Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ð²Ú ºÎºÔºòàô вÜð²Æî²ð²Ü<br />
سÛñ ²Ãáé ê. ¾çÙdzÍÝÇ Ùdzµ³-<br />
ÝáõÃÛ³Ý ³Ý¹³Ù, سÛñ î³×³ñÇ Éáõë³ñ³ñ³å»ï:<br />
1584–ÇÝ ñÇ·áñ Ä´<br />
ì³Õ³ñß³å³ïóáõ ÏáÕÙÇó ûÍí»É ¿<br />
³Ãáé³ÏÇó, ÇëÏ Ýñ³ Ù³ÑÇó Ñ»ïá<br />
ÁÝïñí»É ²Ù»Ý³ÛÝ Ð³Ûáó ϳÃáÕÇ-<br />
Ïáë: ºÕ»É ¿ ϳٳ½áõñÏ ¨ ÃáõÛÉ ³ÝÓ-<br />
ݳíáñáõÃÛáõÝ` ½áõñÏ Ï³½Ù³Ï»ñåã³Ï³Ý<br />
ÁݹáõݳÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇó: سÛñ<br />
²ÃáéÇ ÁÝóóÇÏ ·áñÍ»ñÁ í³ñ»Éáõ ¨<br />
ͳÝñ ѳñÏ»ñÁ í׳ñ»Éáõ Ýå³ï³-<br />
Ïáí Ýß³Ý³Ï»É ¿ ٻͳѳñáõëï ³Ãáé³ÏÇóÝ»ñ:<br />
1593–ÇÝ ³Ãáé³ÏÇó ¿ û-<br />
Í»É §³Ûñ ÷³é³ë¿ñ, »õ Ñ»ï»õáÕ Ý³-<br />
˳·³Ñ Çß˳Ýáõû³Ý¦ Ø»ÉùÇ뻹»Ï<br />
»åÇëÏáåáë ³éÝ»óáõÝ, ÇëÏ 1603–Ç<br />
û·áëïáëÇ 14–ÇÝ` êñ³åÇáÝ »åÇëÏáåáë<br />
àõéѳۻóáõÝ: ê³Ï³ÛÝ Ï³ÃáÕÇ-<br />
ÏáëÁ ³Ãáé³ÏÇóÝ»ñÇ Ñ»ï ѳٻ-<br />
ñ³ßË ãÇ ·áñͳÏó»É, Ýñ³Ýù ѳ׳Ë<br />
ѳϳ¹ñí»É »Ý ÙÇÙÛ³Ýó ¨ å³Ûù³ñ»É<br />
Çñ³ñ ¹»Ù: ²Ï³Ý³ï»ë ¿ »Õ»É 1604–Ç<br />
ß³Ñ ²µ³ë I-Ç Ï³½Ù³Ï»ñå³Í ѳۻ-<br />
ñÇ µéݳ·³ÕÃÇÝ, ÇÝùÁ ¨ ³Ãáé³ÏÇó<br />
Ø»ÉùÇ뻹»ÏÁ ¨ë ï³ñí»É »Ý êå³-<br />
ѳÝ: Þ³Ñ ²µ³ëÇ Ññ³Ù³Ýáí ê. ¾ç-<br />
ÙdzÍÝÇ ëñµáõÃÛáõÝÝ»ñÁ (ñÇ·áñ<br />
Èáõë³íáñÇãÇ ²çÁ ¨ ³ÛÉÝ), ÇÝãå»ë<br />
ݳ¨ سÛñ î³×³ñÇ 15 Ý߳ݳíáñ<br />
ù³ñ»ñÁ ï³ñí»É »Ý êå³Ñ³Ý, ó-<br />
ɳÝí»É »Ý ѳÛáó »Ï»Õ»óÇÝ»ñÝ áõ<br />
í³Ýù»ñÁ: Ø»ÉùÇ뻹»Ï ³Ãáé³ÏóÇÝ<br />
ѳçáÕí»É ¿ ÷³Ëã»É, í»ñ³¹³éݳÉ<br />
¾çÙdzÍÇÝ ¨ ½³íÃ»É Ñ³Ûñ³å»ï³-<br />
Ï³Ý ³ÃáéÁ: Üáñ æáõÕ³ÛÇ Ñ³Û»ñÁ<br />
µéݳ¹³ï»É »Ý ¸³íÇà ¸ ì³Õ³ñß³å³ïóáõÝ<br />
§·Ý³É ¾çÙdzÍÇÝ, ïÇñ»É<br />
»õ Ñá·³É ½ßÇÝáõÃÇõÝ Ýáñ³¦, áñÇ Ñ»-<br />
勉Ýùáí 1612–Ç ëϽµÝ»ñÇÝ í»ñ³-<br />
¹³ñÓ»É ¿ ¾çÙdzÍÇÝ: ê³Ï³ÛÝ, ãϳñá-<br />
ճݳÉáí ϳñ·³íáñ»É ³ÝËݳÙ<br />
ÃáÕ³Í ·áñÍ»ñÁ, µ³ñ»É³í»É سÛñ ²-<br />
ÃáéÇ Ï³óáõÃÛáõÝÁ, Ñ»é³óÝ»É Ø»ÉùÇ뻹»ÏÇÝ,<br />
1617–Ç ëϽµÝ»ñÇÝ ÏñÏÇÝ<br />
Ù»ÏÝ»É ¿ êå³Ñ³Ý: سÛñ ²ÃáéÁ<br />
ѳÛïÝí»É ¿ ³Ù»Ý³Ãßí³é ¨ ³Ýï»ñ<br />
íÇ׳ÏáõÙ ¨ Ï³Ý·Ý»É ÏáñͳÝÙ³Ý<br />
»½ñÇÝ: ä³ï³Ñ³Ï³Ý ã¿, áñ Ñ»Ýó ³Ûë<br />
ßñç³ÝáõÙ ¿, áñ ³Ãáé³ÏÇó Ø»ÉùÇë»-<br />
¹»ÏÇ ÃáÕïíáõÃÛ³Ý áõ ³Ýï³ñµ»ñáõ-<br />
ÃÛ³Ý Ñ»ï¨³Ýùáí Ȼѳëï³ÝÇ Ñ³Û»-<br />
ñÇÝ µéÝáõÃÛ³Ùµ å³ñï³¹ñí»É ¿ ϳ-<br />
ÃáÉÇÏáõÃÛáõÝ: êï»ÕÍí³Í ͳÝñ íÇ-<br />
׳ÏÇó ¹áõñë ·³Éáõ ¨ ϳÃáÕÇÏáëáõ-<br />
ÃÛ³Ý µÝ³Ï³ÝáÝ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ<br />
í»ñ³Ï³Ý·Ý»Éáõ Ýå³ï³Ïáí Üáñ<br />
æáõÕ³ÛÇ Ñ³Û»ñÁ, ëï³Ý³Éáí ²ñ³ñ³ïÛ³Ý<br />
³ß˳ñÑÇ Ñ³ÛáõÃÛ³Ý Ñ³í³-<br />
ÝáõÃÛáõÝÁ, 1629–ÇÝ ¸³íÇà ¸ ì³Õ³ñß³å³ïóáõÝ<br />
·³ÑÁÝÏ»ó »Ý ³ñ»É ¨<br />
ÁÝïñ»É Ýáñ ϳÃáÕÇÏáë:<br />
γÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ·³ÑÇÝ ¸³íÇÃ<br />
¸ ì³Õ³ñß³å³ïóáõÝ Ñ³çáñ¹»É ¿<br />
Øáíë»ë î³Ã¨³óÇÝ:<br />
ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ. ²é³ù»É ¸³íñÇ-<br />
Å»óÇ, Çñù å³ïÙáõû³Ýó, ºñ¨³Ý,<br />
1990: úñÙ³ÝÛ³Ý Ø., ²½·³å³ïáõÙ,<br />
ѳï. , ê. ¾çÙdzÍÇÝ, 2001:<br />
²Ü²îàÈÆ äºîðàêÚ²Ü<br />
¸²ìÆ º ¾ÜººÂòÆ<br />
ÔàðÔ²ÜÚ²Ü<br />
(1801–1807)<br />
AٻݳÛÝ Ð³Ûáó ϳÃáÕÇÏáë<br />
1801–Çó: гçáñ¹»É ¿ ÔáõÏ³ë ²<br />
γñÝ»óáõÝ:<br />
ÌÝ. Ã. ³ÝÑï., ÍÝí»É ¿ å³ï-<br />
Ù³Ï³Ý áõ·³ñùÇ Ø³Ý·»ÕÛ³ó<br />
öáñ ·³í³éÇ ¾Ý³·»Ã (¾Ý»·»Ã)<br />
72
Change language