Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ð²Ú ºÎºÔºòàô вÜð²Æî²ð²Ü<br />
íÇñ³ÏáõÃÛáõÝ »Ý áõÕ³ñÏáõÙ Ù»-<br />
ͳÑéã³Ï ÐáíѳÝÝ»ë Îá½»éÝ í³ñ-<br />
¹³å»ïÇ Ùáï` ϳï³ñ³ÍÇ Ù»Ïݳ-<br />
µ³ÝáõÃÛáõÝÝ ÇٳݳÉáõ ѳٳñ: ì»ñçÇÝë<br />
ϳÝ˳ï»ëáõÙ ¿ Ùáï³Éáõï<br />
µ³½áõÙ ¹Åµ³ËïáõÃÛáõÝÝ»ñ` áñå»ë<br />
ѻ勉Ýù µ³ñù»ñÇ Ñ³ÙÁݹѳÝáõñ<br />
³ÝÏÙ³Ý áõ ³Ùµ³ñÇßïáõÃÛ³Ý`<br />
ùÝݳ¹³ï»Éáí ³Ý·³Ù »Ï»Õ»óáõ ³-<br />
é³çÝáñ¹Ý»ñÇÝ: ¸ñ³ÝÇó Ñ»ïá ÝáõÛÝ<br />
Ãí³Ï³ÝÇÝ ä»ïñáë ² »ï³¹³ñÓÁ<br />
ͳÍáõÏ Ï»ñåáí ÃáÕÝáõÙ ¿ ²ÝÇÇ Çñ<br />
³ÃáéÁ ¨ ï»Õ³÷áËíáõ٠ϳÛëñáõ-<br />
ÃÛ³Ý ïÇñ³å»ïáõÃÛ³Ý ï³Ï ³Ýó³Í<br />
ì³ëåáõñ³Ï³ÝÇ Òáñáí³Ýù` ³Ûëï»Õ<br />
ÙݳÉáí ßáõñç ãáñë ï³ñÇ: ÐáíѳÝ-<br />
Ý»ë–êÙµ³ï ó·³íáñÝ áõ ³í³·³-<br />
ÝÇÝ í»ñ³¹³ñÓÇ å³Ñ³Ýçáí µ³½-<br />
ÙÇóë ¹ÇÙáõÙ »Ý Ýñ³Ý, µ³Ûó ³å³ñ¹-<br />
ÛáõÝ: ØdzÛÝ 1036–ÇÝ ì³ëåáõñ³Ï³-<br />
ÝÇ µÛáõ½³Ý¹³Ï³Ý Ïáõë³Ï³ÉÇ ÙÇç³ÙïáõÃÛ³Ùµ<br />
ä»ïñáë ² »ï³-<br />
¹³ñÓÁ í»ñ³¹³éÝáõÙ ¿ ²ÝÇ, µ³Ûó<br />
ù³Õ³ù ·³Éáõó Ñ»ïá ϳñ× Å³Ù³-<br />
Ý³Ï ³Ýó ó·³íáñÇ Ññ³Ù³Ýáí Ó»ñ-<br />
µ³Ï³ÉíáõÙ, áõÕ³ñÏíáõÙ ¿ ´çÝÇ:<br />
ÜáõÛÝ ï³ñí³ í»ñç»ñÇÝ Ù³Ûñ³ù³-<br />
Õ³ùáõÙ ·áõÙ³ñíáõÙ ¿ »Ï»Õ»ó³Ï³Ý<br />
ÅáÕáí, áñÁ ä»ïñáë ² »ï³¹³ñÓÇÝ<br />
ѳٳñáõÙ ¿ ³Ãáé³ÝÏ ¨ ϳÃáÕÇÏáë<br />
¿ Ó»éݳ¹ñáõÙ ê³Ý³ÑÇÝÇ í³ÝùÇ ³-<br />
é³çáñ¹ ¸ÇáëÏáñáë í³ñ¹³å»ï ê³-<br />
ݳÑÝ»óáõÝ: ²Ûë áñáßÙ³Ý Ï³Û³óÙ³Ý<br />
ѳٳñ ä»ïñáë ² »ï³¹³ñÓÇ ¹»Ù<br />
³ñí³Í Ù»Õ³¹ñ³ÝùÝ»ñÁ å»ïù ¿ áñ<br />
·ñ³íáñ »Õ³Í ÉÇÝ»Ý (û¨ ëïáõÛ·<br />
ѳÛïÝÇ ã¿, û áñáÝù ¿ÇÝ ³Û¹ Ù»Õ³¹ñ³ÝùÝ»ñÁ),<br />
µ³Ûó í×éáñáß ¿ñ ݳ¨<br />
ÐáíѳÝÝ»ë–êÙµ³ïÇ ¹ÇñùáñáßáõÙÁ,<br />
áñÁ, ·Åïí³Í ÉÇÝ»Éáí ϳÃáÕÇÏáëÇ<br />
Ñ»ï, ÷áñÓ»ó ÝÙ³Ý Ó¨áí ѳßí»Ñ³ñ-<br />
¹³ñ ï»ëÝ»É Ýñ³ Ñ»ï: ê³Ï³ÛÝ Ñ³Û<br />
³í³Ý¹³å³Ñ Ñá·¨áñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ<br />
ãѳݹáõñÅ»ó ³ß˳ñÑÇÏ Çß˳Ýáõ-<br />
ÃÛ³Ý ÝÙ³ÝûñÇÝ³Ï ÙÇç³ÙïáõÃÛáõÝÁ<br />
»Ï»Õ»óáõ ·áñÍ»ñÇÝ ¨ ÁÙµáëï³ó³í<br />
²ÝÇáõ٠ϳ۳óí³Í áñáßÙ³Ý ¹»Ù:<br />
Ø»Ï ï³ñÇ ¨ »ñÏáõ ³ÙÇë ³Ãáé³Ï³-<br />
É»Éáõó Ñ»ïá ¸ÇáëÏáñáëÝ ³Ãáé³ÝÏ ¿<br />
³ñíáõÙ, í»ñ³¹³ñÓíáõÙ ê³Ý³ÑÇÝ, ¨<br />
ϳÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ³ÃáéÇÝ 1038–Ç<br />
í»ñç»ñÇÝ í»ñ³Ï³Ý·ÝíáõÙ ¿ ä»ïñáë<br />
² »ï³¹³ñÓÁ:<br />
1041–ÇÝ Ù»ÏÁ ÙÛáõëÇ Ñ»ï¨Çó<br />
ٳѳÝáõÙ »Ý гÛáó ó·³íáñÝ»ñ ²-<br />
ßáï lV–Á ¨ ÐáíѳÝÝ»ë–êÙµ³ïÁ: à-<br />
ñáß ù³Õ³ù³Ï³Ý å³Ûù³ñÇó Ñ»ïá<br />
1042–ÇÝ ²ÝÇáõÙ ´³·ñ³ïáõÝÛ³ó ·³-<br />
ÑÇÝ ¿ ÝëïáõÙ ²ßáï IV–Ç »ñÇï³ë³ñ¹<br />
áñ¹ÇÝ` ³·ÇÏ ll–Á (1042–1045): ú-<br />
ÍáõÙÁ Ù»Í Ñ³Ý¹»ëáí ϳï³ñíáõÙ ¿<br />
سÛñ î³×³ñáõÙ ä»ïñáë ² »ï³-<br />
¹³ñÓ Ï³ÃáÕÇÏáëÇ Ó»éùáí: ê³Ï³ÛÝ<br />
»ñÏáõ ï³ñÇ ³Ýó ³·ÇÏ ll–Á ˳-<br />
µ»áõÃÛ³Ùµ ϳÝãíáõÙ ¿ Îáëï³Ý¹ÝáõåáÉÇë<br />
¨ ³Ûɨë г۳ëï³Ý ãÇ í»ñ³-<br />
¹³éÝáõÙ: ´Ûáõ½³Ý¹³óÇÝ»ñÁ ѳë-<br />
ÝáõÙ »Ý Çñ»Ýó 勉ϳÝáñ»Ý Ñ»-<br />
ï³åݹ³Í Ýå³ï³ÏÇÝ. ½³íÃáõÙ »Ý<br />
гÛáó Ù³Ûñ³ù³Õ³ù ²ÝÇÝ` ³Û¹ ³-<br />
ñ³ñùÁ ÑÇÙݳíáñ»Éáí ÐáíѳÝÝ»ëêÙµ³ïÇ<br />
Ïï³Ïáí: ³·³íáñáõÃÛ³Ý<br />
³ÝÏáõÙÇó Ñ»ïá µÛáõ½³Ý¹³óÇÝ»ñÁ<br />
ϳï³ñáõÙ »Ý ½³íÃáÕ³Ï³Ý Ñ³çáñ¹<br />
ù³ÛÉÁ. 1046–ÇÝ ²ÝÇÇó Ñ»é³óÝáõÙ »Ý<br />
ä»ïñáë ² »ï³¹³ñÓÇÝ ¨ Çñ»Ýó Ñ»-<br />
ï³·³ ïÇñ³å»ïáõÃÛ³Ý ÁÝóóùáõÙ<br />
»ñµ»ù ÃáõÛÉ ã»Ý ï³ÉÇë гÛáó ϳÃá-<br />
ÕÇÏáëÝ»ñÇó áñ¨¿ Ù»ÏÇÝ í»ñ³¹³é-<br />
Ý³É Ý³ËÏÇÝ Ù³Ûñ³ù³Õ³ù: γÛëñáõÃÛáõÝÁ,<br />
÷³ëïáñ»Ý, ÉáõͳñáõÙ ¿<br />
²ÝÇÇ Ï³ÃáÕÇÏáë³ñ³ÝÁ:<br />
ä»ïñáë ² »ï³¹³ñÓÇÝ ãáñë<br />
ï³ñÇ Îáëï³Ý¹ÝáõåáÉëáõÙ §å³ï-<br />
200
Change language