DIAGNOZA SPOŁECZNA 2015

Diagnoza społeczna 2015 206
4. Zmiana zależnych od człowieka warunków życia (np. wzrost dochodów, znalezienie partnera, rozwód) ma
wpływ na poziom dobrostanu psychicznego nie większy od wpływu odwrotnego — dobrostanu psychicznego
na zależne od człowieka warunki życia.
5. Negatywne wydarzenia życiowe mają większy wpływ na dobrostan psychiczny niż wydarzenia pozytywne;
proces adaptacji do zmian negatywnych jest trudniejszy niż proces adaptacji do zmian pozytywnych (hipoteza
ta wynika z teorii pozytywno-negatywnej asymetrii – patrz Peeters, Czapiński, 1990).
Hipotezy te znalazły już częściowe potwierdzenie w wynikach wcześniejszych panelowych badań sondażowych
(Czapiński, 2004c, Czapiński, Panek, 2007, 2009, 2011,2013), ale w tegorocznej edycji Diagnozy dysponujemy pomiarami
w znacznie dłuższym okresie czasu, co zwiększa rzetelność weryfikacji.
Pierwsza hipoteza znalazła pełne poparcie (wykresy 5.4.16-5.4.17). Przy dwuletnim i sześcioletnim odroczeniu o
zmianie wskaźników dobrostanu w większym stopniu decyduje mechanizm wewnętrzny (większą część wariancji
wyjaśnia wyjściowy poziom wskaźników dobrostanu) niż czynniki zewnętrzne, takie jak wyjściowy poziom stresu
życiowego, natężenia symptomów chorobowych, poważna choroba, inne negatywne wydarzenia życiowe, dochód
ekwiwalentny gospodarstwa domowego oraz zmiany tych czynników między dwoma pomiarami. Mechanizm wewnętrzny
odgrywa większą rolę w warstwie woli życia niż satysfakcji cząstkowych, natomiast czynniki zewnętrzne
silniej wpływają na satysfakcje cząstkowe niż na wolę życia i ogólny dobrostan subiektywny.
Przy sześcioletnim odroczeniu (między 2007 i 2013 r.) także widać dominację mechanizmu wewnętrznego w
zmianie wskaźników dobrostanu, a dodatkowo jeszcze wyraźniej zaznacza się rola czynników zewnętrznych w determinowaniu
zmian satysfakcji cząstkowych.
Wola życia
3,7
25,8
Ogólny dobrostan subiektywny
Zadowolenie z sytuacji finansowej
6,1
6,8
21,4
26,7
czynniki zewnętrzne
czynniki wewnętrzne
Zadowolenie ze zdrowia
8,6
22,1
0 20 40 60 80 100
UWAGI: Wskaźnik woli życia stanowi standaryzowana wartość sumy standaryzowanych wartości skal pragnienia życia i skłonności samobójczych;
wskaźnik ogólnego dobrostanu subiektywnego stanowi standaryzowana wartość sumy standaryzowanych wartości skal poczucia szczęścia,
oceny całego dotychczasowego życia i oceny minionego roku; istotne są wielkości powyżej 0,5.
Wykres 5.4.16. Wartość predyktywna (procent specyficznie wyjaśnionej wariancji) czynników zewnętrznych (zmiany
natężenia stresu życiowego, poziomu stresu w 2013 r., zmiany wysokości dochodu i poziomu dochodu w 2013
r., zmiany natężenia symptomów somatycznych i poziomu symptomów somatycznych w 2013 r., zmiany w liczbie
negatywnych wydarzeń i liczby tych wydarzeń w 2013 r., pobytu w szpitalu w 2014 r.) oraz czynników wewnętrznych
(poziomu odpowiednich miar dobrostanu w 2013 r.) dla zmiany dwóch syntetycznych wskaźników
dobrostanu psychicznego (woli życia i ogólnego dobrostanu subiektywnego) oraz dla zmiany satysfakcji cząstkowych
(zadowolenia z sytuacji finansowej rodziny i zadowolenia ze swojego zdrowia) między 2013 a 2015
rokiem w próbie panelowej (N=13006) (czynniki wewnętrzne wchodzą do równania regresji jako pierwsze)
Wola życia
3,8
32,7
Ogólny dobrostan subiektywny
7,5
24,7
czynniki zewnętrzne
Zadowolenie z sytuacji finansowej
8,1
29,2
czynniki wewnętrzne
Zadowolenie ze zdrowia
10,2
27,6
0 20 40 60 80 100
UWAGI: Wskaźnik woli życia stanowi standaryzowana wartość sumy standaryzowanych wartości skal pragnienia życia i skłonności samobójczych;
wskaźnik ogólnego dobrostanu subiektywnego stanowi standaryzowana wartość sumy standaryzowanych wartości skal poczucia szczęścia,
oceny całego dotychczasowego życia i oceny minionego roku; istotne są wielkości powyżej 0,5.
Wykres 5.4.17. Wartość predyktywna (procent specyficznie wyjaśnionej wariancji) czynników zewnętrznych (zmiany
natężenia stresu życiowego, poziomu stresu w 2009 r., zmiany wysokości dochodu i poziomu dochodu w 2009r.,
zmiany natężenia symptomów somatycznych i poziomu symptomów somatycznych w 2009 r., zmiany w liczbie
negatywnych wydarzeń i liczby tych wydarzeń w 2009 r., pobytu w szpitalu w 2014 r.) oraz czynników wewnętrznych
(poziomu odpowiednich miar dobrostanu w 2009 r.) dla zmiany syntetycznych wskaźników dobrostanu
psychicznego (woli życia i ogólnego dobrostanu subiektywnego) oraz satysfakcji cząstkowych (zadowolenia
z sytuacji finansowej rodziny i zadowolenia ze swojego zdrowia) między 2009 a 2015 rokiem w próbie
panelowej (N=6727) (czynniki wewnętrzne wchodzą do równania regresji jako pierwsze)
© Rada Monitoringu Społecznego