Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
²ØºÜ²ÚÜ Ð²Úàò βÂàÔÆÎàêܺð<br />
ϳ½Ùí»É ¿ Ýñ³ Þñç³µ»ñ³Ï³ÝÁ`<br />
áõÕÕí³Í г۳ëï³ÝÇ µáÉáñ ·³í³é-<br />
Ý»ñÇ Ñá·¨áñ ³é³çÝáñ¹Ý»ñÇÝ, µÝ³ÏãáõÃÛ³ÝÁ:<br />
Îáëï³Ý¹ÇÝ ² ´³ñÓñ-<br />
µ»ñ¹óáõ ѳÝÓݳñ³ñáõÃÛ³Ùµ ì³ñ-<br />
¹³Ý ²ñ¨»ÉóÇÝ Ù»ÏÝ»É ¿ гÛáó ³ß-<br />
˳ñÑ, ßñç»É ·ñ»Ã» µáÉáñ ·³í³éÝ»-<br />
ñáõÙ ¨ ëï³Ý³Éáí Ýñ³Ýó Ñá·¨áñ ³-<br />
é³çÝáñ¹Ý»ñÇ ·ñ³íáñ ѳٳӳÛÝáõ-<br />
ÃÛáõÝÁ Þñç³µ»ñ³Ï³ÝÇÝ` Ý»ñϳ۳óñ»É<br />
¿ ϳÃáÕÇÏáëÇÝ: Îáëï³Ý¹ÇÝ ²<br />
´³ñÓñµ»ñ¹óÇÝ Çñ ·áÑáõݳÏáõ-<br />
ÃÛáõÝÝ ¿ ³ñï³Ñ³Ûï»É ³Û¹ ³éÃÇí`<br />
³ñ¨»É³Ñ³Ûáó »Ï»Õ»óÇÝ»ñÇÝ áõÕ³ñ-<br />
Ï»Éáí ٻͳ·ÇÝ »Ï»Õ»ó³Ï³Ý<br />
ëå³ëùÝ»ñ: 1247–ÇÝ Çñ µ³Ý³·Ý³ó<br />
»á¹áë í³ñ¹³å»ïÇÝ áõÕ³ñÏ»É ¿<br />
ÙáÝÕáÉ ½áñ³å»ïÇ Ùáï ¨ Ýñ³ ѳ-<br />
Ù³Ó³ÛÝáõÃÛáõÝÁ Ó»éù µ»ñ»Éáí í»ñ³-<br />
ϳéáõó»É ¿ ïí»É ²ñï³½Ç ê. ³¹»Ç<br />
í³ÝùÁ, ÑÇÙÝ»É Ùdzµ³ÝáõÃÛáõÝ ¨<br />
í³ÝùÁ ¹³ñÓñ»É гÛáó ãáñë Ý߳ݳíáñ<br />
²ÃáéÝ»ñÇó Ù»ÏÁ: 1247–ÇÝ ÐáõÛÝ<br />
¨ ȳïÇÝ »Ï»Õ»óÇÝ»ñÇ ÙÇç¨ ³ñ-<br />
ͳñÍí³Í µ³Ý³í»×»ñÇ Å³Ù³Ý³Ï<br />
ÑáõÛÝ å³ïñdzù سÝáõ»ÉÁ ¹ÇÙ»É ¿<br />
Îáëï³Ý¹ÇÝ ² ´³ñÓñµ»ñ¹óáõÝ ¨ л-<br />
ÃáõÙ I ó·³íáñÇÝ` ³ç³Ïó»Éáõ Ç-<br />
ñ»Ýó: ²ñÓ³·³Ýù»Éáí Ýñ³Ýó` Îáëï³Ý¹ÇÝ<br />
² ´³ñÓñµ»ñ¹óÇÝ µ³Ý³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ<br />
¿ í³ñ»É å³ïñ³ñùÇ ¨<br />
ÐáíѳÝÝ»ë III ì³ï³ÓÇë ϳÛë»ñ<br />
(1222–1254) Ñ»ï` µ³ñ»É³í»Éáí<br />
´Ûáõ½³Ý¹Ç³ÛÇ Ñ»ï áõÝ»ó³Í ѳñ³-<br />
µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ÜáõÛÝ ÃíÇÝ ÐéáÙÇ<br />
ÆÝÝáÏ»ÝïÇáë ¸ å³åÁ (1243–1254)<br />
лÃáõÙ l ó·³íáñÇÝ ·ñ³íáñ ³é³ç³ñÏ<br />
¿ áõÕ³ñÏ»É Ñ³Û»ñÇÝ §×ßÙ³ñÇï<br />
ѳí³ïÇ µ»ñ»Éáõ¦ í»ñ³µ»ñÛ³É: ²-<br />
é³ç³ñÏÁ ·ñ³íáñ Ñ»ñù»É ¿ Îáëï³Ý-<br />
¹ÇÝ ² ´³ñÓñµ»ñ¹óÇÝ (Ñ»ñùÙ³Ý ·ÇñÁ<br />
ãÇ áõÕ³ñÏí»É å³åÇÝ, ù³ÝÇ áñ<br />
ÝáõÛÝ Å³Ù³Ý³Ï Ó»éݳñÏí³Í ˳ã³Ïñ³ó<br />
Ýáñ ³ñß³í³ÝùÁ ѳۻñÇ<br />
í»ñݳ˳íáõÙ ÍÝ»É ¿ ù³Õ³ù³Ï³Ý<br />
Ýáñ ÑáõÛë»ñ): 1250–ÇÝ Îáëï³Ý¹ÇÝ ²<br />
´³ñÓñµ»ñ¹óáõ ѳٳӳÛÝáõÃÛ³Ùµ<br />
²ëáñíáó ϳÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ³ÃáéÁ<br />
³å³ëï³Ý»É ¿ ÐéáÙÏɳÛáõÙ: ÜáõÛÝ<br />
ÃíÇÝ Îáëï³Ý¹ÇÝ ² ´³ñÓñµ»ñ¹óÇÝ<br />
í»ñëÏë»É ¿ µ³Ý³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ÑáõÛ-<br />
Ý»ñÇ Ñ»ï` ÷áñÓ»Éáí ѳñÃ»É »ñÏáõ<br />
»Ï»Õ»óÇÝ»ñÇ ÙÇç¨ ³é³ç³ó³Í ¹³í³Ý³µ³Ý³Ï³Ý<br />
ï³ñ³Ï³ñÍáõÃÛáõÝ-<br />
Ý»ñÁ: 1259–ÇÝ Ý³ лÃáõÙ l ó·³íáñÇ<br />
Ñ»ï Ù»ÏÝ»É ¿ ØÇç³·»ïù, ѳݹÇå»É<br />
ÙáÝÕáÉ ½áñ³å»ï ÐáõɳíáõÇ<br />
Ñ»ï, ³Ùñ³åݹ»É ѳۖÙáÝÕáɳϳÝ<br />
¹³ßÇÝùÁ, µ³ñ»É³í»É ùñÇëïáÝ۳ݻ-<br />
ñÇ Ï³óáõÃÛáõÝÁ: Îáëï³Ý¹ÇÝ ²<br />
´³ñÓñµ»ñ¹óÇÝ ³Ï³Ý³ï»ë »Õ³í<br />
1266–ÇÝ »·Çåï³Ï³Ý ½áñùÇ Ñ³ñ-<br />
Ó³ÏÙ³ÝÁ, áñÇ Ñ»ï¨³Ýùáí ÃßݳÙÇÝ<br />
³ÝÉáõñ ³í»ñ³ÍáõÃÛáõÝÝ»ñ ·áñÍ»ó:<br />
Îáëï³Ý¹ÇÝ ² ´³ñÓñµ»ñ¹óÇÝ<br />
ÙÇßï ѳí³ï³ñÇÙ ¿ Ùݳó»É ѳÛáó<br />
Ùß³ÏáõóÛÇÝ ³ñÅ»ùÝ»ñÇÝ: Âáñáë<br />
èáëÉÇÝÇÝ, ÐáíѳÝÝ»ë ñãÇÝ ¨ áõñÇß-<br />
Ý»ñÇ ÁݹûñÇÝ³Ï»É ¿ ïí»É µ³½Ù³-<br />
ÃÇí ӻ鳷ñ»ñ, Ñáí³Ý³íáñ»É ¿ ·ñÇã-<br />
Ý»ñÇÝ, ͳÕÏáÕÝ»ñÇÝ, ÝíÇñ³ïíáõ-<br />
ÃÛáõÝÝ»ñ ϳï³ñ»É ÐáíѳÝݳí³ÝùÇÝ<br />
(1243), Êáñ³Ý³ß³ïÇ í³ÝùÇÝ<br />
(1246), ²ñó³ËÇ îÇñ³Ù³Ûñ í³ÝùÇÝ<br />
(1246) ¨ ³ÛÉÝ:<br />
γÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ·³ÑÇÝ Îáëï³Ý¹ÇÝ<br />
² ´³ñÓñµ»ñ¹óáõÝ Ñ³çáñ-<br />
¹»É ¿ гÏáµ ² ÎɳۻóÇÝ:<br />
ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ. Ô. ²ÉÇß³Ý, êÇëáõ³Ý,<br />
ì»Ý»ïÇÏ 1885: §Çñù ÃÕÃáó¦,<br />
ºñáõë³Õ»Ù, 1994: êÙµ³ï êå³ñ³å»ï,<br />
î³ñ»·Çñù, ì»Ý»ïÇÏ, 1956: ÎÇñ³Ïáë<br />
³ÝӳϻóÇ, ä³ïÙáõÃÇõÝ Ð³Ûáó, º-<br />
107
Change language