Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ð²Ú ºÎºÔºòàô вÜð²Æî²ð²Ü<br />
·³ÕÃ³Ï³Ý Ñ³Û»ñ» ÝÛáõóϳÝ<br />
Ýå³ëïÝ»ñ ѳí³ù»Éáõ ¨ ³Ýѳ·<br />
ïÇñ³å»ïáÕÝ»ñáõ ¹ñ³Ù³Ï³Ý ù³ÕóÁ<br />
ѳ·»óÝ»Éáõ ѳٳñ¦ ÐáíѳÝÝ»ë<br />
¾ ²ç³ÏÇñÁ ¾çÙdzÍÝÇ Ùdzµ³ÝÝ»ñ<br />
ê³ñ·Çë »åÇëÏáåáëÇ ¨ ¸³íÇà ³µ»-<br />
Õ³ÛÇ Ñ»ï áõÕ¨áñí»É ¿ Ȼѳëï³Ý:<br />
ä»ïù ¿ »Ýó¹ñ»É, áñ ³Ûëï»Õ ¨ë<br />
гÛáó ѳÛñ³å»ïÇ ³é³ù»ÉáõÃÛáõÝÁ<br />
áñáß³ÏÇ ³ñ·»ÉùÝ»ñÇ ¿ ѳݹÇå»É:<br />
áõó» ³Û¹ ³ÝѳçáÕ ³é³ù»Éáõ-<br />
ÃÛáõÝÝ ¿É ¹³ñÓ»É ¿ å³ï׳é, áñ<br />
1484–Çó Ñ»ïá ÐáíѳÝÝ»ë ¾ ²ç³-<br />
ÏÇñÝ ³Ûɨë سÛñ ²Ãáé ãÇ í»ñ³¹³ñ-<br />
Ó»É, ÇÝãÝ ¿É ÑÇÙù ¿ ¹³ñÓ»É »Ýó¹ñ»-<br />
Éáõ, áñ ݳ Ññ³Å³ñí»É ¿ ϳÃáÕÇÏáëáõÃÛáõÝÇó:<br />
àõ û¨ ÐáíѳÝÝ»ë ¾ ²ç³ÏÇñÁ<br />
ÃáÕ»É ¿ ϳÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ·áñÍáõ-<br />
Ý»áõÃÛáõÝÁ, ë³Ï³ÛÝ ãÇ Ññ³Å³ñí»É<br />
Çñ »Ï»Õ»ó³Ýí»ñ ³é³ù»ÉáõÃÛáõÝÇó:<br />
Ø. úñÙ³ÝÛ³ÝÁ ѳí³ëïáõÙ ¿, áñ ß³ñáõݳϻÉáí<br />
³½·³Ýå³ëï ³é³ù»-<br />
ÉáõÃÛáõÝÁ, ݳ Çñ ѳٳËáÑÝ»ñÇ Ñ»ï<br />
ѳçáñ¹ 20 ï³ñÇÝ»ñÁ ¨ë ³Ýóϳóñ»É<br />
¿ ·³ÕáõóѳÛáõÃÛ³Ý ßñç³ÝáõÙ:<br />
ä»ïù ¿ »Ýó¹ñ»É, áñ ÐáíѳÝÝ»ë ¾<br />
²ç³ÏÇñÁ Ýå³ï³Ï³ÙÕí³Í ·áñÍáõ-<br />
Ý»áõÃÛ³Ùµ ÙÇ ÏáÕÙÇó Ó·ï»É ¿ Ù»ÕÙ»É<br />
Ñ³Û ÅáÕáíñ¹Ç ¨ »Ï»Õ»óáõ ¹»Ù<br />
1488–Ç ³Ï-ÏáÛáõÝÉáõÝ»ñÇ ÏñáݳϳÝ<br />
ѳɳͳÝùÝ»ñÇ Í³Ýñ ѻ勉ÝùÝ»-<br />
ñÁ, ÇëÏ ÙÛáõë ÏáÕÙÇó ÷áñÓ»É ¿ ϳÝá-<br />
Ý³Ï³Ý Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³Ùñ³åݹٳÝ<br />
ÙÇçáóáí ¿°É ³í»ÉÇ ë»ñï³óÝ»É<br />
سÛñ ²ÃáéÇ ¨ ·³Õáõóѳ-<br />
ÛáõÃÛ³Ý Ñá·¨áñ, ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý,<br />
ïÝï»ë³Ï³Ý, Ùß³ÏáõóÛÇÝ áõ Ïñó-<br />
Ï³Ý Ï³å»ñÁ: ²Û¹ Ýå³ï³Ïáí Ðáí-<br />
ѳÝÝ»ë ¾ ²ç³ÏÇñÇ ·É˳íáñ³Í ѳÛñ³å»ï³Ï³Ý<br />
ÝíÇñ³ÏÝ»ñÁ, ß³ñáõ-<br />
ݳϻÉáí Çñ»Ýó ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ,<br />
³Ûó»É»É »Ý ·³ÕáõóѳÛáõÃÛ³Ý µ³½-<br />
Ù³ÃÇí Ï»ÝïñáÝÝ»ñ. §Ø»Í ÐáíѳÝ-<br />
Ý»ë »åÇëÏáåáë ³½Ýí³Ï³Ý ¨ ï»ñ<br />
ê³ñ·Çë »åÇëÏáåáë ¨ ¸³íÇà ÏáõÛë<br />
³µ»Õ³, ÙÛáõéáÝáí ¨ ûñÑÝáõÃÛ³Ùµ<br />
Ïáõ ·³Ý ´Ûáõ½³Ý¹Ç³, ³ÝÏ» ϳÝó-<br />
ÝÇÝ Î³ý³, ØáÉï³ídz, êáõã³í³,<br />
ÆÉíáí, ²ùùÁñÙ³Ý, ¨ ÏÁ ¹³éÝ³Ý Îáëï³Ý¹ÝáõåáÉÇë¦:<br />
²Ûëï»Õ ¿É 1506–ÇÝ<br />
Ãáõñù³Ï³Ý Çß˳ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ó»ñ-<br />
µ³Ï³É»É »Ý Ýñ³Ýó, ³é³ç³ñÏ»É ¹³í³Ý³÷áË<br />
ÉÇÝ»É ¨ Ù»ñÅáõÙ ëï³Ý³-<br />
Éáí` 1506–ÇÝ µáÉáñÇÝ ¿É ·É˳ï»É »Ý:<br />
ÆÝãå»ë ݳËáñ¹ ϳÃáÕÇÏáëÝ»-<br />
ñÇ, ³ÛÝå»ë ¿É ÐáíѳÝÝ»ë ¾ ²ç³ÏÇñÇÝ<br />
ѳÛñ³å»ïáõÃÛ³Ý ßñç³ÝáõÙ<br />
í³ñã³Ï³Ý, ßÇݳñ³ñ³Ï³Ý, Ñá-<br />
·¨áñ–Ùß³ÏáõóÛÇÝ ¨ ÏñÃ³Ï³Ý ·áñ-<br />
ÍáõÝ»áõÃÛ³Ý í»ñ³µ»ñÛ³É áã ÙÇ ÑÇß³ï³ÏáõÃÛáõÝ<br />
ãÇ å³Ñå³Ýí»É:<br />
γÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ·³ÑÇÝ Ðáí-<br />
ѳÝÝ»ë ¾ ²ç³ÏÇñÇÝ Ñ³çáñ¹»É ¿<br />
ê³ñ·Çë ØÛáõë³ÛÉÁ:<br />
ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ. §Ä³Ù³Ý³Ï³·-<br />
ñ³Ï³Ý å³ïÙáõÃÇõÝ ê. ºñáõë³Õ»ÙǦ,<br />
ºñáõë³Õ»Ù, 1890: ²ÉÇß³Ý Ô., г۳å³ïáõÙ,<br />
ѳï. ², ì»Ý»ïÇÏ, 1901: ²é³ù»É<br />
¸³íñÇÅ»óÇ, Çñù å³ïÙáõû³Ýó, º-<br />
ñ¨³Ý, 1990: úñÙ³ÝÛ³Ý Ø., ²½·³å³ïáõÙ,<br />
ѳï. ´, ê. ¾çÙdzÍÇÝ, 2001:<br />
²ìºîÆê ø²È²ÞÚ²Ü<br />
ÐàìвÜܺê À βð´ºòÆ<br />
(1831–1842)<br />
AٻݳÛÝ Ð³Ûáó ϳÃáÕÇÏáë<br />
1831–Çó: гçáñ¹»É ¿ º÷ñ»Ù ² Òáñ³·»ÕóáõÝ:<br />
142
Change language