Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
²ØºÜ²ÚÜ Ð²Úàò βÂàÔÆÎàêܺð<br />
í»ñóñ»É ²ÝïÇáùÇ, î³ñëáÝÇ ¨ ê»ÉÇ-<br />
ÝáõݹdzÛÇ (Æë³íñdz) ѳÛϳϳÝ<br />
ѳٳÛÝùÝ»ñÁ, ÇÝãå»ë ݳ¨ ØÇç»ñÏñ³ÍáíÛ³Ý<br />
³í³½³ÝÇ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ³-<br />
é³ÝÓÇÝ ·³Õóí³Ûñ»ñ: سÑÇó ùÇã<br />
³é³ç` 990–ÇÝ, гÛáó ó·³íáñ ¿ û-<br />
Í»É ³·ÇÏ ² ´³·ñ³ïáõÝáõÝ:<br />
ʳãÇÏ ² ²ñß³ñáõÝ»óÇ Ï³ÃáÕÇ-<br />
ÏáëÇ ·³Ñ³Ï³ÉáõÃÛ³Ý ßñç³ÝÁ Ýß³-<br />
ݳíáñí»É ¿ ݳ¨ ѳۖµÛáõ½³Ý¹³Ï³Ý<br />
¹³í³Ý³µ³Ý³Ï³Ý í»×»ñáí: ´Ûáõ-<br />
½³Ý¹³Ï³Ý ì³ëÇÉ ll ϳÛë»ñ Ïñáݳ-<br />
Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ñ»ï¨³Ýùáí<br />
ã³÷³½³Ýó ëñí»ó µÛáõ½³Ý¹³-<br />
Ï³Ý ³ñ¨»ÉùÇ ÝíÇñ³å»ï³Ï³Ý<br />
Ï»ÝïñáÝÝ»ñÇ Ñ³Ï³Ù³ñïáõÃÛáõÝÁ<br />
áã ù³ÕÏ»¹áÝ³Ï³Ý »Ï»Õ»óÇÝ»ñÇ,<br />
ѳïϳå»ë Ð³Û »Ï»Õ»óáõ ¹»Ù: ê»-<br />
µ³ëïdzÛÇ ¨ Ø»ÉÇï»Ý»Ç ù³ÕÏ»¹á-<br />
Ý³Ï³Ý Ù»ïñáåáÉÇïÝ»ñÇ Õ»Ï³í³ñáõÃÛ³Ùµ<br />
µ³ó³Ñ³Ûï ѳɳÍáÕ³-<br />
Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝ ëÏëí»ó<br />
Ñå³ï³Ï ѳϳù³ÕÏ»¹áÝ³Ï³Ý Ñ³-<br />
Û»ñÇ Ýϳïٳٵ: î³ñµ»ñ ³ñ·»Éù-<br />
Ý»ñ ѳñáõóí»óÇÝ Ð³Û »Ï»Õ»óáõ ·áñ-<br />
ÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ, µéÝáõÃÛáõÝÝ»ñ<br />
ÏÇñ³éí»óÇÝ áã ÙdzÛÝ ß³ñù³ÛÇÝ Ñ³-<br />
Ù³ÛݳϳÝÝ»ñÇ, ³Ûɨ Ñá·¨áñ³Ï³Ý-<br />
Ý»ñÇ Ýϳïٳٵ: ºñÏáõ Ù»ïñáåá-<br />
ÉÇïÝ»ñÁ ùñÇëïáë³µ³Ý³Ï³Ý ѳñó»ñÇ<br />
ßáõñç ¹³í³Ý³µ³Ý³Ï³Ý<br />
ÃÕóÏóáõÃÛáõÝ »Ý ëÏë»É ʳãÇÏ ²<br />
²ñß³ñáõÝ»óÇ Ï³ÃáÕÇÏáëÇ Ñ»ï:<br />
гݹ»ë ·³Éáí ³í»ï³ñ³Ý³-<br />
Ï³Ý ³Ý³Ýó ×ßÙ³ñïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¨<br />
¹ñ³Ýó íñ³ Ñ»Ýí³Í ÁݹѳÝñ³Ï³Ý<br />
áõ ï»Õ³Ï³Ý ѳÛñ»ñÇ áõÕÕ³¹³í³-<br />
ÝáõÃÛ³Ý ¹Çñù»ñÇó` ʳãÇÏ ² ²ñß³ñáõÝ»óÇÝ<br />
ÑÇÙݳíáñ»É ¿ гÛáó »Ï»-<br />
Õ»óáõ áõÕÕ³÷³éáõÃÛáõÝÁ: X ¹³ñ³í»ñçÇ<br />
ѳۖµÛáõ½³Ý¹³Ï³Ý ³ëïí³-<br />
ͳµ³Ý³Ï³Ý íÇ׳µ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ<br />
ѳí³ëïáõÙ »Ý, áñ Ð³Û »Ï»Õ»óÇÝ ¨<br />
Ýñ³ ³ëïí³Í³µ³Ý í³ñ¹³å»ïÝ»-<br />
ñÁ ù³ç³Í³Ýáà »Ý »Õ»É ø³ÕÏ»¹áÝÇ,<br />
³Ûɨ Vl–Vlll ¹³ñ»ñÇ µÛáõ½³Ý¹³Ï³Ý<br />
ïÇ»½»ñ³Ï³Ý ÅáÕáíÝ»ñÇ (Î. äáÉëÇ<br />
553–Ç, 680–681–Ç ¨ ÜÇÏdzÛÇ 787–Ç)<br />
¹³í³Ý³µ³Ý³Ï³Ý áñáßáõÙÝ»ñÇÝ ¨<br />
ϳñáÕ³ó»É »Ý ³ëïí³Í³µ³Ý³Ï³Ý<br />
å³ïß³× Ù³Ï³ñ¹³Ïáí ѳϳ¹ñí»É<br />
¹ñ³Ýó áõ å³ßïå³Ý Ï³Ý·Ý»É áõÕ-<br />
Õ³¹³í³ÝáõÃÛ³ÝÁ:<br />
²ñÙ³ï³å»ë Ù»ñÅ»Éáí §»ñÏáõ<br />
µÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, »ñÏáõ ϳÙùÇ ¨ »ñÏáõ<br />
Ý»ñ·áñÍáõÃ۳ݦ í»ñ³µ»ñÛ³É ù³Õ-<br />
Ï»¹áÝ³Ï³Ý í³ñ¹³å»ïáõÃÛáõÝÁ,<br />
ʳãÇÏ ² ²ñß³ñáõÝ»óÇÝ ³ÛÝ µÝáõ-<br />
ó·ñáõÙ ¿ ǵñ¨ §Ï»ÕÍ ù³ñá½ãáõ-<br />
ÃÛáõݦ ¨ Ù»ñÅáõÙ ¹ñ³ ßáõñç ѳٻ-<br />
ñ³ßË»Éáõ µáÉáñ Ññ³í»ñÝ»ñÁ: ʳãÇÏ<br />
² ²ñß³ñáõÝ»óÇÝ ù³ÕÏ»¹áݳϳ-<br />
ÝáõÃÛ³ÝÁ ѳϳ¹ñáõÙ ¿ ÜÇÏdzÛÇ<br />
325–Ç, Î. äáÉëÇ 381–Ç, º÷»ëáëÇ<br />
431–Ç ïÇ»½»ñ³Ï³Ý ÅáÕáíÝ»ñÇ<br />
³ëïí³Í³µ³Ý³Ï³Ý áñáßáõÙÝ»ñÁ,<br />
ÇÝãå»ë ݳ¨ ¹ñ³Ýó íñ³ ˳ñëËí³Í<br />
Ð³Û »Ï»Õ»óáõ ѳÛñ»ñÇ áõÕÕ³¹³í³Ý<br />
í³ñ¹³å»ïáõÃÛáõÝÁ:<br />
²í»ï³ñ³Ý³Ï³Ý ³Ý³Ýó ×ßÙ³ñïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ,<br />
³é³ùÛ³ÉÝ»ñÇ ¨ êáõñµ<br />
гÛñ»ñÇ Ñ»ï¨áõÃÛ³Ùµ ʳãÇÏ ² ²ñß³ñáõÝ»óÇÝ<br />
ù³ÕÏ»¹áݳϳÝÝ»ñÇÝ<br />
ѳñó ¿ ï³ÉÇë, û Ýñ³Ýù øñÇëïáëÇ<br />
á±ñ µÝáõÃÛáõÝÝ »Ý ÏáãáõÙ §àñ¹Ç<br />
´³ñÓñ»ÉáÛÝ, ϳ٠½á±ñ µÝáõÃÇõÝ ³-<br />
ë¿ù öñÏÇã »õ úÍ»³É »õ î¿ñ … á±õÙ<br />
³ñ¹»ûù ½÷³éëÝ Ñ³Ûñ»ÝÇ ³ë¿ù,<br />
Ù³ñÙÝá±ÛÝ »Ã¿ ²ëïáõ³Íáõû³Ýݦ:<br />
ÐÇÙù ÁݹáõÝ»Éáí ³í»ï³ñ³Ý³Ï³Ý<br />
§ØdzÍÇÝ àñ¹áõÝ ïáõ»ó¦ ¹»åÇ Ë³ã<br />
¨ Ù³Ñ Ñ³í³ï³ÙùÁ` ʳãÇÏ ² ²ñß³ñáõÝ»óÇÝ<br />
·ñáõÙ ¿. §²ñ¹ µ³Å³Ý»³°<br />
½ØdzÍÇÝÝ, ÿ á±ñ ³ñ¹»ûù µÝáõÃÇõÝ<br />
93
Change language