Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ð²Ú ºÎºÔºòàô вÜð²Æî²ð²Ü<br />
§ê. ²Ý¹ñ»Û ܳ˳íϳÛǦ, §²É»ùë³Ý¹ñ<br />
ܨëÏǦ ¨ ³ÛÉ ßù³Ýß³ÝÝ»ñáí:<br />
ºñ¨³ÝÇ ·ñ³íáõÙÇó ³ÝÙÇç³å»ë<br />
Ñ»ïá Ý߳ݳÏí»É ¿ ºñ¨³ÝÇ Å³Ù³-<br />
ݳϳíáñ í³ñãáõÃÛ³Ý ³Ý¹³Ù, ·áñ-<br />
ÍáõÝ ¹»ñ ¿ ˳ճó»É ä³ñëϳëï³-<br />
ÝÇó ѳۻñÇ Ý»ñ·³ÕÃÇ Ï³½Ù³Ï»ñå-<br />
Ù³Ý Ù»ç: Ü»ñë»ë ³ñù»å. ²ßï³ñ³-<br />
Ï»óÇÝ XlX ¹. 20–³Ï³ÝÝ»ñÇÝ Ñ³Ûáó<br />
³½³ï³·ñ³Ï³Ý ß³ñÅÙ³Ý ¨ í»ñçÇ-<br />
ÝÇë éáõë³Ï³Ý ÏáÕÙÝáñáßÙ³Ý Ëï³óáõÙÝ<br />
áõ Ù³ñÙݳíáñáõÙÝ ¿ñ: ¸»é¨ë<br />
1808–Ç ÝáÛ»Ùµ»ñÇ 21–ÇÝ ·»Ý»ñ³É Æ.<br />
áõ¹áíÇãÇÝ ÑÕ³Í Ý³Ù³Ïáõ٠ѳí³ëï»Éáí<br />
³Û¹ ÇñáÕáõÃÛáõÝÁ` ݳ<br />
·ñ»É ¿. §¾çÙdzÍÝÇ êáõñµ ²ÃáéÁ<br />
Ùßï³å»ë ç»ñÙ»é³Ý¹ ¿ »Õ»É èáõë³ó<br />
ϳÛëñáõÃÛ³Ý ³Ù»Ý³áÕáñÙ³Í ²ÃáéÇ,<br />
Ýñ³ ½áñ³å»ïÝ»ñÇ ¨ ½áñùÇ<br />
Ýϳïٳٵ: ºí áã ÙÇ ¹»åùáõÙ, áã ÙÇ<br />
Å³Ù³Ý³Ï ãÇ ËÝ³Û»É ¨ »ñµ»ù ãÇ<br />
ËݳۻÉáõ Çñ ѳí³ï³ñÇÙ ¨ ϳñ»ÉÇ<br />
ͳé³ÛáõÃÛáõÝÁ Ù³ïáõó»É γÛë»ñ³-<br />
Ï³Ý Ø»ÍáõÃÛ³ÝÁ¦: ´³Ûó Ü»ñë»ë ²ßï³ñ³Ï»óáõ<br />
éáõë³Ï³Ý ÏáÕÙÝáñáßáõÙÁ<br />
ãÇ µË»É ÉáÏ ó³ñ³Ñå³ï³Ï<br />
¹³éݳÉáõ ó³ÝÏáõÃÛáõÝÇó ϳÙ<br />
ÇÝã–ÇÝã ߳ѳËݹñáõÃÛáõÝÇó: ܳ<br />
¹Å·áÑ ¿ñ ÂáõñùÙ»Ýã³ÛÇ 1828–Ç<br />
÷»ïñí³ñÇ 10–Ç å³Ûٳݳ·ñÇ ³ñ¹-<br />
ÛáõÝùÝ»ñÇó, ãÇ µ³í³ñ³ñí»É Ý»ñ-<br />
·³ÕóÍÝ»ñÇ Ýϳïٳٵ ó³ñ³Ï³Ý<br />
Çß˳ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áñ¹»·ñ³Í í»ñ³-<br />
µ»ñÙáõÝùáí: àõÝ»ó»É ¿ ³½·³ÛÇÝ–ù³-<br />
Õ³ù³Ï³Ý ³í»ÉÇ Ù»Í ³ÏÝϳÉáõ-<br />
ÃÛáõÝÝ»ñ, ù³Ý ÜÇÏáÉ³Û l–Ç 1828–Ç<br />
Ù³ñïÇ 21–Ç Ññ³Ù³Ý³·ñáí ѳۻ-<br />
ñÇÝ å³ñ·¨³Í §Ð³ÛÏ³Ï³Ý Ù³ñ½Á¦:<br />
Ü»ñë»ë ²ßï³ñ³Ï»óÇÝ áõÝ»ó»É ¿<br />
èáõë³ëï³ÝÇ Ñáí³Ý³íáñáõÃÛ³Ý<br />
Ý»ñùá ѳÛÏ³Ï³Ý ÇÝùݳí³ñáõÃÛáõÝ<br />
ëï»ÕÍ»Éáõ Íñ³·Çñ, áñÁ ѳñáõó»É ¿<br />
ó³ñ³Ï³Ý ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý ¹Å·á-<br />
ÑáõÃÛáõÝÁ, ¨ ݳ, Ý߳ݳÏí»Éáí Üáñ<br />
ܳËÇ稳ÝÇ ¨ ´»ë³ñ³µÇ³ÛÇ Ã»ÙÇ<br />
³é³çÝáñ¹ (1828), Ñ»é³óí»É ¿ ²Ý¹ñ-<br />
ÏáíϳëÇó: 16 ï³ñÇ ß³ñáõÝ³Ï ÉÇÝ»-<br />
Éáí Üáñ ܳËÇ稳ÝÇ ¨ ´»ë³ñ³µÇ³-<br />
ÛÇ Ã»ÙÇ ³é³çÝáñ¹` ß³ñáõÝ³Ï»É ¿<br />
µáõéÝ Ù³ëݳÏóáõÃÛáõÝ áõÝ»Ý³É Ñ³Û<br />
ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý, ù³Õ³ù³Ï³Ý, Ùß³-<br />
ÏáõóÛÇÝ–»Ï»Õ»ó³Ï³Ý ÏÛ³ÝùÇÝ:<br />
ÐáíѳÝÝ»ë À γñµ»óáõ Ù³Ñí³ÝÇó<br />
Ñ»ïá سÛñ ²ÃáéÇ Ùdzµ³ÝáõÃÛ³Ý<br />
ÏáÕÙÇó ³é³ç³¹ñí»É ¿ ϳÃáÕÇÏáëÇ<br />
ûÏݳÍáõ, áñÝ ³ñųݳó»É ¿ Î. äáÉëÇ<br />
¨ ºñáõë³Õ»ÙÇ å³ïñdzñùáõ-<br />
ÃÛáõÝÝ»ñÇ ¨ ÁݹѳÝñ³å»ë µáí³Ý-<br />
¹³Ï ѳÛáõÃÛ³Ý Ñ³í³ÝáõÃÛ³ÝÁ: ²Ù»-<br />
ݳÛÝ Ð³Ûáó ϳÃáÕÇÏáë ¿ ÁÝïñí»É<br />
1843–Ç ³åñÇÉÇ 17–ÇÝ, »ñµ ³ñ¹»Ý 72<br />
ï³ñ»Ï³Ý ¿ñ: ÜÇÏáÉ³Û l–Á ÁÝïñáõ-<br />
ÃÛáõÝÁ í³í»ñ³óñ»É ¿ 1843–Ç ÑáõÝÇëÇ<br />
30–ÇÝ, ûÍáõÙÁ ϳï³ñí»É ¿<br />
1846–Ç ÑáõÝÇëÇ 9–ÇÝ: àñå»ë ²Ù»-<br />
ݳÛÝ Ð³Ûáó ϳÃáÕÇÏáë` Ü»ñë»ë º<br />
²ßï³ñ³Ï»óÇÝ µáõéÝ Áݹ¹ÇÙ³ó»É ¿<br />
1836–Ç Ð³Ûáó »Ï»Õ»óáõ ϳÝáݳ¹ñáõÃÛ³ÝÁ<br />
¨ ÷áñÓ»É í»ñ³Ï³Ý·Ý»É<br />
§äáÉáÅ»ÝÇ»¦–áí áïݳѳñí³Í г-<br />
Ûáó ϳÃáÕÇÏáëÇ Çñ³íáõÝùÝ»ñÁ: ܳ<br />
³Ýï»ë»É ¿ §äáÉáÅ»Ýǻݦ, ³Ý·áñ-<br />
ÍáõÃÛ³Ý Ù³ïÝ»É êÇÝá¹Á, ·áñÍ»É ¿<br />
ÇÝùÝáõñáõÛÝ ¨ Çñ Ó»éùÁ Ï»Ýïñáݳóñ»É<br />
»Ï»Õ»ó³Ï³Ý áÕç Çß˳ÝáõÃÛáõ-<br />
ÝÁ` í³ñí»Éáí §»ë »Ù ϳÝáݳ¹ñáõ-<br />
ÃÛáõÝÁ ¨ ûñ»ÝùÁ¦ Ý߳ݳµ³Ýáí:<br />
êï»ÕÍ»É ¿ ÙÇ Ñ³ÝÓݳÅáÕáí, áñÁ<br />
Ýñ³ ·É˳íáñáõÃÛ³Ùµ ϳ½Ù»É ¿ §äá-<br />
ÉáÅ»ÝÇ»¦–ÇÝ Ùdzݷ³Ù³ÛÝ Ñ³Ï³é³Ï<br />
гÛáó »Ï»Õ»óáõ Ýáñ ϳÝáݳ¹ñáõÃÛáõÝ<br />
¨ ·áñÍ»É Áëï ³Û¹Ù:<br />
Ø»Í áõß³¹ñáõÃÛáõÝ ¿ ¹³ñÓñ»É<br />
¹åñáó³ßÇÝáõÃÛ³ÝÝ áõ Éáõë³íáñáõ-<br />
ÃÛ³Ý áÉáñïÇÝ: Üñ³ ç³Ýù»ñáí »-<br />
ϻջó³Ï³Ý–ÍË³Ï³Ý ¹åñáóÝ»ñÁ<br />
196
Change language