DIAGNOZA SPOŁECZNA 2015

Diagnoza społeczna 2015 194
Tabela 5.2.6. Procent mieszkańców dużych miast, których w ostatnich miesiącach często denerwowały decyzje i działania
miejscowych władz w 2011, 2013 i 2015 r.
Ranga Miasto
2011 2013 2015
Proc. N Proc. N Proc. N
1. Częstochowa 17,9 190 20,7 134 16,9 78
2. Kraków 13,4 574 11,3 639 14,4 509
3. Opole 19,0 78 15,2 92 13,5 90
4. Kielce 13,8 160 16,4 134 13,2 106
5. Olsztyn 7,9 127 13,9 158 13,2 122
6. Wrocław 9,6 483 12,0 459 13,1 367
7. Ruda Śląska 8,5 117 18,4 98 11,4 89
8. Wałbrzych 23,2 177 29,1 165 11,1 90
9. Warszawa 11,3 1244 13,2 1176 10,2 944
10. Radom 22,5 182 18,9 196 8,5 164
11. Szczecin 13,9 296 13,2 296 8,4 225
12. Łódź 12,8 616 17,5 576 8,3 436
13. Lublin 15,4 253 12,4 251 7,9 165
14. Katowice 13,6 287 11,5 314 7,8 261
15. Poznań 7,7 328 11,1 323 6,8 267
16. Gdańsk 14,8 344 17,4 351 6,7 386
17. Gdynia 4,0 152 5,7 141 6,4 125
18. Bydgoszcz 9,8 276 20,6 246 6,3 176
19. Toruń 13,2 143 22,2 158 6,2 130
20. Gorzów Wlk. 10,0 120 15,3 111 5,8 72
21. Białystok 10,3 204 11,2 206 5,4 220
22. Zielona Góra 8,0 75 7,7 66 5,3 78
23. Gliwice 16,0 132 15,5 105 5,2 115
24. Sosnowiec 8,3 231 9,6 230 4,9 144
25. Zabrze 15,8 101 12,4 89 3,4 115
26. Rzeszów 11,8 86 10,2 98 3,3 61
27. Bytom 6,8 74 3,3 60 3,3 59
28. Bielsko-Biała 3,7 188 6,7 194 2,6 155
29. Jaworzno 0,7 141 8,3 170 1,2 170
5.3. Waga wybranych wyznaczników warunków życia dla subiektywnej jakości życia
Aby odpowiedzieć na pytanie, który z obiektywnych predyktorów (czynników różnicujących sytuację życiową
respondentów) ma rzeczywisty związek z dobrostanem psychicznym (niezależnie od kierunku tego związku), a który
ma związek rzekomy (pozorny), wynikający z jego związku z predyktorem rzeczywistym, aby zatem wyodrębnić
realne korelaty różnic w dobrostanie, przeprowadzono analizę regresji wielokrotnej obejmującą bogaty zestaw obiektywnych
wyznaczników jakości życia. Poniżej zamieszczono wyniki analizy regresji wielokrotnej dla poszczególnych
miar ogólnego dobrostanu psychicznego (tabela 5.3.1).
Najważniejszym czynnikiem wyjaśniającym ogólny dobrostan psychiczny Polaków w obecnym badaniu okazuje
się podobnie jak w badaniu poprzednim wiek życia. Im ktoś starszy, w tym gorszej jest kondycji psychicznej, zwłaszcza
jeśli chodzi o symptomy nieprzystosowania (depresji). W odniesieniu do depresji wiek wyjaśnia specyficznie (po
wyłączeniu efektów wszystkich pozostałych czynników) 14,5 procent zróżnicowania objawów, a bez wyłączania innych
czynników – ok. 40 procent (wielkość niespotykana w badaniach społecznych). Co więcej, w przeciwieństwie
do społeczeństw zachodnich (USA, Kanada) w Polsce zależność (kilkakrotnie niż tam silniejsza) między wiekiem i
depresją jest nie negatywna, lecz pozytywna. W Stanach Zjednoczonych to ludzie młodsi częściej cierpią na depresję
niż starsi 54 , w Polsce zaś odwrotnie: niemal z każdym rokiem życia zwiększa się nasilenie objawów depresji psychicznej
55 .
Drugim pod względem znaczenia dla ogólnego dobrostanu psychicznego czynnikiem jest małżeństwo, a piątym
— liczba przyjaciół, którą łącznie z małżeństwem traktować można jako wskaźnik wsparcia społecznego. Transformacja
spowodowała naruszenie podstawowych więzi społecznych, tym cenniejsze zatem stało się, zwłaszcza w obliczu
problemów osobistych, poczucie bezinteresownej życzliwości i pomocy ze strony innych ludzi. Przyjaciół poznaje
się w biedzie. Badanie tego właśnie dowodzi. Szczególnie istotna jest rola przyjaciół, jeśli chodzi o podstawowy
wymiar dobrostanu – wolę życia (tutaj – pragnienie życia). To przyjaciele głównie podtrzymują w nas chęć życia
54
Nie wiemy, skąd bierze się ten polski fenomen odwrócenia właściwej dla krajów rozwiniętych zależności między wiekiem i depresją. Być może
wynika on z pokoleniowo zróżnicowanych zdolności adaptacyjnych: ludzie, którzy dłużej ćwiczyli reguły życia skuteczne w PRL, mają obecnie
większe trudności z przyswojeniem sobie nowych zasad, efektywnych po zmianie systemu; starsi czują się bardziej zagubieni i mniej przydatni
(choćby na rynku pracy) w nowej rzeczywistości. Dlaczego jednak ten odwrócony i nadzwyczaj silny związek między wiekiem metrykalnym i
depresją nie słabnie w miarę upływu czasu? Przecież dzisiejsi 30-latkowie też wchodzili w dorosłość w III RP, a są podobnie jak 30-latkowie w
1992 r. dużo bardziej depresyjni od 20-latków. Pozostaje to największą tajemnicą i transformacji, i samych Polaków.
55
Procent zmienności obliczony był jako kwadrat korelacji cząstkowej pomnożony przez 100.
© Rada Monitoringu Społecznego