Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ð²Ú ºÎºÔºòàô вÜð²Æî²ð²Ü<br />
¸²ÜÆºÈ ² êàôðزèºòÆ<br />
(´³Û³½»ïóÇ)<br />
(1801–1802, 1807–1808)<br />
AٻݳÛÝ Ð³Ûáó ϳÃáÕÇÏáë ¿<br />
ÁÝïñí»É 1801–ÇÝ, ë³Ï³ÛÝ ·³Ñ³-<br />
Ï³É»É ¿ 1807–Çó: гçáñ¹»É ¿ ¸³íÇÃ<br />
º ¾Ý»·»ÃóáõÝ:<br />
ÌÝ. Ã. ³ÝÑï., ·. êáõñÙ»ÉÇ (ºñ¨³ÝÇ<br />
˳ÝáõÃÛ³Ý êáõñÙ³ÉáõÇ<br />
ٳѳÉ): سѳó»É ¿ 1808–Ç ÑáÏï»Ùµ»ñÇ<br />
9–ÇÝ ºñ¨³ÝáõÙ, ³×ÛáõÝÝ<br />
³Ù÷á÷í»É ¿ ê. ¾çÙdzÍÝÇ Ø³Ûñ<br />
î³×³ñÇ ½³Ý·³Ï³ï³Ý Ùáï:<br />
àõëáõÙݳéáõÃÛáõÝÝ ëï³ó»É ¿<br />
ê. ¾çÙdzÍÝÇ Ä³é³Ý·³íáñ³ó ¹åñáóáõÙ:<br />
ì³ñã³Ï³Ý ϳñ¨áñ å³ßïáÝ-<br />
Ý»ñ ¿ ½µ³Õ»óñ»É سÛñ ²ÃáéáõÙ:<br />
1796–ÇÝ ÔáõÏ³ë ² γñÝ»óÇ Ï³Ãá-<br />
ÕÇÏáëÇ ÏáÕÙÇó ÝíÇñ³Ï ¿ áõÕ³ñÏí»É<br />
¼ÙÛáõéÝdz ¨ èáõÙ»ÉÇ: èáõÙ»ÉÇÇ Ð³-<br />
Ûáó Ñá·¨áñ ³é³çÝáñ¹ (1797–1799),<br />
Î. äáÉëÇ Ð³Ûáó å³ïñdzñù (1799–-<br />
1800): Ü߳ݳϳÉÇó ç³Ýù»ñ ¿ ó-<br />
÷»É Î. äáÉëÇ å³ïñdzñù³Ï³Ý ³-<br />
ÃáéÇ ¹»ñÁ µ³ñÓñ³óÝ»Éáõ áõÕÕáõ-<br />
ÃÛ³Ùµ: гïϳÝß³Ï³Ý ¿, áñ ϳñá-<br />
Õ³ó»É ¿ Ãáõñù³Ï³Ý Çß˳ÝáõÃÛáõÝ-<br />
Ý»ñÇó ³ñïáÝáõÃÛáõÝ ëï³Ý³É Ô³-<br />
ɳÃdzÛÇ` ï³ñÇÝ»ñ Ç í»ñ ÑñÏǽ۳É<br />
»Ï»Õ»óÇÝ í»ñ³Ï³Ý·Ý»Éáõ (1799):<br />
ijٳݳϳÏÇóÁ Ýñ³Ý µÝáõó·ñáõÙ<br />
¿ áñå»ë §³Ûñ Ëáѻٳ½³ñ¹ »õ ·áí»-<br />
ÉÇ í³ñáõù, Ùdzݷ³Ù³ÛÝ »õ ßù»Õ<br />
Ï»ñå³ñ³Ýûù¦: ÔáõÏ³ë ² γñÝ»óáõ<br />
Ù³ÑÇó Ñ»ïá ³é³ç³¹ñí»É ¿ ϳÃá-<br />
ÕÇÏáëáõÃÛ³Ý Ã»ÏݳÍáõ, ë³Ï³ÛÝ éáõë³ó<br />
ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý ÙÇç³Ùïáõ-<br />
ÃÛ³Ùµ ϳÃáÕÇÏáë ¿ ÁÝïñí»É Ðáíë»÷<br />
³ñù»å. ²ñÕáõÃ۳ݖºñϳÛݳ-<br />
µ³½áõÏÁ: Ðáíë»÷ ³ñù»å. ²ñÕáõ-<br />
ÃÛ³ÝÇ Ù³ÑÇó Ñ»ïá »ñÏñáñ¹ ³Ý·³Ù<br />
³é³ç³¹ñí»É ¨ ÁÝïñí»É ¿ ²Ù»Ý³ÛÝ<br />
гÛáó ϳÃáÕÇÏáë (16 Ù³ñïÇ,<br />
1801): ê³Ï³ÛÝ Î. äáÉëÇó ÙÇÝ㨠ê.<br />
¾çÙdzÍÇÝ Ñ³ëÝ»ÉÁ, ѳϳé³Ï سÛñ<br />
²ÃáéÇ Ùdzµ³ÝáõÃÛ³Ý Ï³ÙùÇ, éáõë³Ï³Ý<br />
ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý ³ç³Ïóáõ-<br />
ÃÛ³Ùµ ϳÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ³ÃáéÁ ·ñ³í»É<br />
¿ ¸³íÇà »åÇëÏáåáë ¾Ý»·»ÃóÇÝ<br />
(28 ³åñÇÉÇ, 1801): ¸³ÝÇ»É ²<br />
êáõñÙ³é»óáõ ÏáÕÙݳÏÇóÝ»ñÝ ¿É<br />
1802–Ç Ù³ÛÇëÇ 25–ÇÝ ´³·ñ¨³Ý¹Ç ê.<br />
ÐáíѳÝÝ»ë »Ï»Õ»óáõÙ ²ÕóٳñÇ<br />
γñ³å»ï ϳÃáÕÇÏáëÇ ¨ 15 »åÇë-<br />
ÏáåáëÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó Ýñ³Ý ûÍ»É »Ý ²-<br />
ٻݳÛÝ Ð³Ûáó ϳÃáÕÇÏáë: γÃáÕÇ-<br />
Ïáë³Ï³Ý ·³ÑÇ Ñ³Ù³ñ µáõéÝ å³Ûù³ñ<br />
¿ ëÏëí»É ûÏݳÍáõÝ»ñÇ ÙÇç¨,<br />
áñ å³ïÙáõÃÛ³Ý Ù»ç ѳÛïÝÇ ¿ §¸³íÇÖ¸³ÝÇ»ÉÛ³Ý<br />
ÏéÇí¦ ³ÝáõÝáí: ¸³íÇÃ<br />
² ¾Ý»·»ÃóÇ Ï³ÃáÕÇÏáëÁ ϳñá-<br />
Õ³ó»É ¿ 1802–Ç ÝáÛ»Ùµ»ñÇÝ ¸³ÝÇ»É<br />
² êáõñÙ³é»óáõÝ µéÝáõÃÛ³Ùµ ¹áõñë<br />
µ»ñ»É ´³Û³½»ïÇó ¨ ï»Õ³÷áË»É ¾ç-<br />
ÙdzÍÇÝ, áñï»Õ í»ñçÇÝë ϳɳݳíáñí»É<br />
¿, ³å³` å³ñëÇó ü³ÃÑ ²ÉÇ<br />
ß³ÑÇ Ññ³Ù³Ýáí ³ùëáñí»É سñ³Õ³<br />
(1804-1807): ø³Õ³ù³Ï³Ý Çñ³¹ñáõ-<br />
ÃÛ³Ý ÏïñáõÏ ÷á÷áËáõÃÛ³Ý Ñ»-<br />
勉Ýùáí éáõë³Ï³Ý ϳé³í³ñáõ-<br />
ÃÛáõÝÁ ßáõïáí ëÏë»É ¿ ³ç³Ïó»É<br />
¸³ÝÇ»É ² êáõñÙ³é»óáõÝ: §¸³íÇÖ-<br />
¸³ÝÇ»ÉÛ³Ý ÏéÇíݦ ³í³ñïí»É ¿<br />
Ýñ³Ýáí, áñ å³ñëÏ³Ï³Ý Ï³é³í³ñáõÃÛáõÝÁ<br />
1807–ÇÝ ¸³ÝÇ»É ² êáõñ-<br />
Ù³é»óáõÝ Ñ»ï ¿ ϳÝã»É ³ùëáñÇó ¨<br />
ëïÇå»É ¸³íÇà ² ¾Ý»·»ÃóáõÝ Ññ³-<br />
ųñí»É ϳÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ³ÃáéÇó:<br />
¸³ÝÇ»É ² êáõñÙ³é»óÇÝ Ï³ÃáÕÇÏáë³Ï³Ý<br />
·³Ñ ¿ µ³ñÓñ³ó»É 1807–Ç<br />
Ù³ÛÇëÇ 14–ÇÝ:<br />
68
Change language