Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
²ØºÜ²ÚÜ Ð²Úàò βÂàÔÆÎàêܺð<br />
ïáÝÇÝ Ð³Ïáµ ² ÎɳۻóÇÝ î³ñëáÝÇ<br />
ê. êáýdz »Ï»Õ»óáõÙ ·áõÙ³ñ»É ¿ ²½-<br />
·³ÛÇÝ–»Ï»Õ»ó³Ï³Ý ÅáÕáí, áñï»Õ<br />
ȨáÝ lll лÃáõÙÛ³ÝÇÝ ûÍ»É ¿ гÛáó<br />
ó·³íáñ: ì»ñçÇÝë ¨ гÏáµ ² Îɳ-<br />
Û»óÇ Ï³ÃáÕÇÏáëÁ, ·áñÍ»Éáí ѳٳ-<br />
¹³ßÝ, ·»ñ³¹³ë»É »Ý 㻽áùáõÃÛáõÝ<br />
å³Ñå³Ý»É ²ñ¨ÙáõïùÇ Ñ»ï áõÝ»-<br />
ó³Í ³éÝãáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ: гÏáµ ²<br />
ÎɳۻóÇÝ Ù»ñÅ»É ¿ 1274–ÇÝ Èáõ·¹áÝ<br />
(ÈÇáÝ) ù³Õ³ùáõÙ ñÇ·áñ Ä å³åÇ<br />
Ññ³íÇñ³Í ÅáÕáíÇÝ Ù³ëݳÏó»Éáõ<br />
Ññ³í»ñÁ: ÄáÕáíáõÙ ³ñͳñÍí»É »Ý<br />
Ýáñ ˳ã³Ïñ³ó ³ñß³í³Ýù ëÏë»Éáõ,<br />
ÇÝãå»ë ݳ¨ ϳÃáÉÇÏ ¨ áõÕÕ³÷³é<br />
»Ï»Õ»óÇÝ»ñÇ Ùdzµ³ÝáõÃÛ³Ý<br />
ËݹÇñÝ»ñÁ: ø³ÝÇ áñ ÅáÕáíáõ٠ϳñáÕ<br />
¿ñ ³é³ç³¹ñí»É ݳ¨ Ð³Û ¨ ȳïÇÝ<br />
»Ï»Õ»óÇÝ»ñÇ ÙdzíáñÙ³Ý å³-<br />
ѳÝçÁ, áõëïÇ Ð³Ïáµ ² ÎɳۻóÇÝ<br />
Ññ³Å³ñí»ó Ù»ÏÝ»É ³ÛÝï»Õ: гÛáó<br />
ȨáÝ lll ó·³íáñÁ ²ñ¨ÙáõïùÇ Ñ»ï<br />
ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ãëñ»Éáõ Ýå³ï³Ïáí<br />
å³ïíÇñ³Ï ¿ ³é³ù»É Èáõ·-<br />
¹áÝÇ ÅáÕáí:<br />
гÏáµ ² ÎɳۻóÇÝ 1275–ÇÝ ¨<br />
1276–ÇÝ ÎÇÉÇÏdzÛÇ íñ³ º·ÇåïáëÇ<br />
Ù³ÙÉáõùÝ»ñÇ Ñ³ñÓ³ÏáõÙÝ»ñÇ Å³-<br />
Ù³Ý³Ï ÅáÕáíñ¹Ç Ïñ³Í ï³é³å³ÝùÝ»ñÇÝ,<br />
»ñÏñÇ ³í»ñí³Íáõ-<br />
ÃÛáõÝÝ»ñÇÝ, êëÇ Ã³·³íáñ³Ï³Ý<br />
å³É³ïÇ Ññ¹»ÑÙ³Ý ³Ï³Ý³ï»ë<br />
»Õ³í: 1279–ÇÝ »·Çåï³Ï³Ý 13 ѳ-<br />
½³ñ³Ýáó ½áñùÁ å³ß³ñ»ó ϳÃáÕÇ-<br />
Ïáë³ÝÇëï ÐéáÙÏɳÝ, áñÁ, ë³Ï³ÛÝ<br />
ãϳñáÕ³ó³í ·ñ³í»É: º·ÇåïáëÇ<br />
ÏáÕÙÇó 1268–Ç ²ÝïÇáùÇ ¹ùëáõÃÛ³Ý<br />
áãÝã³óáõÙÇó Ñ»ïá í»ñçÇÝÇë ÑáõÛÝ<br />
å³ïñdzñùÝ»ñÁ ³å³ëï³Ý»É ¿ÇÝ<br />
ÎÇÉÇÏdzÛÇ Ð³Ûáó ó·³íáñáõÃÛáõ-<br />
ÝáõÙ: Üñ³ÝóÇó ºíïÇÙ»áëÁ, ÝϳïÇ<br />
³éÝ»Éáí ³ÝóÛ³ÉáõÙ ²ÝïÇáùÇ å³ïñdzñùáõÃÛ³Ý<br />
³é³ç³ï³ñ ¹ÇñùÁ<br />
ùñÇëïáÝ»³Ï³Ý ³ß˳ñÑáõÙ, ѳí³ÏÝáõÙ<br />
¿ñ ·»ñ³Ï³ÛáõÃÛáõÝ áõݻݳÉ<br />
гÏáµ ² Îɳۻóáõ Ýϳïٳٵ: ê³-<br />
ϳÛÝ Ý³ í×é³Ï³Ý ѳϳѳñí³Í<br />
ëï³ó³í ϳÃáÕÇÏáëÇ ¨ ȨáÝ lll ó-<br />
·³íáñÇ ÏáÕÙÇó: ì»ñçÇÝÇë Ññ³Ù³-<br />
Ýáí ºíïÇÙ»áëÁ ¹³ï³å³ñïí»ó<br />
³ùëáñÇ: гÏáµ ² ÎɳۻóÇ Ï³ÃáÕÇ-<br />
ÏáëÁ Ýå³ëï»É ¿ 1285–ÇÝ ï³×³ñ³-<br />
Ï³Ý áõËïÇ (ûñ¹»ÝÇ=tamplier) Ù³-<br />
·ÇëïñáëÇ ÙÇçÝáñ¹áõÃÛ³Ùµ ÎÇÉÇ-<br />
ÏdzÛÇ Ã³·³íáñáõÃÛ³Ý ¨ º·ÇåïáëÇ<br />
ëáõÉóÝáõÃÛ³Ý ÙÇç¨ å³Ûٳݳ·ñÇ<br />
ÏÝùÙ³ÝÁ:<br />
гÏáµ ² Îɳۻóáõ Ñáíí³å»-<br />
ïáõÃÛ³Ý ï³ñÇÝ»ñÁ µ»ÕÙݳíáñ ¿ÇÝ<br />
Ñ³Û Ùß³ÏáõÛÃÇ ½³ñ·³óÙ³Ý, г۳ëï³ÝÇ<br />
Ñá·¨áñ Ï»ÝïñáÝÝ»ñÇ, í³Ýù»-<br />
ñÇ áõ »Ï»Õ»óÇÝ»ñÇ Ñ»ï Ñá·¨áñ ѳ-<br />
Õáñ¹³ÏóáõÃÛ³Ý ÁݹɳÛÝÙ³Ý ³éáõ-<br />
Ùáí:<br />
γÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ·³ÑÇÝ Ð³Ïáµ<br />
² ÎɳۻóáõÝ Ñ³çáñ¹»É ¿ Îáëï³Ý¹ÇÝ<br />
´ γïáõÏ»óÇÝ:<br />
ºñÏ»ñ. Þ³ñ³Ï³Ý, ï»°ë §Ø³ï»Ý³-<br />
·Çñù гÛáó¦, ѳï. À (Þ³ñ³Ï³Ý), ²Ý-<br />
ÃÇÉdzë–Èǵ³Ý³Ý, 2007:<br />
ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ. §ì³Ññ³Ù³Û ñ³-<br />
µáõÝõáÛ àï³Ý³õáñ å³ïÙáõÃÇõÝ èáõµ»-<br />
Ý»³Ýó¦, ö³ñǽ, 1859: ²ÉÇß³Ý Ô., êÇëáõ³Ý,<br />
ì»Ý»ïÇÏ, 1885: ê³Ùáõ»É ²Ý»óÇ,<br />
гõ³ùÙáõÝù Ç ·ñáó å³ïÙ³·ñ³ó, ì³-<br />
Õ³ñß³å³ï, 1893: êï»÷³Ýáë úñµ»É-<br />
Û³Ý, êÛáõÝÇùÇ å³ïÙáõÃÛáõÝ, ºñ¨³Ý,<br />
1986: úñÙ³ÝÛ³Ý Ø., ²½·³å³ïáõÙ,<br />
ѳï. ´, ê. ¾çÙdzÍÇÝ, 2001:<br />
ìðºÄ ì²ð¸²ÜÚ²Ü<br />
117
Change language