DIAGNOZA SPOŁECZNA 2015

Proc.
Diagnoza społeczna 2015 263
czy los/opatrzność. Pytanie to wiąże się z potwierdzoną w wielu badaniach inklinacją atrybucyjną w służbie ego (co
dobrego — to ja, co złego — to nie ja) oraz teorią niewdzięczności społecznej (Czapiński, 2000, 2002a), która mówi,
że społeczny odbiór zmian na poziomie makro jest niesymetryczny: ci, którzy od początku zyskują na owych zmianach,
wykazują niewielką tylko wdzięczność za to ich twórcom, upatrując głównie w sobie przyczyn poprawy warunków
własnego życia, a samą zmianę na lepsze dość słabo odczuwają, natomiast ci, którzy uważają się za poszkodowanych
w rezultacie realizacji reform, zrzucają winę za pogorszenia warunków swojego życia na autorów reform
i przeżywają zmianę na gorsze znacznie silniej emocjonalnie.
Systematycznie do 2011 r. przybywało osób, które uważały miniony rok za udany, w 2013 r. ten trend został
zahamowany, ale w 2015 r. ponownie wzrósł odsetek osób zadowolonych z minionego roku do poziomu najwyższego
od początku badania (wykres 5.10.10).
90
85
80
78,5
80,4
80,9
79,9
84
75
71,1
72,3
70
69,2
65
2000
2003
2005
2007
2009
2011
2013
2015
Wykres 5.10.10. Procent respondentów, którzy uznali, że miniony rok należał w ich życiu do udanych w latach 2000-
2015
Tabela 5.10.4. pokazuje rozkład odpowiedzialności za miniony rok przypisywanej czterem podmiotom: samemu
sobie, innym ludziom, władzom (czyli państwu) i losowi (opatrzności). Znaczący, pięciokrotny w próbie panelowej
między 2000 i 2015 rokiem, jest spadek częstości atrybucji do władz (t=11,460, p