DIAGNOZA SPOŁECZNA 2015

Diagnoza społeczna 2015 266
60
55,7
55
50
45
40
35
30
25
51,8 51,3 51,4
50,1
46,4 46,4 46,1
Udział w nabożeństwach 4+ razy
Modlitwa
31,9 32,1
30,4
27,4
33,8
30,5
43,7
28,3
42,7
41,4
25,5 25,3
42,7
23,6
20
1992 1993 1995 1997 2000 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015
Źródło danych: lata 1992- 1997 — Czapiński, 1998; lata 2000-2013 — Diagnoza Społeczna.
Wykres 5.10.12. Odsetek osób dorosłych uczestniczących w nabożeństwach i innych uroczystościach religijnych co
najmniej 4 razy w miesiącu i modlących się do Boga w trudnych sytuacjach w latach 1992-2015
Najbardziej religijne ze względu na kryterium praktyk instytucjonalnych grupy ludności to: kobiety, osoby starsze
(60 i więcej lat), mieszkańcy wsi (w tym rolnicy), renciści i emeryci oraz osoby z podstawowym wykształceniem i
średnio zamożne, a najniższymi behawioralnymi wskaźnikami religijności charakteryzują się mężczyźni, osoby w
wieku do 25-34 lata, mieszkańcy największych miast (ponad połowa w ogóle nie chodzi do kościoła), osoby najlepiej
wykształcone i najzamożniejsze, bezrobotni, pracownicy sektora prywatnego i przedsiębiorcy (tabela 5.10.6).
W przekroju regionalnym najbardziej „religijnymi” województwami są: podkarpackie, małopolskie, opolskie i
lubelskie, gdzie z wyjątkiem opolskiego przeważa ludność silnie zakorzeniona od wielu pokoleń; najmniej zaś religijnymi:
zachodniopomorskie, łódzkie, warmińsko-mazurskie i lubuskie, czyli głównie północno-zachodni pas tzw.
ziem odzyskanych, gdzie przeważa ludność napływowa. Najwyraźniej od średniej krajowej odstaje woj. podkarpackie,
gdzie ledwie 11 proc. mieszkańców w ogóle nie chodzi do kościoła, a ¾ bierze udział w nabożeństwach co najmniej
4 razy w miesiącu; na przeciwnym zaś biegunie znajduje się woj. zachodniopomorskie, gdzie połowa mieszkańców
w ogóle nie chodzi do kościoła, a ledwie co trzeci bierze udział w uroczystościach religijnych co najmniej 4
razy w miesiącu (ponad dwukrotna różnica w przeciętnej częstości udziału w nabożeństwach miedzy tymi województwami).
W porównaniu z rokiem 2013 wzrost odsetka osób w ogóle nieuczestniczących w uroczystościach religijnych
nastąpił wśród osób młodych (16-24 lata), z najniższym wykształceniem, mieszkańców największych miast, osób
najuboższych i prywatnych przedsiębiorców, a w przekroju wojewódzkim wśród mieszkańców woj. lubuskiego, podlaskiego,
opolskiego i małopolskiego.
Częstość instytucjonalnych praktyk religijnych, uciekanie się do modlitwy w trudnych sytuacjach życiowych oraz
postrzeganie Boga (opatrzności) jako jednego z trzech głównych warunków udanego, szczęśliwego życia (patrz rozdz.
5.10.1) można traktować jako różne przejawy religijności. Uzasadniają takie założenie wysokie współczynniki korelacji
tych wskaźników (tabela 5.10.7).
Utworzyliśmy w związku z tym syntetyczny wskaźnik religijności; stanowi go suma standaryzowanych wartości
trzech wskaźników cząstkowych. Rozkład tego wskaźnika w przekroju wojewódzkim i większych miast w próbie
panelowej 2011-2015 pokazuje tabela 5.10.8. Najbardziej religijnymi w 2015 r. według tego wskaźnika okazują się
mieszkańcy województw podkarpackiego, małopolskiego, opolskiego i lubelskiego a najmniej religijnymi mieszkańcy
województw warmińsko-mazurskiego, łódzkiego, zachodniopomorskiego (wykres 5.10.13). Ranking ten niewiele
się zmienił od 2013 r. W przekroju większych miast najbardziej religijni są mieszkańcy Rzeszowa a najmniej
mieszkańcy Warszawy, Opola, Sosnowca i Bydgoszczy. I w tym przekroju niewiele się zmieniło od 2013 r.
© Rada Monitoringu Społecznego