Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
²ØºÜ²ÚÜ Ð²Úàò βÂàÔÆÎàêܺð<br />
ÅáÕáíÇ Ï³½Ù³Ï»ñåÇãÝ»ñÇó: êï»-<br />
÷³Ýáë º–Ç »íñáå³Ï³Ý µ³Ý³·Ý³óáõÃÛ³Ý<br />
ßñç³ÝáõÙ (1547–1552)<br />
·É˳íáñ»É ¿ ²Ù»Ý³ÛÝ Ð³Ûáó ϳÃá-<br />
ÕÇÏáëáõÃÛ³Ý ·áñÍ»ñÁ: γñ·³íáñ»É<br />
¿ ²Ù»Ý³ÛÝ Ð³Ûáó ϳÃáÕÇÏáëáõÃÛ³Ý<br />
ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ²Õí³ÝÇó ¨<br />
²ÕóٳñÇ Ï³ÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ³Ãáé-<br />
Ý»ñÇ Ñ»ï, å³ßïå³Ý»É ê. ¾çÙdzÍÝÇ<br />
·³Ñ»ñ»óáõÃÛáõÝÝ áõ Çñ³í³ëáõÃÛáõÝ-<br />
Ý»ñÁ: 1557–ÇÝ ß³Ñ Â³ÑÙ³½Çó ëï³ó»É<br />
¿ ѳïáõÏ Ññáí³ñï³Ï, Áëï áñÇ<br />
ê. ¾çÙdzÍÝÇ íÇ׳ÏÝ»ñ »Ý ѳٳñí»É<br />
³ÝÓ³ÏÁ, ä³ñï³íÁ, ÈáéÇÝ,<br />
ܳËÇ稳ÝÁ, »Õ³ñùáõÝÇùÁ, γå³ÝÁ,<br />
ÊáÛÁ, ê³ÉÙ³ëïÁ, ¼³Ï³ÙÁ,<br />
áñáÝó Ýϳïٳٵ ѳí³ÏÝáõÃÛáõÝ-<br />
Ý»ñ ¿ áõÝ»ó»É ²Õí³ÝÇó ϳÃáÕÇÏáë³Ï³Ý<br />
³ÃáéÁ: ÜÙ³Ý Ññáí³ñï³Ï ¿<br />
ëï³ó»É ݳ¨ ëáõÉÃ³Ý êáõÉ»ÛÙ³Ý<br />
l–Çó, áñáí سÛñ ²ÃáéÇ íÇ׳ÏÝ»ñ »Ý<br />
ѳëï³ïí»É ²ÙǹÁ, ²ñ×»ßÁ, ÊɳÃÁ,<br />
ØáõßÁ, ´³Õ»ßÁ:<br />
1562–ÇÝ ê»µ³ëïdzÛÇ ê. Üß³Ý<br />
í³ÝùáõÙ Ññ³íÇñ»É ¿ ·³ÕïÝÇ ÅáÕáí,<br />
áñÇÝ Ù³ëݳÏó»É »Ý ÇÝãå»ë ³ñ¨Ùï³Ñ³Û,<br />
³ÛÝå»ë ¿É ³ñ¨»É³Ñ³Û Ñá-<br />
·¨áñ–»Ï»Õ»ó³Ï³Ý ¨ ³ß˳ñÑÇÏ<br />
Ý߳ݳíáñ ·áñÍÇãÝ»ñ: ÄáÕáíÁ áñáß»É<br />
¿ ¹»ëå³ÝáõÃÛáõÝ áõÕ³ñÏ»É ²ñ¨-<br />
Ùáõïù` ÐéáÙÇ å³åÇ ¨ ì»Ý»ïÇÏÇ<br />
ѳÝñ³å»ïáõÃÛ³Ý Ñ»ï µ³Ý³Ïóáõ-<br />
ÃÛáõÝÝ»ñ í³ñ»Éáõ ѳٳñ: 1562–Ç<br />
Ù³ÛÇëÇ 20–ÇÝ ê»µ³ëïdzÛÇ ÅáÕáíÝ<br />
ÁݹáõÝ»É ¿ »ñÏáõ ¹ÇÙáõÙ³·Çñ` áõÕÕí³Í<br />
äÇáë ¸ å³åÇÝ, áñáÝù ÐéáÙ »Ý<br />
áõÕ³ñÏí»É ²µ·³ñ ¹åÇñ ºí¹áϳóáõ<br />
(Âá˳ûóÇ) ÙÇçáóáí: ÐéáÙáõÙ<br />
·ïÝíáÕ Ñ³Û å³ï·³Ù³íáñáõÃÛ³Ý<br />
׳ϳﳷñáí Ùï³Ñá·í³Í ØÇù³Û»É<br />
² 껵³ëï³óÇÝ 1563–ÇÝ ³é³ÝÓÇÝ<br />
ͳÍϳ·Çñ ÃáõÕà ¿ áõÕ³ñÏ»É å³åÇÝ,<br />
áñÁ µÝáõó·ñáõÙ ¿ ¹»ëå³Ýáõ-<br />
ÃÛ³Ý ËݹÇñÝ»ñÝ áõ Ýå³ï³ÏÝ»ñÁ:<br />
ñáõÃÛ³Ý ³é³çÇÝ ïáÕ»ñÁ` §Ø»Ýù<br />
гÛù, áñù Ç ëïñÏáõû³Ý »Ùù Áݹ Çß-<br />
˳Ýáõû³Ùµ Ãáõñù³ó ¨ å³ñëÇó¦<br />
íϳÛáõÙ »Ý, áñ ѳۻñÇ å³Ûù³ñÝ<br />
áõÕÕí³Í ¿ ÇÝãå»ë Ãáõñù»ñÇ, ³ÛÝå»ë<br />
¿É å³ñëÇÏÝ»ñÇ ¹»Ù: γÃáÕÇÏáëÇ<br />
¹ÇÙáõÙÝ ³é³ç³óñ»É ¿ å³åÇ Ñ»-<br />
ï³ùñùñáõÃÛáõÝÁ, ¨ ݳ ÁݹáõÝ»É ¿<br />
²µ·³ñÇÝ: ä³åÇ Ùáï ÁÝóóáÕ µ³-<br />
ݳÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ å³ñ½³µ³ÝáÕ<br />
ïíÛ³ÉÝ»ñ ãϳÝ, ë³Ï³ÛÝ ³ÏÝѳÛï ¿,<br />
áñ ì³ïÇϳÝÁ ¹³ñÓÛ³É å³Ñ³Ýç»É ¿<br />
׳ݳã»É ϳÃáÉÇÏ »Ï»Õ»óáõ ·»ñ³-<br />
ϳÛáõÃÛáõÝÁ, áñÝ ¿É å³Ûٳݳíáñ»É ¿<br />
µ³Ý³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ »ÉùÁ: гÛϳ-<br />
Ï³Ý å³ïíÇñ³ÏáõÃÛáõÝÁ áñ¨¿ ³ñ¹-<br />
ÛáõÝùÇ ãÇ Ñ³ë»É:<br />
ØÇù³Û»É ² 껵³ëï³óÇÝ Ù»Í<br />
Ýå³ëï áõÝÇ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ïå³·ñáõ-<br />
ÃÛ³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý ·áñÍáõÙ: Üñ³<br />
ѳÝÓݳñ³ñáõÃÛ³Ùµ ²µ·³ñ ºí¹á-<br />
ϳóÇÝ 1565–ÇÝ ì»Ý»ïÇÏáõÙ ÑÇÙ-<br />
ݳ¹ñ»É ¿ ïå³ñ³Ý ¨ ïå³·ñ»É<br />
ᖝȖ:<br />
1567–ÇÝ` êï»÷³Ýáë º ê³ÉÙ³ëï»óáõ<br />
Ù³ÑÇó Ñ»ïá, ÁÝïñí»É ¿ ²Ù»-<br />
ݳÛÝ Ð³Ûáó ϳÃáÕÇÏáë: ²Ãáé³ÏÇó<br />
ϳÃáÕÇÏáëÝ»ñ ¿ Ýß³Ý³Ï»É êï»÷³-<br />
Ýáë »åÇëÏáåáë ²éÝç»óáõÝ ¨ ´³ñë»Õ<br />
»åÇëÏáåáë ì³Õ³ñß³å³ïóáõÝ:<br />
ØÇù³Û»É ² 껵³ëï³óÇÝ ß³ñáõݳϻÉ<br />
¿ Çñ Ùß³ÏáõóÝå³ëï<br />
·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ: 1569–ÇÝ Ï³ÃáÕÇ-<br />
ÏáëÇ ³é³ç³ñÏáõÃÛ³Ùµ ²µ·³ñ ºí-<br />
¹áϳóÇÝ Î. äáÉëÇó Å³Ù³Ý»É ¿ ê. ¿ç-<br />
ÙdzÍÇÝ, áñï»Õ Ù³Ýñ³Ù³ëÝ ï»Õ»-<br />
ÏáõÃÛáõÝÝ»ñ ¿ Ý»ñϳ۳óñ»É Çñ »íñáå³Ï³Ý<br />
µ³Ý³·Ý³óáõÃÛ³Ý í»ñ³-<br />
µ»ñÛ³É:<br />
γÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ·³ÑÇÝ ØÇù³-<br />
167
Change language