Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
²ØºÜ²ÚÜ Ð²Úàò βÂàÔÆÎàêܺð<br />
1342–ÇÝ êÇë ù³Õ³ùáõÙ ØËÇ-<br />
óñ ² éÝ»ñóáõ ݳ˳ӻéÝáõÃÛ³Ùµ<br />
Ññ³íÇñáõÙ ¿ »Ï»Õ»ó³Ï³Ý ÅáÕáí, á-<br />
ñÇÝ Ù³ëݳÏóáõÙ ¿ÇÝ 30 »åÇëÏáåáë<br />
(Ý»ñ³éÛ³É Ï³ÃáÕÇÏáëÁ), 15 í³ñ¹³å»ï,<br />
7 ³í³·»ñ»ó: ÄáÕáíÁ Ï»ï ³é<br />
Ï»ï ùÝݳñÏ»ó гÛáó »Ï»Õ»óáõÝ<br />
Ý»ñϳ۳óí³Í §117 ÙáÉáñáõÃÛáõÝÝ»-<br />
ñÁ¦ ¨ ϳ½Ù»ó ¹ñ³Ýó å³ï³ë˳Ý-<br />
Ý»ñÁ å³ñáõݳÏáÕ ï»ùëïÁ: ºñµ<br />
å³å³Ï³Ý ³ñùáõÝÇùáõÙ ùÝݳñÏ»-<br />
óÇÝ §Ù»Õ³¹ñ³ÝùÝ»ñǦ å³ï³ë-<br />
˳ÝÝ»ñÁ, å³ñ½í»ó, áñ 53 Ï»ïÇ<br />
ßáõñç ï³ñ³Ï³ñÍáõÃÛáõÝÝ»ñ ϳÝ,<br />
áõëïÇ ÎÕ»Ù»ë ¼ å³åÁ (1342–1352)<br />
1346–ÇÝ ÎÇÉÇÏdz ¿ áõÕ³ñÏáõÙ Ýáñ<br />
å³ïíÇñ³ÏáõÃÛáõÝ, áñÇ Ýå³ï³ÏÝ<br />
¿ñ ѳݹÇå»É ØËÇóñ ² éÝ»ñóÇ<br />
ϳÃáÕÇÏáëÇÝ ¨ å³ñ½³µ³ÝáõÙÝ»ñ<br />
ëï³Ý³É 53 Ù»Õ³¹ñ³ÝùÝ»ñÇ ßáõñç:<br />
âó³ÝϳݳÉáí ˳óñ»É å³å³Ï³-<br />
ÝáõÃÛ³Ý ¨ ÎÇÉÇÏÛ³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ ¹Çí³Ý³·Çï³Ï³Ý<br />
ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»-<br />
ñÁ` ØËÇóñ ² éÝ»ñóÇÝ ÁݹáõÝáõÙ ¿<br />
å³åÇ å³ïíÇñ³ÏáõÃÛ³ÝÁ, áñÁ áõÃ<br />
³ÙÇë Ùݳó ÎÇÉÇÏdzÛáõÙ: гßíÇ ³é-<br />
Ý»Éáí ëï»ÕÍí³Í ³ÛÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý<br />
Çñ³íÇ׳ÏÁ, áñ ÙÇç»Ï»Õ»ó³Ï³Ý<br />
ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ñ»ï³Ùáõï ¿ÇÝ<br />
ÉáõÍ»Éáõ ù³Õ³ù³Ï³Ý áñáß³ÏÇ<br />
ËݹÇñÝ»ñ, ù³Ý½Ç å³å³Ï³ÝáõÃÛáõ-<br />
ÝÁ ÷áñÓáõÙ ¿ñ é³½Ù³ù³Õ³ù³Ï³Ý<br />
¨ ÝÛáõÃ³Ï³Ý ûųݹ³ÏáõÃÛáõÝ Ï³½-<br />
ٳϻñå»É ÎÇÉÇÏÛ³Ý Ð³Û³ëï³ÝÇ<br />
ѳٳñ, ØËÇóñ ² éÝ»ñóÇ Ï³Ãá-<br />
ÕÇÏáëÁ ÐéáÙÇ Ñ»ï Ùdzµ³ÝáõÃÛ³Ý<br />
ËáëïáõÙÝ»ñ ¿ ï³ÉÇë: êñ³ ¹ÇÙ³ó<br />
ÎÕ»Ù»ë ¸ å³åÁ Ëáëï³ÝáõÙ ¿ ÎÇÉÇ-<br />
Ïdz áõÕ³ñÏ»É 1000 Ñ»ÍÛ³É ¨ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ<br />
ï³ñÇ ïñ³Ù³¹ñ»É<br />
12.000 áëÏÇ: гÛáó ϳÃáÕÇÏáëÁ ·Çï³ÏóáõÙ<br />
¿ñ, áñ å³å³Ï³ÝáõÃÛ³Ý<br />
ϳ½Ù³Ï»ñå³Í ûųݹ³ÏáõÃÛ³Ùµ<br />
³ÝÑݳñ ¿ñ 㻽áù³óÝ»É ÎÇÉÇÏÛ³Ý<br />
г۳ëï³ÝÇÝ ëå³éݳóáÕ íï³Ý·Á,<br />
áõëïÇ Çñ³Ï³Ý áãÇÝã ãÓ»éݳñÏ»ó<br />
гÛáó »Ï»Õ»óÇÝ ÑéáÙ»³Ï³Ý »Ï»Õ»-<br />
óáõÝ Ùdzíáñí»Éáõ ѳٳñ: ä³ï³-<br />
Ñ³Ï³Ý ã¿, áñ å³å³Ï³Ý ³ñùáõÝÇùáõÙ<br />
ÝáñÇó Ññ³å³ñ³Ï ѳÝí»ó г-<br />
Ûáó »Ï»Õ»óáõÝ í»ñ³·ñíáÕ §ÙáÉáñáõ-<br />
ÃÛáõÝÝ»ñǦ ÙÇ Ýáñ ó³ÝÏ, áñÁ µ³Õ-<br />
ϳó³Í ¿ñ 16 Ï»ï»ñÇó: ÎÕ»Ù»ë ¼<br />
å³åÁ 1351–Ç ë»åï»Ùµ»ñÇ 29–ÇÝ<br />
Ý³Ù³Ï ¿ áõÕ³ñÏáõÙ ØËÇóñ ²<br />
éÝ»ñóÇ Ï³ÃáÕÇÏáëÇÝ ¨ å³Ñ³ÝçáõÙ<br />
µ³ó³ïñáõÃÛáõÝ ï³É ³Û¹ Ï»ï»-<br />
ñÇ ßáõñç: ì»ñçÇÝë å³ï³ëË³Ý Ý³-<br />
Ù³Ïáõ٠ѳÛïÝáõÙ ¿, áñ гÛáó »Ï»Õ»-<br />
óÇÝ ÁݹѳÝáõñ ³éٳٵ ï³ñ³Ï³ñ-<br />
ÍáõÃáõÝÝ»ñ ãáõÝÇ Ï³ÃáÉÇÏ »Ï»Õ»óáõ<br />
Ñ»ï: ²Û¹ Å³Ù³Ý³Ï ÎÕ»Ù»ë ¼ ѳÝÓ-<br />
ݳñ³ñáõÙ ¿ ÎÇÉÇÏÛ³Ý Ð³Û³ëï³-<br />
ÝáõÙ ·ïÝíáÕ Ï³ÃáÉÇÏ Ñá·¨áñ³Ï³Ý-<br />
Ý»ñÇÝ áõëáõÙݳëÇñ»É ѳÛáó ¹³í³-<br />
ݳÝùÁ, ë³Ï³ÛÝ í»ñçÇÝÝ»ñë` å³ï-<br />
׳鳵³Ý»Éáí, áñ ãáõÝ»Ý íëï³Ñ»ÉÇ<br />
óñ·Ù³ÝÇã, Ññ³Å³ñíáõÙ »Ý ³Ûë<br />
ѳÝÓݳñ³ñáõÃÛáõÝÁ ϳï³ñ»Éáõó:<br />
ä³å³Ï³Ý ³ñùáõÝÇùÁ áñå»ë<br />
óñ·Ù³Ý ÎÇÉÇÏdz ¿ áõÕ³ñÏáõÙ<br />
Ùdzñ³ñ³Ï³Ý ß³ñÅÙ³Ý Ñ³ÛïÝÇ<br />
·áñÍÇã Ü»ñë»ë ä³ÉdzݻÝóÇÝ:<br />
êï»ÕÍí³Í Çñ³íÇ׳ÏÇó ¹áõñë ·³-<br />
Éáõ ѳٳñ ØËÇóñ ² éÝ»ñóÇÝ<br />
1354–ÇÝ ÆÝÝáÏ»ÝïÇáë ¼ å³åÇ<br />
(1352–1362) Ùáï Ýáñ ¹»ëå³Ýáõ-<br />
ÃÛáõÝ ¿ áõÕ³ñÏáõÙ, áñÁ ·É˳íáñáõÙ<br />
¿ñ ݳËÏÇÝ Ï³ÃáÕÇÏáë гÏáµ ´ ²-<br />
ݳí³ñ½»óÇÝ: ì»çÇÝÇë Ý߳ݳÏáõÙÁ<br />
å³ïíÇñ³ÏáõÃÛ³Ý Õ»Ï³í³ñ å³ï³Ñ³Ï³Ý<br />
ã¿ñ ¨ áõÕ»ÝßáõÙ ¿ñ гÛáó<br />
ϳÃáÕÇÏáëáõÃÛ³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý<br />
ÏáÕÙÝáñáßÙ³Ý Ù»ç ï»ÕÇ áõÝ»óáÕ á-<br />
169
Change language