Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ð²Ú ºÎºÔºòàô вÜð²Æî²ð²Ü<br />
¹»Ù ¿ ³ñï³Ñ³Ûïí»É Ýñ³Ýó ɳïÇ-<br />
ݳٻï ù³ñá½³ñß³íÇÝ, áñÁ ϳë»ó-<br />
Ý»Éáõ Ýå³ï³Ï³¹ñáõÙáí 1308–ÇÝ ²-<br />
¹³Ý³ ù³Õ³ùáõÙ, ³é³Ýó ϳÃáÕÇ-<br />
ÏáëÇ Ù³ëݳÏóáõÃÛ³Ý, Ýñ³ ѳݹ»å<br />
Áݹ¹ÇÙ³¹Çñ ¹Çñù³íáñáõÙ áõÝ»óáÕ<br />
Ñá·¨áñ³Ï³ÝÝ»ñÁ ÅáÕáí »Ý ·áõÙ³ñ»É`<br />
ÙdzӳÛÝ Ù»ñÅ»Éáí êëÇ Ýßí³Í<br />
ÅáÕáíÇ É³ïÇݳٻï áñáßáõÙÝ»-<br />
ñÁ: úßÇÝ Ã³·³íáñÁ ¨ Îáëï³Ý¹ÇÝ <br />
λë³ñ³óÇÝ ¹ÇÙ»É »Ý µéÝÇ ÙÇçáó-<br />
Ý»ñÇ` µ³Ýï Ý»ï»Éáí, ³Ý·³Ù Ù³-<br />
ѳí×ÇéÝ»ñ ϳ۳óÝ»Éáí Çñ»Ýó Áݹ-<br />
¹ÇÙ³óáÕÝ»ñÇ Ýϳïٳٵ: Üñ³Ýù ³-<br />
Ù»Ý ·Ýáí ç³Ý³ó»É »Ý ã»ÕÛ³É Ñ³Ù³ñ»É<br />
²¹³Ý³ÛÇ ÑÇßÛ³É ÅáÕáíÇ É³ïÇ-<br />
ݳٻñÅ í×ÇéÝ»ñÁ ¨ ѳëï³ï»É êëÇ<br />
1307–Ç ÅáÕáíÇ áñáßáõÙÝ»ñÁ: ȳïÇ-<br />
ݳ¹³í³ÝáõÃÛ³Ý ¹»Ù ͳé³ó»É ¿ ݳ¨<br />
ºñáõë³Õ»ÙÇ Ð³Ûáó å³ïñdzñùáõ-<br />
ÃÛáõÝÁ, áñÁ 1311–ÇÝ Ë½»É ¿ ѳñ³µ»-<br />
ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ êëÇ Ø³Ûñ ²ÃáéÇ<br />
Ñ»ï: úßÇÝ Ã³·³íáñÇÝ ¨ Îáëï³Ý-<br />
¹ÇÝ Î»ë³ñ³óÇ Ï³ÃáÕÇÏáëÇÝ ë³ï³ñ<br />
¿ Ï³Ý·Ý»É üñ³ÝëdzÛÇ ²íÇÝÛáÝ<br />
ù³Õ³ù ï»Õ³÷áËí³Í ÐáíѳÝÝ»ë<br />
Æ´ å³åÁ (1316–1334), áñÁ 1316–ÇÝ<br />
ѳïáõÏ ÃÕÃáí Ýñ³Ýó Ïáã ÑÕ»ó` Ï»Ýë³·áñÍ»É<br />
êëÇ 1307–Ç ÅáÕáíÇ áñáßáõÙÝ»ñÁ:<br />
1317–Ç ÑáõÉÇëÇ 10–ÇÝ ú-<br />
ßÇÝ Ã³·³íáñÁ ¨ Îáëï³Ý¹ÇÝ <br />
λë³ñ³óÇÝ ²¹³Ý³ÛáõÙ Ýáñ ÅáÕáí<br />
»Ý ·áõÙ³ñ»É` 17 »åÇëÏáåáëÝ»ñÇ, 7<br />
í³ñ¹³å»ïÝ»ñÇ ¨ ٻͳÃÇí ù³Ñ³-<br />
ݳݻñÇ, ÏñáݳíáñÝ»ñÇ Ù³ëݳÏóáõ-<br />
ÃÛ³Ùµ: ³·³íáñÇ ¨ ϳÃáÕÇÏáëÇ<br />
×ÝßÙ³Ý Ý»ñùá ÅáÕáí³Ï³ÝÝ»ñÁ<br />
ëïÇåí³Í ѳٳӳÛÝ»É »Ý ÐéáÙÇ »-<br />
ϻջóáõ Ñ»ï гÛáó »Ï»Õ»óáõ ÙÇáõ-<br />
ÃÛ³Ý í»ñ³µ»ñÛ³É áñáßÙ³ÝÁ, ³ÏÝ-<br />
ϳɻÉáí, áñ ¹ñ³ ßÝáñÑÇí ϳÃáÉÇϳ-<br />
¹³í³Ý ºíñáå³Ý ½áñ³ÏÇó ¿ ÉÇÝ»Éáõ<br />
ÏÇÉÇϳѳÛáõÃÛ³ÝÁ: ê³Ï³ÛÝ Ýñ³Ýó<br />
ÑáõÛë»ñÁ ã»Ý ³ñ¹³ñ³ó»É:<br />
úßÇÝ Ã³·³íáñÇÝ Ñ³çáñ¹³Í<br />
ȨáÝ V лÃáõÙÛ³ÝÁ 1321–Ç ÑáõÝí³ñÇÝ<br />
êëáõ٠ó·³íáñ ¿ ûÍí»É Îáëï³Ý¹ÇÝ<br />
λë³ñ³óáõ ÏáÕÙÇó: ȨáÝ<br />
V–Ý áõ Îáëï³Ý¹ÇÝ Î»ë³ñ³óÇÝ<br />
ß³ñáõÝ³Ï»É »Ý úßÇÝÇ É³ïÇݳٻï<br />
áõÕ»·ÇÍÁ: 1322–ÇÝ Ýñ³Ýù úßÇÝ<br />
å³ÛÉÇ (ËݳٳϳÉÇ) Ñ»ï ÙdzëÇÝ<br />
¹ÇÙ»É »Ý ÐáíѳÝÝ»ë Æ´ å³åÇÝ`<br />
Ëݹñ»Éáí ½áñ³Ïó»É ÎÇÉÇÏdzÛÇ Ð³-<br />
Ûáó ó·³íáñáõÃÛ³ÝÁ: ä³åÝ ³Û¹<br />
Ýå³ï³Ïáí ÝáõÛÝ Ãí³Ï³ÝÇÝ ÅáÕáí<br />
¿ ·áõÙ³ñ»É, áñï»Õ áñáßí»É ¿ ÏÇÉÇ-<br />
ϳѳÛáõÃÛ³ÝÁ óáõó³µ»ñ»ÉÇù û·Ýáõ-<br />
ÃÛ³Ý ¹ÇÙ³ó Ýñ³Ý ³é³ç³ñÏ»É ÁÝ-<br />
¹áõÝ»É Ï³ÃáÉÇÏáõÃÛáõÝ: Ƶñ¨ û·Ýáõ-<br />
ÃÛáõÝ` 1322–Ç ¹»Ïï»Ùµ»ñÇ 26–Ç ÏáÝ-<br />
¹³Ïáí å³åÁ µáÉáñ ùñÇëïáÝ۳ݻ-<br />
ñÇÝ Ïáã ¿ ³ñ»É ³ÕáÃ»É Ñ³Û»ñÇ Ñá·Ç-<br />
Ý»ñÇ ÷ñÏáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ:<br />
γÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ·³ÑÇÝ Îáëï³Ý¹ÇÝ<br />
λë³ñ³óáõÝ Ñ³çáñ¹»É ¿<br />
Îáëï³Ý¹ÇÝ ¸ ȳٵñáݳóÇÝ:<br />
ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ. â³ÙãÛ³Ý Ø., ä³ï-<br />
ÙáõÃÇõÝ Ð³Ûáó, ѳï. , ì»Ý»ïÇÏ, 1786:<br />
ÐáíÑ³Ý ¸³ñ¹»É, ijٳݳϳ·ñáõÃÇõÝ<br />
гÛáó, ê. ä»ï»ñµáõñ·, 1891: ê³Ùáõ»É<br />
²Ý»óÇ, гõ³ùÙáõÝù Ç ·ñáó å³ïÙ³·-<br />
ñ³ó, ì³Õ³ñß³å³ï, 1893: êÙµ³ï<br />
êå³ñ³å»ï, î³ñ»·Çñù, ì»Ý»ïÇÏ,<br />
1956: êï»÷³Ýáë úñµ»ÉÛ³Ý, êÛáõÝÇùÇ<br />
å³ïÙáõÃÛáõÝ, ºñ¨³Ý, 1986: гñáõÃ-<br />
ÛáõÝÛ³Ý ., øñÇëïáÝ»³Ï³Ý »Ï»Õ»óáõ<br />
ѳÙÁݹѳÝñáõÃÛ³Ý ·³Õ³÷³ñÁ êëÇ<br />
1307–Ç ÅáÕáíáõÙ, ï»°ë §Ð³Ûϳ½Û³Ý ѳ-<br />
Û³·Çï³Ï³Ý ѳݹ»ë¦, ѳï. ĸ, ´»ÛñáõÃ,<br />
1994: úñÙ³ÝÛ³Ý Ø., ²½·³å³ïáõÙ,<br />
ѳï. ´, ê. ¾çÙdzÍÇÝ, 2001:<br />
ìðºÄ ì²ð¸²ÜÚ²Ü<br />
110
Change language