Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ð²Ú ºÎºÔºòàô вÜð²Æî²ð²Ü<br />
ÍáõÝ»áõÃÛáõÝ: лÕÇÝ³Ï»É ¿ ݳٳÏ-<br />
Ý»ñ, ÃÕûñ, ù³ñá½Ý»ñ, ï³Õ»ñ,<br />
³ëïí³Í³µ³Ý³Ï³Ý ¨ å³ïÙ³·Çï³Ï³Ý<br />
»ñϳëÇñáõÃÛáõÝÝ»ñ: γ½Ù»É<br />
¿ §Î³ñ· »õ ÃÇõù ϳÃáÕÇÏáë³ó »õ<br />
³Ùù Ýáó³¦ ·³í³½³Ý³ó³ÝÏÁ<br />
(سßïáóÇ ³Ýí. سï»Ý³¹³ñ³Ý,<br />
Ó»é. ¹ 1721), áñï»Õ Ãí³ñÏí³Í »Ý<br />
гÛáó µáÉáñ ϳÃáÕÇÏáëÝ»ñÁ ÙÇÝã¨<br />
Çñ ·³Ñ³Ï³ÉáõÃÛáõÝÁ: ²ñÅ»ù³íáñ<br />
»Ý »ñÏÙ³ë³Ýáó §²ÕûóٳïáÛó¦<br />
(Üáñ ܳËÇ稳Ý, 1790; µ ïå³·ñ.,<br />
ØáëÏí³, 1840), §ìϳÛáõÃÇõÝù åÇï³ÝÇù<br />
»õ ѳñϳõáñù¦ (سßïáóÇ<br />
³Ýí. سï»Ý³¹³ñ³Ý, Ó»é. ¹ 1986)<br />
¨ ³ÛÉ ³ß˳ïáõÃÛáõÝÝ»ñ: ²é³çÇÝáõÙ<br />
ïñíáõÙ »Ý ê. ä³ï³ñ³·Ç ¨ ³ñ³ñá-<br />
ÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù»ÏÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, Ý»ñ-<br />
ϳ۳óí»É »Ý µÝ³·ñ»ñ, áñáÝù å³ñáõݳÏáõÙ<br />
»Ý ê. ä³ï³ñ³·Ç ³-<br />
ÕáÃùÝ»ñÁ, »ñÏñáñ¹Á ͳÕϳù³Õ ¿<br />
ÐÇÝ ¨ Üáñ Îï³Ï³ñ³ÝÝ»ñÇó, ÇÝãå»ë<br />
ݳ¨ »Ï»Õ»ó³Ï³Ý Ù³ï»Ý³·Çñ-<br />
Ý»ñÇ »ñϳëÇñáõÃÛáõÝÝ»ñÇó: Ð³Û »-<br />
ϻջóáõ å³ïÙáõÃÛ³Ý ï»ë³ÝÏÛáõ-<br />
ÝÇó ³é³ÝÓݳѳïáõÏ Ý߳ݳÏáõ-<br />
ÃÛáõÝ áõÝÇ Ï³ÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ÁÝïñáõ-<br />
ÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³ñ·Ç í»ñ³µ»ñÛ³É Ýñ³<br />
ѳïáõÏ ßñç³µ»ñ³Ï³Ý Ïáݹ³ÏÁ<br />
(§²½·³ë¿ñ ²ñ³ñ³ï»³Ý¦, ûñ³-<br />
ûñÃ, γÉϳó, 1849, ¹ 12): ²-<br />
Õ»ùë³Ý¹ñ ² æáõÕ³Û»óÇÝ ÁݹûñÇݳ-<br />
Ï»É ¿ ݳ¨ ӻ鳷ñ»ñ, áñáÝóÇó ѳÛï-<br />
ÝÇ ¿ 1686–ÇÝ ÁݹûñÇÝ³Ï³Í Ü³ñ»ÏÁ<br />
(سßïáóÇ ³Ýí. سï»Ý³¹³ñ³Ý,<br />
Ó»é. ¹ 2082):<br />
γÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ·³ÑÇÝ ²Õ»ùë³Ý¹ñ<br />
² æáõÕ³Û»óáõÝ Ñ³çáñ¹»É ¿<br />
²ëïí³Í³ïáõñ ² гٳ¹³ÝóÇÝ:<br />
ºñÏ»ñ. ìϳÛáõÃÇõÝù Ç å¿ïë ù³ñá-<br />
½áõû³Ýó, ê. ¾çÙdzÍÇÝ, 1998:<br />
ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ. ºñÇóÛ³Ý ²Õ., ²-<br />
Õ»ùë³Ý¹ñ ² γÃáÕÇÏáë гÛáó, ï»°ë<br />
§²ñÓ³·³Ýù¦, ÂÇýÉÇë, 1892, IJ ï³ñÇ,<br />
¹ 80, 84–87: ³É»Ùù»³ñÛ³Ý ñ., λÝë³·ñáõÃÛáõÝÝ»ñ<br />
»ñÏáõ Ñ³Û å³ïñdzñù-<br />
Ý»ñáõ ¨ ï³ëÝ »åÇëÏáåáëÝ»ñáõ ¨ ų-<br />
ٳݳÏÇÝ Ñ³Û Ï³ÃáÕÇÏ»³Ûù, ìÇ»Ýݳ,<br />
1915: ²Ý³ëÛ³Ý Ð., гÛÏ³Ï³Ý Ù³ï»Ý³-<br />
·ÇïáõÃÛáõÝ, ѳï. ², ºñ¨³Ý, 1959: úñ-<br />
Ù³ÝÛ³Ý Ø., ²½·³å³ïáõÙ, ѳï. ´, ê.<br />
¾çÙdzÍÇÝ, 2001:<br />
²Ô²ìÜÆ àôÂàôæÚ²Ü<br />
²Ôºøê²Ü¸ð ´<br />
´Úàô¼²Ü¸²òÆ<br />
(Îáëï³Ý¹ÝáõåáÉë»óÇ, ³ñ³·³ß,<br />
γñ³Ï³ß)<br />
(1753–1755)<br />
AٻݳÛÝ Ð³Ûáó ϳÃáÕÇÏáë<br />
1753–Çó: гçáñ¹»É ¿ ØÇÝ³ë ² ²Ï-<br />
Ý»óáõÝ:<br />
ÌÝí»É ¿ Î. äáÉëáõÙ, ÍÝ. Ã.<br />
³ÝÑï., ٳѳó»É ¿ 1755–Ç ÝáÛ»Ù-<br />
µ»ñÇ 11–ÇÝ ì³Õ³ñß³å³ïáõÙ:<br />
²Ù÷á÷í»É ¿ سÛñ î³×³ñÇ ¹é³Ý<br />
Ùáï` ½³Ý·³Ï³ï³Ý Ý»ñù¨:<br />
êϽµÝ³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛáõÝÝ ëï³ó»É<br />
¿ ÍÝݹ³í³ÛñáõÙ: ºÕ»É ¿ سÛñ ²-<br />
ÃáéÇ Ùdzµ³Ý, í³ñ¹³å»ï, ÝíÇñ³Ï<br />
(ºí¹áÏdz): ²µñ³Ñ³Ù Îñ»ï³óáõ<br />
ÏáÕÙÇó Ý߳ݳÏí»É ¿ ÷á˳Ýáñ¹: ܳ<br />
µ³½ÙÇóë áõÕ»Ïó»É ¿ ²µñ³Ñ³Ù –ÇÝ<br />
¨ Ô³½³ñ ² æ³ÑÏ»óáõÝ Ü³¹Çñ ß³-<br />
ÑÇÝ ï»ëáõÃÛ³Ý: Àݹ¹ÇÙ³ó»É ¿ Ô³-<br />
½³ñ ² æ³ÑÏ»óáõ µéݳñ³ñùÝ»ñÇÝ,<br />
áñÇ å³ï׳éáí Ýñ³ ÏáÕÙÇó »Ý-<br />
óñÏí»É ¿ Ñ»ï³åݹáõÙÝ»ñÇ áõ ѳ-<br />
ɳͳÝùÝ»ñÇ, ù³ÝÇóë µ³Ýï³ñÏí»É<br />
¿: êïÇåí³Í ¿ »Õ»É Ñ»é³Ý³É ¾ç-<br />
ÙdzÍÝÇó ¨ ï»Õ³÷áËí»É Î. äáÉÇë,<br />
14
Change language