DIAGNOZA SPOŁECZNA 2015

Diagnoza społeczna 2015 205
Tabela 5.4.1. Wyniki regresji logistycznej dla bycia zdeklarowanym hedonistą
Predyktor B Błąd standardowy
Wald df Istotność Exp(B)
Kobiety -0,221 0,040 31,103 1 0,000 0,801
Wykształcenie (podstawowe ref.*) 93,440 3 0,000
Zasadnicze zawodowe -0,250 0,060 17,169 1 0,000 0,779
Średnie -0,357 0,061 33,903 1 0,000 0,700
Wyższe i policealne -0,651 0,070 87,195 1 0,000 0,521
Stan cywilny (wolny ref.*) 277,594 3 0,000
Małżeństwo -0,035 0,054 0,407 1 0,523 0,966
Wdowieństwo 0,565 0,082 47,502 1 0,000 1,759
Rozwód/separacja 0,971 0,082 139,443 1 0,000 2,642
Dochód osobisty (1 kwartyl ref.*) 32,670 3 0,000
2 kwartyl 0,265 0,051 27,385 1 0,000 1,304
3 kwartyl 0,194 0,053 13,432 1 0,000 1,214
4 kwarty 0,228 0,055 17,367 1 0,000 1,257
Wiek (16-24 lata ref.*) 179,219 5 0,000
25-34 lata -0,390 0,072 29,144 1 0,000 0,677
35-44 lata -0,483 0,080 36,202 1 0,000 0,617
45-59 lat -0,806 0,080 102,712 1 0,000 0,447
60-64 lata -0,440 0,093 22,410 1 0,000 0,644
65+ lat -1,004 0,090 125,293 1 0,000 0,367
Nadużywający alkoholu 1,627 0,046 1250,558 1 0,000 5,087
Materialiści 0,888 0,037 577,689 1 0,000 2,430
Wierzący -0,469 0,038 152,832 1 0,000 0,625
Ogółem procent wyjaśnionej zmienności
32,1
Cox & Snell R 2 x 100
Ogółem procent wyjaśnionej zmienności
42,8
Nagelkerke R 2 x 100
* Grupa odniesienia
Podsumowując można powiedzieć, że nastawienie hedonistyczne w dążeniu do szczęścia nie sprzyja osiąganiu
szczęścia i wyższej jakości życia. Lepszą drogą jest orientacja na realizację celów i poszukiwanie sensu życia. Na
szczęście zdeklarowanych eudajmonistów jest w Polsce niemal dwukrotnie więcej od zdeklarowanych hedonistów.
5.4.2. Weryfikacja cebulowej teorii szczęścia
Badanie panelowe daje doskonałą okazję do sprawdzenia trafności podstawowych twierdzeń cebulowej teorii
szczęścia (Czapiński, 1992, 2001a, 2004b, 2011; Czapiński, Peeters, 1991). Teoria ta zakłada, że dobrostan psychiczny
ma budowę warstwową: jedne warstwy, głębsze, bliższe rdzenia cebuli są silniej uwarunkowane genetycznie,
inne warstwy, płytsze i mniej istotne dla przetrwania w krytycznych sytuacjach życiowych, w większym stopniu podlegają
wpływom sytuacji, przy czym i tu istnieje hierarchia — ogólne zadowolenie jest mniej „realistyczne” od zadowolenia
z konkretnych spraw. Według tej teorii każdy z nas ma wrodzony atraktor szczęścia, którego właściwością
jest to, że niezależnie od kolei losu dąży do „zadanego” (właściwego dla danego człowieka) poziomu dobrostanu. Nie
jest on odporny na negatywne wydarzenia życiowe, tzn. że nie gwarantuje dobrego stanu psychicznego w każdych
warunkach, ale niezależnie od tego, czy człowiek sobie obiektywnie z trudną sytuacją poradził, czy też nie, samoistnie
przywraca „właściwy” dla danej jednostki poziom dobrostanu. Atraktor szczęścia przywracać powinien w pierwszym
rzędzie „właściwy” poziom najważniejszego aspektu dobrostanu, jego najgłębszej warstwy, zwanej wolą życia. To
wola życia bowiem decyduje o subiektywnej odpowiedzi na podstawowe pytanie „być czy nie być” i promieniuje
(pozytywnie lub negatywnie, zgodnie z modelem „góra–dół”) na płytsze warstwy dobrostanu — ogólne zadowolenie
z życia, poczucie sensu życia, bilans doświadczanych emocji, zdolność mobilizacji itp. (tzw. ogólny dobrostan subiektywny)
oraz dalej na zadowolenie z poszczególnych dziedzin czy aspektów życia (tzw. satysfakcje cząstkowe).
Z cebulowej teorii szczęścia wynika szereg hipotez, które chcielibyśmy poddać teraz weryfikacji z wykorzystaniem
danych z Diagnozy:
1. Czynniki zewnętrzne (wydarzenia życiowe, zmiana standardu życia, zmiana poziomu stresu, zmiana stanu
zdrowia i in.) mają wpływ na pozytywną zmianę dobrostanu psychicznego mniejszy od wewnętrznego mechanizmu
atraktora i dysproporcja ta jest tym większa im głębsza warstwa dobrostanu — największa w zakresie
woli życia, najmniejsza w zakresie satysfakcji cząstkowych;
2. Czynniki zewnętrzne mają większy wpływ na spadek niż na wzrost dobrostanu psychicznego i dysproporcja
ta jest tym większa im głębsza warstwa dobrostanu — największa w zakresie woli życia, najmniejsza w zakresie
satysfakcji cząstkowych;
3. Postępujące z wiekiem osłabienie efektywności wewnętrznego mechanizmu atraktora jest mniejsze w najgłębszej
warstwie dobrostanu — woli życia, niż w warstwie pośredniej — ogólnego dobrostanu subiektywnego;
w zakresie satysfakcji cząstkowych, których zmiana zależy najbardziej od zmiany warunków zewnętrznych,
wewnętrzny mechanizm atraktora jest generalnie dużo słabszy.
© Rada Monitoringu Społecznego