Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ð²Ú ºÎºÔºòàô вÜð²Æî²ð²Ü<br />
¼²ø²ðƲ ² Ò²ºòÆ<br />
(855–876)<br />
F³Ûáó ϳÃáÕÇÏáë 855–Çó: гçáñ¹»É<br />
¿ ÐáíѳÝÝ»ë ¸ àí³Û»-<br />
óáõÝ:<br />
ÌÝ. Ã. ³ÝÑï., ÍÝí»É ¿ Îáï³Ûù<br />
·³í³éÇ Ò³· ·ÛáõÕáõÙ, ٳѳó»É<br />
876–ÇÝ ¸íÇÝáõÙ: ²Ù÷á÷í»É ¿<br />
¸íÇÝÇ Ï³ÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ¹³Ùµ³ñ³ÝáõÙ:<br />
ÐáõëÇÏ ² ä³ñÃ¨Ç ¨ Ü»ñë»ë ²<br />
Ø»ÍÇ ÝÙ³Ý Ï³ÃáÕÇÏáë ¿ ¹³ñÓ»É ³-<br />
é³Ýó »Ï»Õ»ó³Ï³Ý ϳñ· áõݻݳÉáõ:<br />
ÀÝïí»É ¿ гÛáó ÇßË³Ý êÙµ³ï ´³·-<br />
ñ³ïáõÝáõ ÏáÕÙÇó ºñ³½·³íáñëáõÙ<br />
(ÞÇñ³Ï³í³Ý) Ññ³íÇñí³Í »åÇëÏáåáë³Ï³Ý<br />
ÅáÕáíÇ Å³Ù³Ý³Ï: ³Ñ³-<br />
Ï³É»É ¿ ù³Õ³ù³Ï³Ý ͳÝñ Çñ³¹ñáõ-<br />
ÃÛ³Ý å³ÛÙ³ÝÝ»ñáõÙ, »ñµ »ñÏÇñÁ<br />
·ïÝíáõÙ ¿ñ ³ñ³µ³Ï³Ý ïÇñ³å»-<br />
ïáõÃÛ³Ý Ý»ñùá: ¼³ù³ñdz ² Ò³-<br />
·»óáõÝ Ñ³çáÕí»É ¿ Ù»ÕÙ»É Ñ³Û»ñÇ<br />
Ýϳïٳٵ ³ñ³µ áëïÇÏ³Ý ´áõÕ³ÛÇ<br />
·áñͳ¹ñ³Í ѳɳͳÝùÝ»ñÁ: ²ßáï<br />
´³·ñ³ïáõÝáõ Ñ»ï ÙdzëÇÝ Ý»ñùÇÝ<br />
ѳݹ³ñïáõÃÛ³Ý Ù»ç ¿ å³Ñ»É »ñÏÇñÁ:<br />
γ½Ù³Ï»ñå»É ¿ ´áõÕ³ÛÇ ÏáÕÙÇó<br />
˳ÉÇý³Ã ùßí³Í Ñ³Û Ý³Ë³ñ³ñÝ»-<br />
ñÇ í»ñ³¹³ñÓÁ:<br />
Ò·ï»É ¿ í»ñ³Ï³Ý·Ý»É ѳÛϳ-<br />
Ï³Ý å»ï³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ` ³Û¹ ³éáõ-<br />
Ùáí ѳٳӳÛÝáõÃÛ³Ý µ»ñ»Éáí ѳÛ<br />
Çß˳ÝÝ»ñÇÝ: áñÍáõÝ Ù³ëݳÏóáõ-<br />
ÃÛáõÝ ¿ áõÝ»ó»É ѳۖµÛáõ½³Ý¹³Ï³Ý<br />
»Ï»Õ»ó³Ï³Ý ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»-<br />
ñÇÝ` å³ßïå³Ý»Éáí Ð³Û »Ï»Õ»óáõ<br />
¹³í³Ý³µ³Ý³Ï³Ý ëϽµáõÝùÝ»ñÁ:<br />
Üñ³ ûñáù Î. äáÉëÇ öáï å³ïñdzñùÁ<br />
(858–867, 877–886), áñÁ ѳÛïÝÇ<br />
¿ñ Çñ ·Çï³Ï³Ý ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñáí ¨<br />
í³ñã³Ï³Ý ϳñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñáí ¨<br />
ÑáõÝ³Ï³Ý »Ï»Õ»óÇÝ ³Ýç³ï»É ¿ñ<br />
ɳïÇÝ³Ï³Ý »Ï»Õ»óáõó, Ñ³É³Í»É ¿<br />
´Ûáõ½³Ý¹Ç³ÛáõÙ ³åñáÕ Ñ³Û»ñÇÝ ¨<br />
ù³ÝÇóë ÷áñÓ»É Ð³Û »Ï»Õ»óÇÝ<br />
ÙdzóÝ»É µÛáõ½³Ý¹³Ï³ÝÇÝ` å³ñï³¹ñ»Éáí<br />
ÁݹáõÝ»É ù³ÕÏ»¹áݳϳ-<br />
ÝáõÃÛáõÝ: ¼³ù³ñdz ² Ò³·»óÇÝ Ý³-<br />
Ù³Ï ¿ ÑÕ»É öáï å³ïñ³ñùÇÝ, áñáí<br />
Ù»ñÅ»É ¿ Ð³Û »Ï»Õ»óáõÝ Ñ³ëó»³·ñí³Í<br />
Ù»Õ³¹ñ³ÝùÝ»ñÁ, å³ßïå³Ý»É<br />
Ð³Û »Ï»Õ»óáõ ¹³í³Ý³ÝùÁ ¨ ÑÇÙݳíáñ»É,<br />
áñ ѳÛáó í³ñ¹³å»ïáõÃÛáõÝÁ<br />
ѳٳÑáõÝã ¿ ïÇ»½»ñ³Ï³Ý ³é³çÇÝ<br />
»ñ»ù ÅáÕáíÝ»ñÇ ¹³í³ÝáõÃÛ³ÝÁ:<br />
öáï å³ïñdzñùÁ ݳٳÏáí Ù»Ï<br />
³Ý·³Ù ¨ë ÷áñÓ»É ¿ ³å³óáõó»É<br />
ø³ÕÏ»¹áÝÇ ÅáÕáíÇ áõÕÕ³÷³éáõ-<br />
ÃÛáõÝÁ ¨ ÐáíÑ³Ý »åëÏáåáëÇ ÙÇçáóáí<br />
²ßáï ´³·ñ³ïáõÝáõÝ ¨ ѳۻñÇÝ<br />
³é³ç³ñÏ»É ù³ÕÏ»¹áݳϳÝáõÃÛáõÝ<br />
ÁݹáõÝ»É: 862–ÇÝ ÞÇñ³Ï³í³ÝáõÙ<br />
¼³ù³ñdz ² Ò³·»óáõ ¨ ²ßáï Çß˳-<br />
ݳó Çß˳ÝÇ Ý³Ë³·³ÑáõÃÛ³Ùµ ï»-<br />
ÕÇ áõÝ»ó³Í ÅáÕáíÁ Ù»ñÅ»É ¿ öáïÇ<br />
ÑÇÙݳíáñáõÙÝ»ñÁ: ´Ûáõ½³Ý¹³Ï³Ý<br />
ÏáÕÙÁ ѻﳷ³ÛáõÙ ¨ë ¹Çí³Ý³·Çï³Ï³Ý<br />
×Ç·»ñ ¿ ·áñͳ¹ñ»É` ·ÉáõË<br />
µ»ñ»Éáõ »Ï»Õ»ó³Ï³Ý ÙÇáõÃÛáõÝÁ, á-<br />
ñÇ ³éѳí³ïãÛ³Ý 864–867–Ý»ñÇÝ<br />
¼³ù³ñdz ² Ò³·»óáõ ¨ öáïÇ ÙÇç¨<br />
ï»ÕÇ áõÝ»ó³Í ݳٳϳ·ñ³Ï³Ý<br />
ϳå»ñÝ »Ý: ä³Ûù³ñ»É ¿ å³íÉÇÏÛ³Ý<br />
³Õ³Ý¹³íáñ³Ï³Ý ß³ñÅÙ³Ý ¹»Ù:<br />
¼³ù³ñdz ² Ò³·»óáõ ·ñãÇÝ »Ý<br />
å³ïϳÝáõÙ Ãíáí 14 ׳é»ñ, ù³ñá½Ý»ñ<br />
¨ »Ï»Õ»ó³Ï³Ý »ñÏ»ñÇ Ù»Ï-<br />
ÝáõÃÛáõÝÝ»ñ, áñáÝù ï»Õ »Ý ·ï»É ׳éÁÝïÇñÝ»ñÇ<br />
¨ ïáݳå³ï׳éÝ»ñÇ<br />
Ù»ç: ¸ñ³Ýù ÁÝûñóí»É »Ý »Ï»Õ»ó³-<br />
Ï³Ý ïáÝ»ñÇ Å³Ù³Ý³Ï: Ö³é»ñÇó ÙÇ<br />
ù³ÝÇëÁ (§Æ ØÏñïáõÃÇõÝݦ, §Æ ã³ñ-<br />
86
Change language