Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ð²Ú ºÎºÔºòàô вÜð²Æî²ð²Ü<br />
Ï³Ý ¨ ³Ýß³ñÅ ·áõÛùÇ µéݳ·ñ³í-<br />
Ù³Ý Ù³ëÇÝ ûñ»ÝùÁ: êï³Ý³Éáí ù³-<br />
Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ û·-<br />
ÝáõÃÛáõÝÝ áõ ³ç³ÏóáõÃÛáõÝÁ` ²Ù»-<br />
ݳÛÝ Ð³Ûáó ѳÛñ³å»ïÁ Ù»ñÅáõÙáí<br />
å³ï³ë˳ݻó ó³ñÇ Ññ³Ù³ÝÇÝ ¨<br />
ջϳí³ñ»ó ѳٳÅáÕáíñ¹³Ï³Ý<br />
Áݹí½áõÙÁ: ºñÏáõ ï³ñí³ å³Ûù³ñÝ<br />
³í³ñïí»ó ѳçáÕáõÃÛ³Ùµ: 1905–Ç<br />
û·áëïáëÇ 1–ÇÝ ó³ñÝ ëïáñ³·ñ»ó<br />
1903–Ç ÑáõÝÇëÇ 12–Ç ûñ»ÝùÇ í»ñ³ó-<br />
Ù³Ý Ññ³Ù³Ý³·ÇñÁ:<br />
Üáñ ëÏëí³Í ѻճ÷áË³Ï³Ý ³-<br />
ÉÇùÁ ˻չ»Éáõ Ýå³ï³Ïáí ²Ý¹ñ-<br />
ÏáíϳëáõÙ Ññ³Ññí»óÇÝ Ñ³Û–Ã³Ã³ñ³Ï³Ý<br />
ÁݹѳñáõÙÝ»ñ: ì»Ñ³÷³éÁ<br />
û·ÝáõÙ ¿ñ ÅáÕáíñ¹Ç ÇÝùݳå³ßïå³ÝáõÃÛáõÝÁ<br />
ϳ½Ù³Ï»ñå»Éáõ ·áñ-<br />
ÍÇÝ, ¹ÇÙáõÙÝ»ñ ÑÕáõÙ ó³ñ³Ï³Ý ³ëïÇ׳ݳíáñÝ»ñÇÝ`<br />
ÁݹѳñáõÙÝ»-<br />
ñÇÝ í»ñç ï³Éáõ ѳٳñ ÏïñáõÏ ù³Û-<br />
É»ñ Ó»éݳñÏ»Éáõ: ØÏñïÇã ² ÊñÇÙ-<br />
Û³ÝÇ Ý³Ë³Ó»éÝáõÃÛ³Ùµ ѳٳѳÛ-<br />
Ï³Ï³Ý Ñ³Ý·³Ý³ÏáõÃÛáõÝ Ï³½Ù³-<br />
Ï»ñå»ñåí»ó ³ñ¨»É³Ñ³Û»ñÇ û·Ýáõ-<br />
ÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ:<br />
ØÏñïÇã ² ÊñÇÙÛ³ÝÁ í»ñ³Ýáñá-<br />
·»É ¿ ïí»É ê. ÐéÇ÷ëÇÙ»Ç, Êáñ íÇñ³åÇ,<br />
гÕå³ïÇ, ê³Ý³ÑÇÝÇ, ꨳÝÇ<br />
í³Ýù»ñÁ, ÑÇÙݳ¹ñ»É ²Ù»ñÇϳÛÇ ³-<br />
é³çÝáñ¹³Ï³Ý ûÙÁ: ØÏñïÇã ²<br />
ÊñÇÙÛ³ÝÇ í»çÇÝ ·áñÍÁ »Õ³í г³-<br />
·³ÛÇ Ë³Õ³ÕáõÃÛ³Ý »ñÏñáñ¹ ÏáÝý»-<br />
ñ³ÝëÇÝ (1907–Ç Ù³ÛÇë–ÑáÏï»Ùµ»ñ)<br />
Çñ ³ÝáõÝÇó å³ïíÇñ³ÏáõÃÛáõÝ áõ-<br />
Õ³ñÏ»ÉÁ, Ëݹñ»Éáí ùÝݳñÏ»É Ñ³Û-<br />
Ï³Ï³Ý µ³ñ»Ýáñá·áõÙÝ»ñÇ Ñ³ñóÁ:<br />
ØÏñïÇã ² ÊñÇÙÛ³ÝÇ ·áñÍáõ-<br />
Ý»áõÃ³Ý Ù»ç ϳñ¨áñ ï»Õ »Ý ·ñ³íáõÙ<br />
Ýñ³ ·ñ³Ï³Ý–·»Õ³ñí»ëï³-<br />
ϳÝ, ÇÙ³ëï³ëÇñ³Ï³Ý–µ³ñáÛ³Ëáë³Ï³Ý<br />
³ß˳ïáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: §Ðñ³õÇñ³Ï<br />
»ñÏñÇÝ ²ñ³ñ³ï»³Ý¦ (1850)<br />
¨ §Ðñ³õÇñ³Ï »ñÏñÇÝ ²õ»ï»³ó¦<br />
(1851) åá»ÙÝ»ñáõÙ ÙdzëݳϳÝ<br />
ѳݹ»ë ¿ÇÝ ·³ÉÇë »ñÏáõ ³é³ùÇÝáõ-<br />
ÃÛáõÝÝ»ñ` ѳÛñ»Ý³ëÇñáõÃÛáõÝ, ³½-<br />
·³ëÇñáõÃÛáõÝ, ó»ÕÇ å³ßï³ÙáõÝù ¨<br />
ÏñáÝ³Ï³Ý íë»Ù ½·³óáõÙÝ»ñ, ѳí³ïÇ<br />
½áñáõÃÛáõÝ, ÝíÇñí³ÍáõÃÛáõÝ<br />
³ëïí³Í³ßÝãÛ³Ý å³ï·³ÙÝ»ñÇÝ:<br />
§Ø³ñ·³ñÇï ³ñù³Ûáõû³Ý »ñÏÝÇó¦<br />
³ß˳ïáõÃÛáõÝÁ (1866) سïûáëÇ<br />
²í»ï³ñ³ÝÇ ÊñÇÙÛ³Ý³Ï³Ý Ù»ÏÝáõ-<br />
ÃÛáõÝÝ ¿ñ, ݳ¨ ¹³ë Çñ ųٳݳÏÇ<br />
³ÛÝ Ñá·¨áñ³Ï³ÝÝ»ñÇÝ, áñáÝù ß»Õí»É<br />
¿ÇÝ ×ßÙ³ñÇï áõÕáõó: §Ê³ãÇ ×³éÁ¦<br />
(1876) Ñ»ï³åݹáõÙ ¿ ÝáõÛÝ<br />
Ýå³ï³ÏÁ, ÐÇëáõëÇ ÏÛ³ÝùÇ ¹ñí³·-<br />
Ý»ñÇ ÇÝùݳïÇå Ù»Ïݳµ³ÝáõÃÛ³Ùµ<br />
ËáëùÝ áõÕÕ»Éáí øñÇëïáëÇ §¹³ë³-<br />
ÉÇù¦ ³ß³Ï»ñïÝ»ñÇÝ` ØÏñïÇã ²<br />
ÊñÇÙÛ³ÝÝ ëï»ÕÍáõÙ ¿ Ùï³ïÇå³ñ<br />
Ñá·¨áñ³Ï³ÝÇ µ³ñÓñ Ï»ñå³ñÁ:<br />
§Ä³Ù³Ý³Ï ¨ ËáñÑáõñ¹ Çõñ¦ (1876),<br />
§ì³Ý·áÛŦ (1877), §Ð³Û·áÛŦ (1877)<br />
³ß˳ïáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ùÝݳñÏáõÙ »Ý<br />
úëÙ³ÝÛ³Ý Ï³ÛëñáõÃÛ³Ý Ù»ç ϳï³ñí³Í<br />
ë³Ñٳݳ¹ñ³Ï³Ý ÷á÷á-<br />
ËáõÃÛáõÝÝ»ñÇ §³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÁ¦, Ýϳñ³·ñáõÙ<br />
³ñ¨Ùï³Ñ³ÛáõÃÛ³Ý Çñ³-<br />
Ï³Ý Ï³óáõÃÛáõÝÁ, ·áõÛÅ ¨ ³Ñ³½³Ý·<br />
ÑÝã»óÝáõÙ ì³ÝÇ Ññ¹»ÑÇ, ß»ÛË æ»É³-<br />
É»¹¹ÇÝÇ Ññáë³ÏÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó ³í»ñí³Í<br />
²É³ßÏ»ñïÇ ÑáíïÇ Ñ³ÛϳϳÝ<br />
·ÛáõÕ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ¨ áïùÇ Ï³Ý·Ý»Éáõ ¿<br />
ÏáãáõÙ ÅáÕáíñ¹ÇÝ: §¸ñ³ËïÇ ÁÝï³-<br />
ÝÇù¦ (1876), §êÇñ³ù ¨ ê³Ùáõ»É¦<br />
(1878), §ä³åÇÏ ¨ ÃáéÝÇϦ (1894)<br />
Ïñáݳµ³ñáÛ³Ëáë³Ï³Ý ¨ ÇÙ³ëï³ëÇñ³Ï³Ý<br />
³ß˳ïáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ<br />
ùÝݳñÏíáõÙ »Ý Ñ³Û ÁÝï³ÝÇùÇ ³ÙñáõÃÛ³Ý<br />
ËݹÇñÁ` ë»ñïáñ»Ý ³éÝãí³Í<br />
Ñ³Û å»ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ËݹñÇÝ,<br />
174
Change language