Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ð²Ú ºÎºÔºòàô вÜð²Æî²ð²Ü<br />
ñ»Ã» ³Ýßáõù ¿ ³Ýó»É Ýñ³ ϳÃáÕÇ-<br />
ÏáëáõÃÛ³Ý Å³Ù³Ý³Ï³ßñç³ÝÁ: êï»-<br />
÷³Ýáë ꨳÝóáõ Ù³ëÇÝ ³ëíáõÙ ¿,<br />
áñ ÑáííáõÙ ¿ñ §½³ñ»õ»É»³ó ÏáÕÙÝ<br />
гÛáó¦, ÇÝãÁ óáõÛó ¿ ï³ÉÇë, áñ í»ñçÇÝÇë<br />
ϳÃáÕÇÏáëáõÃÛáõÝÁ å³ñ-<br />
÷³ÏíáõÙ ¿ñ ÙdzÛÝ ²Ûñ³ñ³ïÇ Ù»ç:<br />
Þáõïáí ·áõÙ³ñí»ó ²ÝÇÇ »ñÏñáñ¹`<br />
971–Ç ÅáÕáíÁ, áñÁ å»ïù ¿ Éáõ-<br />
Í»ñ Ïáõï³Ïí³Í ÙÇ ù³ÝÇ ÏÝ×éáï<br />
ËݹÇñÝ»ñ: ²Û¹ ÅáÕáíÇÝ Ù³ëݳÏó»É<br />
»Ý áã ÙdzÛÝ ²Ûñ³ñ³ïÇ ¨ êÛáõÝÇùÇ,<br />
³Ûɨ г۳ëï³ÝÇ ³ÛÉ ·³í³éÝ»ñÇ »-<br />
åÇëÏáåáëÝ»ñÝ áõ í³ñ¹³å»ïÝ»ñÁ,<br />
áñáÝù ã¿ÇÝ »ÝóñÏíáõÙ Ùñó³ÏÇó<br />
гÛáó ϳÃáÕÇÏáëÝ»ñÇÝ ¨ ѳßï³ñ³ñÇ<br />
¹»ñ ¿ÇÝ Ï³ï³ñáõÙ:<br />
ò³ÝϳݳÉáí í»ñç ¹Ý»É å³é³ÏïÙ³ÝÝ<br />
áõ ѳÛñ³å»ïáõÃÛ³Ý<br />
µ³Å³ÝÙ³ÝÁ` êï»÷³Ýáë ꨳÝóÇÝ<br />
ËáݳñѳÙÇï ¨ ˳ճճë»ñ<br />
³é³ù»ÉáõÃÛ³Ùµ, Øáíë»ë ¨ ´³µÏ»Ý<br />
í³ñ¹³å»ïÝ»ñÇ Ñ»ï Ù»ÏÝ»ó ²Õó-<br />
Ù³ñ` ì³Ñ³Ý ² êÛáõÝ»óáõ ¨ ì³ëåáõñ³Ï³ÝÇ<br />
ó·³íáñÇ Ñ»ï µ³Ý³Ïó»-<br />
Éáõ: ê³Ï³ÛÝ í»ñçÇÝÝ»ñë, ãó³Ýϳ-<br />
ݳÉáí µ³Ý³Ïó»É, Ññ³Ù³Û»óÇÝ êï»-<br />
÷³Ýáë ꨳÝóáõÝ ¨ »ñÏáõ í³ñ¹³å»ïÝ»ñÇÝ<br />
µ³Ýï³ñÏ»É ²Õóٳñ<br />
ÏÕ½áõÙ: àñáß Å³Ù³Ý³Ï ³Ýó í³ñ-<br />
¹³å»ïÝ»ñÝ ³½³ï »Ý ³ñÓ³ÏíáõÙ,<br />
ÇëÏ êï»÷³Ýáë ꨳÝóÇ Ï³ÃáÕÇ-<br />
ÏáëÁ ÷á˳¹ñíáõÙ ¿ Îáïáñáó µ»ñ¹,<br />
áñï»Õ ¿É 972–ÇÝ ÏÝùáõÙ Çñ Ù³Ñϳ-<br />
ݳóáõÝ:<br />
γÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ·³ÑÇÝ êï»-<br />
÷³Ýáë ꨳÝóáõÝ Ñ³çáñ¹»É ¿ ʳãÇÏ<br />
² ²ñß³ñáõÝ»óÇÝ:<br />
ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ. úñÙ³ÝÛ³Ý Ø., ²½-<br />
·³å³ïáõÙ, ѳï. ², ê. ¾çÙdzÍÇÝ, 2001:<br />
ê²ÂºÜÆÎ ´²´²Ú²Ü<br />
êîºö²Üàê ¸ ÐèàØÎȲںòÆ<br />
(ÎɳۻóÇ, ÐéáÙ³Û»óÇ)<br />
(1290–1293)<br />
AٻݳÛÝ Ð³Ûáó ϳÃáÕÇÏáë<br />
1290–Çó: гçáñ¹»É ¿ Îáëï³Ý¹ÇÝ<br />
´ γïáõÏ»óáõÝ:<br />
ÌÝ. Ã. ³ÝÑï., ´³ñÓñ гÛùÇ<br />
ºÏ»ÕÛ³ó ·³í³é, Ê³Ë ³í³Ý:<br />
سѳó»É ¿ 1293–ÇÝ Î³ÑÇñ» ù³-<br />
Õ³ùáõÙ: ²×ÛáõÝÝ ³Ù÷á÷í»É ¿ ï»-<br />
ÕÇ ³ëáñ³Ï³Ý í³ÝùáõÙ:<br />
ØÇÝ㨠ϳÃáÕÇÏáë ¹³éݳÉÁ áõë³Ý»É,<br />
³ÛÝáõÑ»ï¨ å³ßïáݳí³ñ»É<br />
¿ ÐéáÙÏɳ ¹ÕÛ³ÏÇ Ï³ÃáÕÇÏáë³ñ³-<br />
ÝáõÙ, áñÇ Ñ»ï¨³Ýùáí ëï³ó»É ¿<br />
§ÐéáÙÏɳۻóǦ ٳϳÝáõÝÁ: ²ÛÝáõ-<br />
Ñ»ï¨ ¹³ñÓ»É ¿ ³Ý³å³ï³Ï³Ý: سï»Ý³·ÇñÁ<br />
Ýñ³Ý ³Ýí³ÝáõÙ ¿ §²Ûñ<br />
ɳõ »õ ÉÇ ³Ù»Ý³ÛÝ ³é³ùÇÝáõ-<br />
û³Ùµ¦: êï»÷³Ýáë ¸ ÐéáÙÏɳۻ-<br />
óÇÝ ¹»Ù ¿ »Õ»É ϳÃáÉÇÏ »Ï»Õ»óáõ<br />
Ñ»ï Ù»ñÓ»óÙ³ÝÁ, áõëïÇ É³ïÇݳ-<br />
Ù»ï лÃáõÙ ll ó·³íáñÁ ¨ ñÇ·áñ<br />
²Ý³í³ñ½»óÇ »åÇëÏáåáëÁ ç³Ý³ó»É<br />
»Ý 㻽áù³óÝ»É Ýñ³Ý Çñ Ýëï³í³Ûñ<br />
ÐéáÙÏɳÛáõÙ, »Ï»Õ»óáõ ³éç¨ Í³é³ó³Í<br />
ËݹÇñÝ»ñÁ ÉáõÍ»É »Ý Ù³Ûñ³ù³-<br />
Õ³ù êÇëáõÙ: ÆëÏ ÎÇÉÇÏdzÛÇ Ð³Ûáó<br />
ó·³íáñáõÃÛ³Ý ¹ñáõÃÛáõÝÁ Ñ»ï½-<br />
Ñ»ï» ³í»ÉÇ ¿ñ ͳÝñ³ÝáõÙ º·ÇåïáëÇ<br />
ëå³éݳÉÇùÇ å³ï׳éáí: º·ÇåïáëÇ<br />
ëáõÉÃ³Ý ²ßñ³ýÁ, å³ñïáõ-<br />
ÃÛ³Ý Ù³ïÝ»Éáí ˳ã³ÏÇñÝ»ñÇÝ,<br />
í×é»ó ·ñ³í»É ݳ¨ ÎÇÉÇÏdzÝ` ³ÛÝ<br />
¹Çï»Éáí áñå»ë ²ñ¨»ÉùáõÙ ùñÇëïáÝ۳ݻñÇ<br />
í»ñçÇÝ Ñ»Ý³ñ³Ý: л-<br />
ÃáõÙ ll–Á å³ïíÇñ³ÏÝ»ñ áõÕ³ñÏ»ó<br />
ÐéáÙÇ å³åÇ, ²Ý·ÉdzÛÇ ¨ üñ³Ýëdz-<br />
ÛÇ Ã³·³íáñÝ»ñÇ Ùáï` û·ÝáõÃÛáõÝ<br />
230
Change language