Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
²ØºÜ²ÚÜ Ð²Úàò βÂàÔÆÎàêܺð<br />
ñ»³Éù ëÇñáÛÝ øñÇëïáëǦ ß³ñ³-<br />
ϳÝÝ ¿, áñÁ ·ñí³Í ¿ ³Ûµµ»Ý³Ï³Ý<br />
³ÏñáëïÇùáëÇ ëϽµáõÝùáí: ²ÛÝ íÇå³ùݳñ³Ï³Ý<br />
µÝáõÛÃÇ É³Ûݳͳí³É<br />
Ý»ñµáÕ ¿ (36 ù³é³ïáÕ ïáõÝ) ¨ ã³-<br />
÷³ÝÙáõß ¿ »Õ»É ѻﳷ³ ß³ñ³Ï³-<br />
ݳ·ÇñÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ: ²Û¹áõÑ»ï ³Ûµ-<br />
µ»Ý³Ï³Ý ͳÛñ³Ï³åáí ·ñí³Í ß³ñ³Ï³ÝÝ»ñÁ<br />
ëï³ó»É »Ý §²ÝÓÇÝù¦<br />
³Ýí³ÝáõÙÁ:<br />
ÎáÙÇï³ë ² ²Õó»óÇÝ Í³í³É»É ¿<br />
ßÇݳñ³ñ³Ï³Ý ¨ Ñá·¨áñ–Ùß³Ïáõ-<br />
óÛÇÝ µáõéÝ ·ñÍáõÝ»áõÃÛáõÝ, ÇÝãÇ<br />
ѳٳñ ëï³ó»É ¿ ÞÇÝáÕ Ù³Ï³ÝáõÝÁ:<br />
γÃáÕÇÏáë³ÝÇëï ¸íÇÝáõ٠ϳéáõó»É<br />
¿ гÛñ³å»ï³ÝáóÇ Ýáñ ß»ÝùÁ,<br />
³í³ñïÇÝ ¿ ѳëóñ»É ¹»é¨ë 608–ÇÝ<br />
ëÏëí³Í ¸íÇÝÇ Î³ÃáÕÇÏ» (ê. ñÇ-<br />
·áñ Èáõë³íáñÇã) »Ï»Õ»óáõ í»ñ³Ï³éáõóáõÙÁ,<br />
áñÇ ÷³Ï³Ï³É (³í³· Éáõë³ñ³ñ³å»ï)<br />
¿ Ý߳ݳÏí»É ÐáíѳÝ<br />
سÛñ³í³Ý»óÇÝ: ì»ñçÇÝë ϳÃáÕÇ-<br />
ÏáëÇ µ³ó³Ï³ÛáõÃÛ³Ý Å³Ù³Ý³Ï<br />
ëï³ÝÓÝ»É ¿ ݳ¨ ϳÃáÕÇÏáë³Ï³Ý<br />
ï»Õ³å³ÑáõÃÛáõÝÁ: ÎáÙÇï³ë ² ²Õó»óÇÝ,<br />
Áëï 껵»áëÇ, Ýáñá·»É ¿ ì³-<br />
Õ³ñß³å³ïÇ ê. γÃáÕÇÏ» »Ï»Õ»-<br />
óÇÝ (¾çÙdzÍÝÇ Ø³Ûñ î³×³ñ), Ù³ë-<br />
ݳíáñ³å»ë` ÷³Ûï» Í³ÍÏÁ ÷á˳ñÇÝ»Éáí<br />
ù³ñáí: ø³Ý¹»É ¿ ïí»É ñÇ-<br />
·áñ Èáõë³íáñãÇ ÑÇÙÝ³Í ê. ÐéÇ÷ëÇ-<br />
Ù»Ç íϳ۳ñ³ÝÁ` §ó³Í ¨ ÙÃÇݦ ÉÇÝ»-<br />
Éáõ å³ï׳éáí, ¨ ï»ÕáõÙ ëñµ³ï³ß<br />
ïáõýÇó ϳéáõó»É ê. ÐéÇ÷ëÇÙ» »Ï»-<br />
Õ»óÇÝ, áñÝ Çñ ׳ñï³ñ³å»ïáõÃÛ³Ý<br />
µÛáõñ»ÕÛ³ Ñëï³ÏáõÃÛ³Ý ¨ ϳï³ñ-<br />
Û³É ÑáñÇÝí³Íùáí ³Û¹ ïÇåÇ Ï³éáõÛóÝ»ñÇ<br />
É³í³·áõÛÝ ûñÇݳÏÝ ¿:<br />
ÎáÙÇï³ë ² ²Õó»óÇÝ ÃáÕ»É ¿ ßÇݳñ³ñ³Ï³Ý<br />
»ñÏáõ ³ñӳݳ·ñáõÃÛáõÝ,<br />
áñáÝóÇó ²í³· Ëáñ³ÝÇÝ ÷áñ³·ñí³ÍáõÙ<br />
Çñ»Ý ³Ýí³Ý»É ¿ »Ï»Õ»óáõ<br />
§ßÇÝáÕ¦: Ð³Û ×³ñï³ñ³å»ïáõÃÛ³Ý<br />
Ù»ç í³Õ ÙÇçݳ¹³ñáõÙ ßÇÝáÕ µ³éÁ<br />
ÏÇñ³éí»É ¿ ׳ñï³ñ³å»ï ÇÙ³ëïáí,<br />
ѻ勉µ³ñ` ÎáÙÇï³ë ² ²Õó»-<br />
óÇÝ »Õ»É ¿ ê. ÐéÇ÷ëÇÙ» »Ï»Õ»óáõ áã<br />
ÙdzÛÝ Ï³éáõóáÕÁ, ³Ûɨ ׳ñï³ñ³å»ïÁ:<br />
ÎáÙÇï³ë ² ²Õó»óÇÝ Ñá· ¿ ï³ñ»É<br />
Ñá·¨áñ–ÏñÃ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÝ»ñÇ`<br />
êÛáõÝÛ³ó, ²ñß³ñáõÝÛ³ó, ¸íÇÝÇ Ï³-<br />
ÃáÕÇÏáë³ñ³ÝÇ, ¾çÙdzÍÝÇ í³ÝùÇ,<br />
سÛñ³í³ÝùÇ ¹åñáóÝ»ñÇ, ÞÇñ³ÏÇ<br />
¹åñ»í³ÝùÇ (ÞÇñ³ÏÇ Î³ñÙÇñ í³Ýù)<br />
½³ñ·³óÙ³ÝÁ:<br />
²Ù÷á÷í»É ¿ ê. ÐéÇ÷ëÇÙ»Ç ¹³Ù-<br />
µ³ñ³ÝÇ ³éç¨, »Ï»Õ»óáõ Ý»ñëáõÙ<br />
(ï³å³Ý³ù³ñÁ ѻﳷ³ Ýáñá·áõÙ-<br />
Ý»ñÇ Å³Ù³Ý³Ï Í³ÍÏí»É ¿ ë³É³Ñ³ï³ÏÇ<br />
ï³Ï):<br />
γÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ·³ÑÇÝ ÎáÙÇï³ë<br />
² ²Õó»óáõÝ Ñ³çáñ¹»É ¿ øñÇëï³÷áñ<br />
² ²å³ÑáõÝÇÝ:<br />
ºñÏ»ñ. ÎÝÇù ѳõ³ïáÛ, ê. ¾çÙdz-<br />
ÍÇÝ, 1914 (í»ñ³Ññ³ï³ñ³ÏáõÃÛáõÝ` ²Ý-<br />
ÃÇÉdzë–Èǵ³Ý³Ý, 1994): ºñÏ»ñ, ï»°ë<br />
سï»Ý³·Çñù гÛáó, ѳï. ¸ (¾ ¹³ñ),<br />
²ÝÃÇÉdzë–Èǵ³Ý³Ý, 2005, ¿ç 49–333:<br />
ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ. ê³Ùáõ»É ²Ý»óÇ,<br />
гõ³ùÙáõÝù Ç ·ñáó å³ïÙ³·ñ³ó, ì³-<br />
Õ³ñß³å³ï, 1893: ³ÑÙÇ½Û³Ý Ü.,<br />
øÝÝ³Ï³Ý ï»ëáõÃÛáõÝ Ñ³Ûáó ÑÇÝ ¨ ÙÇç-<br />
ݳ¹³ñÛ³Ý »ñ³ÅßïáõÃÛ³Ý å³ïÙáõÃ-<br />
Û³Ý, ï»°ë §Èñ³µ»ñ¦ ² (ѳë³ñ³Ï.<br />
·Çï.), 1971, ¹1: 껵»áë, ä³ïÙáõÃÇõÝ,<br />
ºñ¨³Ý, 1979: î»ñ–ØÇݳë³Û³Ý º.,<br />
ä³ïÙ³–µ³Ý³ëÇñ³Ï³Ý ѻﳽáïáõÃ-<br />
ÛáõÝÝ»ñ, ºñ¨³Ý, 1979: úñÙ³ÝÛ³Ý Ø., ²½-<br />
·³å³ïáõÙ, ѳï. ², ê. ¾çÙdzÍÇÝ, 2001:<br />
²ðî²Þºê Ô²¼²ðÚ²Ü<br />
105
Change language