Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ð²Ú ºÎºÔºòàô вÜð²Æî²ð²Ü<br />
ï³Ï³Ý ¨ ñÇ·áñ ²ñÍñáõÝÛ³ó »åÇë-<br />
ÏáåáëÝ»ñÇÝ ÑÇß»óÝáõÙ ¿ Ý»ëïáñ³-<br />
ϳÝáõÃÛ³Ý ¹»Ù ¸íÇÝÇ ÅáÕáíÇ áñáßáõÙÝ»ñÁ<br />
¨ ѳÝÓݳñ³ñáõÙ Ëëïáõ-<br />
ÃÛ³Ùµ áõ ×ßïáñ»Ý ·áñͳ¹ñ»É<br />
¹ñ³Ýù: Øáõß»Õ ´³·ñ³ïáõÝÇ Çß˳-<br />
ÝÇ Ëݹñ³Ýùáí Ü»ñë»ë ´ ´³·-<br />
ñ¨³Ý¹óÇÝ ·ñ»É ¿ §ÂáõÕà ѳõ³ïáÛ¦<br />
·ñáõÃÛáõÝÁ, áñÁ ãÇ å³Ñå³Ýí»É:<br />
γÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ·³ÑÇÝ Ü»ñë»ë<br />
´ ´³·ñ¨³Ý¹óáõÝ Ñ³çáñ¹»É ¿ Ðáí-<br />
ѳÝÝ»ë ´ ³µ»Õ»ÝóÇÝ:<br />
ºñÏ»ñ. ºñÏ»ñ, ï»°ë §ÎÝÇù ѳõ³ïáÛ...¦,<br />
ê. ¾çÙdzÍÇÝ, 1914, ¿ç 135-136:<br />
§Î³Ýáݳ·Çñù гÛáó¦, ѳï. ², ºñ¨³Ý,<br />
1964, ¿ç 475-490, 638-640: §Çñù<br />
ÂÕÃáó¦, ºñáõë³Õ»Ù, 1994, ¿ç 172-205:<br />
ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ. î»ñ–ØÇݳëÛ³Ý<br />
º., гÛáó »Ï»Õ»óáõ ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»-<br />
ñÁ ³ëáñíáó »Ï»Õ»óÇÝ»ñÇ Ñ»ï, ê. ¾ç-<br />
ÙdzÍÇÝ, 1908: ÜáõÛÝÇ` §ä³ïÙ³–µ³Ý³ëÇñ³Ï³Ý<br />
ѻﳽáïáõÃÛáõÝÝ»ñ¦, º-<br />
ñ¨³Ý, 1971: úñÙ³ÝÛ³Ý Ø., ²½·³å³ïáõÙ,<br />
ѳï. ², ê. ¾çÙdzÍÇÝ, 2001:<br />
²ðî²Þºê Ô²¼²ðÚ²Ü<br />
ܺðêºê î²ÚºòÆ<br />
(Ü»ñë»ë Æß˳ݻóÇ, ÞÇÝáÕ)<br />
(641–661)<br />
F ³Ûáó ϳÃáÕÇÏáë 641–Çó: гçáñ¹»É<br />
¿ º½ñ ² ö³é³ÅݳϻñïóáõÝ:<br />
ÌÝí»É ¿ 580–590–³Ï³ÝÝ»ñÇÝ<br />
î³ÛùÇ ÆßË³Ý ·ÛáõÕáõÙ, ٳѳó»É<br />
661–ÇÝ, ¼í³ñÃÝáóáõÙ: ²Ù÷á÷í»É<br />
¿ ¼í³ñÃÝáóÇ ï³×³ñÇ ÑÛáõëÇë³-<br />
ÛÇÝ ÏáÕÙáõÙ` Çñ ϻݹ³ÝáõÃÛ³Ý û-<br />
ñáù ϳéáõóí³Í ¹³Ùµ³ñ³ÝáõÙ:<br />
»ñ¨ë ë»ñ»Éáí ÇßË³Ý³Ï³Ý ÁÝï³ÝÇùÇó`<br />
Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ áõÝ»-<br />
ó»É ÏñÃí»Éáõ Ðáõݳëï³ÝáõÙ, ïÇñ³å»ï»Éáõ<br />
Ñáõݳñ»ÝÇÝ, Çñ³½»Ï ¹³é-<br />
ݳÉáõ ÑáõÝ³Ï³Ý ¹åñáõÃÛ³ÝÝ áõ<br />
Ùß³ÏáõÛÃÇÝ: ¼ÇÝíáñ³Ï³Ý ͳé³Ûáõ-<br />
ÃÛáõÝÁ ÑáõÝ³ó µ³Ý³ÏáõÙ, ë»ñï<br />
ß÷áõÙÁ Ýñ³Ýó ù³Õ³ù³ÏñÃáõÃÛ³Ý<br />
Ñ»ï å»ïù ¿ Çñ»Ýó ¹ñáßÙÁ ÃáÕÝ»ÇÝ<br />
Ü»ñë»ë î³Û»óáõ »Ï»Õ»ó³ù³Õ³ù³Ï³Ý<br />
ѳÙá½áõÙÝ»ñÇ íñ³: Ðáõݳ-<br />
Ï³Ý Ùß³ÏáõÛÃÇ ¨ ·ÇïáõÃÛ³Ý Ýϳï-<br />
ٳٵ ѳٳÏñ³ÝùÝ ³ÛÝù³Ý ³ÏÝ»ñ¨<br />
¿ñ ³Û¹ ßñç³ÝáõÙ, áñ ݳ ÝáõÛÝÇëÏ<br />
ѳÏíáõÙ ¿ ø³ÕÏ»¹áÝÇ ÅáÕáíÇ ÏáÕ-<br />
ÙÁ: ê³Ï³ÛÝ ³Ûë ïñ³Ù³¹ñáõÃÛáõÝÝ»-<br />
ñÁ ½·³ÉÇáñ»Ý Ýí³½»óÇÝ, »ñµ í»ñ³-<br />
¹³ñÓ³í г۳ëï³Ý ¨ Ó»éݳ¹ñí»ó<br />
î³ÛùÇ »åÇëÏáåáë: Þáõïáí ݳ<br />
Ñéã³ÏíáõÙ ¿ áñå»ë §³Ûñ ³é³ùÇÝÇ<br />
í³ñáõù, å³Ñ³õù »õ ³Õ³õÃÇõù¦:<br />
Üñ³ í³ñã³Ï³Ý ϳñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ¨<br />
³Ûë ³ñųÝÇùÝ»ñÁ ѳßíÇ ³éÝ»Éáí,<br />
ѳÛáó ³í³·³Ýáõ, Ù³ëݳíáñ³µ³ñ<br />
ëå³ñ³å»ï »á¹áñáë èßïáõÝáõ<br />
ѳí³ÝáõÃÛ³Ùµ 641–ÇÝ ÁÝïñíáõÙ ¿<br />
ϳÃáÕÇÏáë:<br />
ä³ñëÇó ïÇñ³å»ïáõÃÛ³Ý í»-<br />
ñ³óáõÙÇó ¨ ³ñ³µ³Ï³Ý ÏáÕÙÇ ½áñ³óáõÙÇó<br />
Ñ»ïá ³ñï³Ñ³Ûï»Éáí<br />
ѳÛáó ³í³·³Ýáõ ù³Õ³ù³Ï³Ý<br />
ÏáÕÙÝáñáßáõÙÁ` Ü»ñë»ë î³Û»óÇÝ<br />
áÕç³ËáÑ ¿ ѳٳñáõÙ ¹ÇÙ»É ´Ûáõ-<br />
½³Ý¹Ç³ÛÇ Îáëï³ë (Îáëï³Ý¹ÇÝ) ll<br />
ϳÛëñÇÝ` ì³ñ³½ïÇñáó ´³·ñ³ïáõ-<br />
ÝáõÝ Ý߳ݳϻÉáõ г۳ëï³ÝÇ Ï³é³í³ñÇã`<br />
ݳ˳å»ë Ýñ³ÝÇó ëï³-<br />
ݳÉáí ѳí³ï³ñÙáõÃÛ³Ý ËáëïáõÙ:<br />
ê³Ï³ÛÝ ì³ñ³½ïÇñáóÇ Ù³ÑÇó Ñ»-<br />
ïá, áã ³é³Ýó Ü»ñë»ë î³Û»óáõ<br />
ßñç³Ñ³Û³ó ûɳ¹ñ³ÝùÇ, ϳÛëñÁ<br />
ϳé³í³ñÇã ¿ Ý߳ݳÏáõÙ ì³ñ³½-<br />
188
Change language