DIAGNOZA SPOŁECZNA 2015

Diagnoza społeczna 2015 419
(ok. 30 proc.), określić można jako cywilizacyjne warunki życia (w skrócie warunki życia); definiują go głównie poziom cywilizacyjny
i dobrobyt materialny, ale w jego zakres wchodzi także kapitał społeczny, dobrostan fizyczny i dobrostan psychiczny.
Drugi czynnik, wyjaśniający od 18 do 19 proc. zmienności, określić można jako styl życia; definiują go głównie stres życiowy,
dobrostan społeczny i patologie; z warunkami życia łączą go dwa wymiary: dobrostan psychiczny i dobrostan fizyczny. Tak
więc, o zdrowiu (fizycznym i psychicznym) decydują zarazem warunki życia i styl życia.
Ten układ wyników potwierdza tezę, że nie ma dziś w Polsce jednego wymiaru jakości życia. Zatem ci, którym nie wiedzie
się materialnie, nie są zbyt nowocześni i wykazują małą aktywność społeczną, mogą mimo to cieszyć się innymi względami losu
— wolnością od patologii, doświadczaniem niewielkiego stresu i dużym wsparciem społecznym.
Jeśli wyłączymy z analizy czynnikowej dwa wymiary wspólne dla poziomu i stylu życia (dobrostan fizyczny i psychiczny),
otrzymamy także dwuczynnikowe rozwiązanie podobne do poprzedniego (tabela 9.2.2). Jedyna różnica jest taka, że składowa
styl życia jest teraz odwrotnie skierowana: im wyższa wartość tym mniej pozytywny styl życia (negatywnie skorelowany z dobrostan
fizycznym – r=-0,17 i psychicznym – r=-0,35). Czynniki te wiążą się z wieloma zmiennymi społeczno-demograficznymi
i psychologicznymi. Poziom życia jest wyższy u mężczyzn niż u kobiet, wyższy u autodeterministów a niższy u fatalistów, spada
z wiekiem, rośnie z wielkością miejscowości zamieszkania i częstością praktyk religijnych, wyższy u osób żyjących w małżeństwie
i praktykujących religijnie, niższy u osób konserwatywnych i autorytarnych, niższy u osób żyjących w gospodarstwach
domowych nierodzinnych i w rodzinach niepełnych (tabela 9.2.3, wykresy 9.2.1-9.2.4). Bardziej pozytywny styl życia prowadzą
kobiety, osoby starsze, mieszkańcy małych miast i wsi, osoby nie żyjące w małżeństwie, autodeterminiści, osoby praktykujące
religijnie, nieautorytarne i niekonserwatywne (tabela 9,2,4, wykresy 9.2.5-9.2.8).
Tabela 9.2.1. Wyniki analizy czynnikowej 8 wymiarów jakości życia z rotacją varimax
Macierz rotowanych składowych
Wymiary jakości życia
Poziom życia
Styl życia
2015 2013 2011 2009 2007 2015 2013 2011 2009 2007
Poziom cywilizacyjny 0,838 0,854 0,848 0,851 0,845
Dobrobyt materialny 0,721 0,749 0,747 0,742 0,720
Kapitał społeczny 0,541 0,524 0,461 0,497 0,481
Dobrostan fizyczny 0,456 0,413 0,492 0,508 0,514 0,461 0,466 0,449 0,441 0,422
Dobrostan psychiczny 0,597 0,558 0,604 0,619 0,609 0,603 0,622 0,607 0,592 0,599
Dobrostan społeczny 0,586 0,442 0,577 0,595 0,628
Stres życiowy -0,690 -0,720 -0,690 -0,659 -0,673
Patologie -0,564 -0,553 -0,546 -0,547 -0,524
Proc. wyjaśnionej wariancji 31,7 30,2 31,2 31,8 30,4 18,3 18,2 18,7 18,2 18,4
UWAGI: pokazano ładunki czynnikowe o wartościach powyżej 0,4.
Tabela 9.2.2. Wyniki analizy czynnikowej 6 wymiarów jakości życia z rotacją varimax
Wymiary jakości życia
Macierz rotowanych składowych
Poziom życia
Styl życia
Poziom cywilizacyjny 0,810
Dobrobyt materialny 0,781
Kapitał społeczny 0,611
Dobrostan społeczny -0,585
Stres życiowy 0,713
Patologie 0,690
Proc. wyjaśnionej wariancji 30,8 22,3
UWAGI: pokazano ładunki czynnikowe o wartościach powyżej 0,4.
Tabela 9.2.3. Czynniki wyjaśniające w regresji wielokrotnej poziom życia
Predyktor Beta t p
(Stała) 36,657 0,000
Płeć -0,082 -11,553 0,000
Wiek życia -0,387 -52,686 0,000
Klas miejscowości zamieszkania -0,238 -33,310 0,000
Małżeństwo 0,290 41,033 0,000
Autodeterminizm 0,131 17,051 0,000
Fatalizm 0,007 0,886 0,376
Praktyki religijne 0,129 17,205 0,000
Autorytaryzm -0,053 -7,562 0,000
Konserwatyzm -0,125 -17,053 0,000
R 2 =0,32
© Rada Monitoringu Społecznego