DIAGNOZA SPOŁECZNA 2015

Diagnoza społeczna 2015 345
inwestować się nie da. Po pierwsze, jak twierdzi Putnam, jest on zależny od rozciągniętego w czasie procesu historycznego
formującego wspólnotę obywatelską, a po drugie, w tym historycznym procesie ogromną rolę odgrywa to,
co dzieje się w przestrzeni publicznej: w polityce, szkole, w samorządach, na ulicy, w urzędach, a co w dużej mierze
zależy od elit, zwłaszcza od polityków. Trudno znaleźć obecnie przykłady politycznej i — ogólniej — instytucjonalnej
zachęty dla Polaków, poczynając od systemu oświaty, a na parlamencie kończąc, do większego wzajemnego zaufania
i większej gotowości do współpracy. Sam upływ czasu niczego nie zmieni.
Podsumowując: dzisiaj wystarczającym źródłem indywidualnego rozwoju Polaków i za sprawą ich indywidualnych
starań także Polski jest rosnący kapitał ludzki, przyciągający zagranicznych inwestorów, i finansowe wsparcie
Unii. Za jakiś czas dotkliwie jednak odczujemy brak kapitału społecznego odpowiedzialnego za rozwój wspólnoty
bez dużego zasilania zewnętrznego.
6.4. Identyfikacja i aktywność polityczna
W Europejskim Sondażu Społecznym z 2014 r. Polacy pod względem zainteresowania i zaangażowania w politykę
wypadają poniżej średniej europejskiej (wykres 6.4.1). Jeszcze gorzej wyglądamy pod względem udziału w wyborach
-- czy to parlamentarnych, samorządowych, czy też prezydenckich. Nawet jeśli chodzi o frekwencję w wyborach do
Parlamentu Europejskiego uplasowaliśmy się w 2014 r. na czwartym miejscu od końca i to mimo, że należymy do
największych w UE euroentuzjastów, a Parlament Europejski Polacy darzą znacznie większym zaufaniem niż Sejm,
jak pokazują dane z tegorocznej edycji Diagnozy (patrz rozdz. 9.1). Nawet jeśli pominiemy kraje, w których udział w
wyborach jest administracyjnie obowiązkowy (np. Belgię i Luksemburg), nie zmienia to faktu, że aktywność polityczna
Polaków i -- generalnie -- aktywność obywatelska (o czym mówią wskaźniki kapitału społecznego) jest bardzo
niska. Bliżej nam pod tym względem do krajów, które jak my wyszły z systemu realnego socjalizmu, niż krajów
Europy północnozachodniej, zwłaszcza krajów skandynawskich.
Dania
Szwecja
Niemcy
Holandia
Szwajcaria
Finlandia
Austria
Norwegia
Belgia
Estonia
Francja
Słowenia
Irlandia
Polska
Czechy
17
36
41
44
45
45
48
50
52
57
61
63
67
68
68
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Proc.
Źródło danych: European Social Survey 2014;średnio 51 proc..
Wykres 6.4.1. Procent osób w wieku 16 i więcej lat wyrażających zainteresowanie polityką w 15 krajach europejskich
w 2014r.
W deklaracjach sondażowych zaangażowanie wyborcze wygląda oczywiście znacznie lepiej. W Europejskim
Sondażu Społecznym, podobnie jak w kolejnych edycjach Diagnozy Społecznej różnica między deklaracjami i rzeczywistym
udziałem w najważniejszym akcie obywatelskim, wyborach, sięga 20 pp. W edycji Diagnozy z 2011 r. ponad
66 proc. respondentów przyznało, że wzięli udział w wyborach samorządowych w 2010 r., podczas gdy dane Państwowej
Komisji Wyborczej mówią o frekwencji 47,3 proc. W edycji tegorocznej do udziału w wyborach samorządowych
w 2014 r. przyznało się 66,5 proc., podczas gdy rzeczywista frekwencja wyniosła 47,4 proc. uprawnionych.
Do aktywnego działania na rzecz partii politycznej przyznaje się zaledwie 0,3 proc. osób w wieku 16 i więcej lat.
W Europejskim Sondażu Społecznym w 2014 r. przyznało się co prawda więcej Polaków do pracy na rzecz partii
politycznej lub ruchu społecznego (2,2, proc., ale i tak jest to najniższy obok Czech odsetek w grupie 15 krajów
europejskich (wykres 6.4.2). Warto jednak zauważyć, że do aktywnego działania na rzecz jakiejkolwiek organizacji
przyznaje się tylko 10 proc. rodaków.
© Rada Monitoringu Społecznego