DIAGNOZA SPOŁECZNA 2015

Diagnoza Społeczna 2015 153
Dane zamieszczone w tabeli 4.9.17 potwierdzają selektywność procesu doskonalenia umiejętności zawodowych
w odniesieniu do miejsca zamieszkania, niekorzystną szczególnie dla mieszkańców wsi. Wraz ze wzrostem wielkości
miejscowości zamieszkania aktywność związana z doskonaleniem zawodowym jest częściej podejmowana – udział
aktywnych osób zmienia się od około 9-15 proc. dla miast liczących poniżej 200 tys. mieszkańców do 18-25 proc. dla
miast liczących powyżej 500 tys. mieszkańców dla wszystkich analizowanych okresów. Jedynie około 4-7 proc.
mieszkańców wsi brało udział w podnoszeniu swych kwalifikacji.
W latach 2013-2015 zanotowano spadek aktywności związanej z podnoszeniem własnych kwalifikacji czy umiejętności
zawodowych dla wszystkich typów klasy miejscowości zamieszkania za wyjątkiem mieszkańców miast dużych
(200 -500 tys. mieszkańców) i mężczyzn w miastach liczących 20-100 tys. mieszkańców. Generalnie jest to
kontynuacja zmian zaobserwowanych we wcześniejszej rundzie badania. W latach 2009-2011 obraz dokształcania się
według kategorii miejsca zamieszkania był bardziej jednorodny - niewielki spadek dotyczył wszystkich kategorii
miejsca zamieszkania, zarówno dla kobiet jak i mężczyzn. Obserwowany w latach 2007-2009 wzrost aktywności
edukacyjnej mężczyzn zamieszkujących przede wszystkim wsie, a także miasta małe i średnie nie utrzymał się, podobnie
jak wzrost aktywności edukacyjnej kobiet w miastach największych i najmniejszych w rundzie 2011-2013.
Podobnie jak w latach 2009-2011 oraz 2011-2013 także w obecnej rundzie kobiety ogółem częściej niż mężczyźni
podejmowały dokształcanie się, choć i tak na niższym poziomie w porównaniu do poprzedniej rundy. W przeciwieństwie
do dwóch poprzednich rund, dla kobiet spadek był znaczniejszy, zmniejszając tym samym lukę w tym zakresie
pomiędzy płciami.
Profil uczestnictwa w doskonaleniu zawodowym według wieku w latach 2013-2015 nie uległ istotnej zmianie w
porównaniu z poprzednimi rundami badań. Największą aktywnością edukacyjną charakteryzują się osoby w najmłodszej
analizowanej grupie, a najmniejszą - osoby najstarsze. Aktywność edukacyjna spada stopniowo wraz z wiekiem
od około 19-24 proc. dla osób w wieku 25-29 lat do około 2-3 proc. dla osób w wieku 55 lat i więcej. Pomimo
ogólnego spadku aktywności edukacyjnej dysproporcje w korzystaniu z doskonalenia zawodowego według wieku dla
osób w wieku 25 lat i więcej nadal są wyraźne.
Nie zmieniły się istotnie podstawowe prawidłowości związane z aktywnością w zakresie podnoszenia kwalifikacji
według poziomu wykształcenia (tabela 4.9.18). Osoby lepiej wykształcone chętniej brały udział w różnych formach
doskonalenia umiejętności zawodowych. Najczęściej dokształcały się osoby z wyższym wykształceniem i policealnym
(około 22 proc. w latach 2013-2015), około 24 proc. w latach 2011-2013 i 27 proc. w latach 2009-2011), częściej
kobiety, dla których spadek aktywności w tej grupie wykształcenia był większy niż dla mężczyzn, powodując tym
samym zmniejszenie się luki miedzy płciami, która pojawiła się w poprzedniej rundzie badania. Należy podkreślić,
że utrzymał się trend spadkowy z poprzednich rund badania, dotyczący dokształcania się w grupie osób z wykształceniem
wyższym i policealnym. Analogicznie jak w poprzednich rundach osoby z wykształceniem średnim wyraźnie
rzadziej podnosiły swe kwalifikacje (około 7 proc. w latach 2013-2015, 8 proc. w latach 2011-2013, 9 proc. w latach
2009-2011 wobec 11-12 proc. w latach 2005-2007 i 2007-2009), przy czym nadal bardziej aktywni byli mężczyźni
na tym poziomie wykształcenia niż kobiety. Luka według płci w tej kategorii wykształcenia na korzyść mężczyzn
utrzymała się. Natomiast osoby o wykształceniu zasadniczym zawodowym lub gimnazjalnym stale podejmują tego
typu aktywność ponad dwa i pół razy rzadziej niż osoby z wykształceniem średnim (około 2 proc. w latach 2013-
2015, około 3 proc. w latach 2011-2013 w porównaniu z 4-5 proc. w larach 2009-2011, 2007-2009 i 2005-2007.). W
przeciwieństwie do poprzednich rund badania, kiedy kobiety z wykształceniem zasadniczym zawodowym były mniej
aktywne niż mężczyźni w doskonaleniu swych umiejętności, w obecnej rundzie różnica ta właściwie zniknęła, głównie
za sprawą silniejszego spadku aktywności edukacyjnej wśród mężczyzn. Osoby z wykształceniem co najwyżej
podstawowym niezmiennie nie uczestniczą w tym procesie.
Wyniki te potwierdzają wysoko selektywny charakter procesu dokształcania, podobnie zresztą jak rezultaty badania
Kształcenie Dorosłych (GUS, 2009, 2013a) 42 . Pomimo nieco odmiennej definicji uczestnictwa w różnego typu
usługach edukacyjnych w obu badaniach, uniemożliwiającej bezpośrednie porównanie wyników liczbowych, konkluzje
sformułowane na ich podstawie są analogiczne. Dokształcają się głównie ludzie młodzi, dobrze wykształceni i
mieszkańcy większych miast. Około 41 proc. osób dokształcających się w latach 2011-2013 oraz 2013-2015 podejmowała
aktywność edukacyjną w więcej niż jednym analizowanym okresie podobnie jak w latach 2009-2011 i 2007-
2009 w porównaniu z 44 proc. w latach 2005-2007. Oznacza to, że wśród osób w wieku powyżej 25 lat bardzo niewielka
część (nie więcej niż około 4 proc.) stale się dokształca.
42
Definicja kształcenia się w badaniu Kształcenie Dorosłych obejmuje dodatkowo także samodzielne dokształcenie się/uczenie.
© Rada Monitoringu Społecznego