Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ð²Ú ºÎºÔºòàô вÜð²Æî²ð²Ü<br />
ñ¨³Ý, 1961: Ðáíë»÷Û³Ý ., Îáëï³Ý¹ÇÝ<br />
² ϳÃáÕÇÏáëÁ áñå»ë Ñ³Û Ù³Ýñ³ÝϳñãáõÃÛ³Ý<br />
Ù»Í Ñáí³Ý³íáñ, ï»°ë Ðáíë»÷-<br />
Û³Ý ., ÜÛáõûñ ¨ áõëáõÙݳëÇñáõÃÛáõÝ-<br />
Ý»ñ Ñ³Û ³ñí»ëïÇ å³ïÙáõÃÛ³Ý, ѳï. ²,<br />
ºñ¨³Ý, 1983: úñÙ³ÝÛ³Ý Ø., ²½·³å³ïáõÙ,<br />
ѳï. ², ê. ¾çÙdzÍÇÝ, 2001:<br />
ìðºÄ ì²ð¸²ÜÚ²Ü<br />
Îàêî²Ü¸ÆÜ ´ βîàôκòÆ<br />
(äñáݳ·áñÍ)<br />
(1286–1289)<br />
AٻݳÛÝ Ð³Ûáó ϳÃáÕÇÏáë<br />
1286–Çó: гçáñ¹»É ¿ гÏáµ ²<br />
ÎɳۻóáõÝ:<br />
ÌÝí»É ¿ Ùáï 1210–ÇÝ ÎÇÉÇ-<br />
ÏdzÛÇ Î³ïáõÏ ³í³ÝáõÙ, ٳѳó»É<br />
1293–Çó Ñ»ïá:<br />
àõë³Ý»É ¿ ϳÃáÕÇÏáë³ÝÇëï<br />
ÐéáÙÏɳ ¹ÕÛ³ÏÇ Ñ³Ûñ³å»ï³ÝáóáõÙ,<br />
³å³ Ó»éݳ¹ñí»É ¿ í³ñ¹³å»ï<br />
¨ Ý߳ݳÏí»É ´³ñÓñµ»ñ¹Ç Ùáï³Ï³ÛùÇ<br />
Ý߳ݳíáñ ·ñã³í³Ûñ ÊáñÇÝ<br />
³ÝáõÝáí í³ÝùÇ ³é³çÝáñ¹: ¼áõ-<br />
·³Ñ»é ½µ³Õí»É ¿ ݳ¨ ³ÛÍÇ ÙáñÃÇÝ<br />
(åñáÝ) Ùß³ÏáÕ ³ñÑ»ëïáí, áõëïÇ<br />
ëï³ó»É ¿ äñáݳ·áñÍ Ù³Ï³Ýáõ-<br />
ÝÁ: 1286–Ç ³åñÇÉÇ 13–ÇÝ ÁÝïñí»É ¿<br />
гÛáó ϳÃáÕÇÏáë, ûÍí»É êëÇ ê. êáýdz<br />
سÛñ »Ï»Õ»óáõÙ:<br />
Îáëï³Ý¹ÇÝ ´ γïáõÏ»óáõ ·³-<br />
ѳϳÉáõÃÛáõÝÝ ÁÝóó»É ¿ ѳٻٳﳵ³ñ<br />
Ë³Õ³Õ Çñ³íÇ׳ÏáõÙ, »ñµ<br />
ȨáÝ lll ó·³íáñÇ ßñç³Ñ³Û³ó ù³-<br />
Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ßÝáñÑÇí å³Ñå³Ýí»óÇÝ<br />
º·ÇåïáëÇ Ñ»ï Ó»éù µ»ñí³Í<br />
ѳßïáõÃÛáõÝÁ ¨ ѳۖÙáÝÕáɳϳÝ<br />
¹³ßÇÝùÁ: êëÇ Ø³Ûñ ²ÃáéÁ å³Ñå³-<br />
Ý»ó гÛáó »Ï»Õ»óáõ áñ¹»·ñ³Í ¹³í³Ý³ÝùÁ<br />
¨ Ñá·¨áñ–»Ï»Õ»ó³Ï³Ý<br />
¹³ßÝáõÃÛáõÝÁ ÐÛáõëÇë–³ñ¨»ÉÛ³Ý Ð³-<br />
Û³ëï³ÝÇ »Ï»Õ»óÇÝ»ñÇ ¨ ²ÕóٳñÇ<br />
ϳÃáÕÇÏáëáõÃÛ³Ý Ñ»ï: 1287–ÇÝ<br />
Îáëï³Ý¹ÇÝ ´ γïáõÏ»óÇÝ êï»-<br />
÷³Ýáë úñµ»ÉÛ³ÝÇÝ Ó»éݳ¹ñ»É ¿<br />
§êÛáõÝÛ³ó Ù»Í ³ÃáéÇ Ù»ïñáåáÉÇï¦<br />
¨ ѳïáõÏ ßñç³µ»ñ³Ï³Ýáí ѳëï³ï»É<br />
êÛáõÝÛ³ó Ù»ïñáåáÉÇï³Ï³Ý ³-<br />
ÃáéÁ ¨ í»ñçÇÝÇë ³é³ç³ï³ñ ¹ÇñùÁ<br />
³ñ¨»É³Ñ³Û »åÇëÏáåáëÝ»ñÇ Ýϳï-<br />
ٳٵ: ²Û¹ ù³ÛÉáí Îáëï³Ý¹ÇÝ ´<br />
γïáõÏ»óÇÝ Ï³Ù»ó»É ¿ êëÇ Ï³ÃáÕÇ-<br />
Ïáë³Ï³Ý ³ÃáéÇ Ñ»ï ë»ñïáñ»Ý<br />
³éÝã³Ïó»É êÛáõÝÛ³ó ³ÃáéÁ ¨ í»ñçÇ-<br />
ÝÇë ÙÇçáóáí ݳ¨ г۳ëï³ÝÇ ÙÛáõë<br />
»Ï»Õ»ó³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÝ»ñÁ:<br />
Îáëï³Ý¹ÇÝ ´ γïáõÏ»óáõ ûñáù<br />
ȨáÝ lll ó·³íáñÇ ÃáÕïíáõÃÛ³Ùµ<br />
ÎÇÉÇÏdzÛÇ Ð³Ûáó å»ïáõÃÛ³Ý Ù»ç<br />
ѳëï³ïí»óÇÝ È³ïÇÝ »Ï»Õ»óáõ<br />
ýñ³ÝóÇëÏÛ³Ý Ùdzµ³ÝáõÃÛ³Ý ³Ý-<br />
¹³ÙÝ»ñÁ, áñáÝù ϳÃáÉÇÏáõÃÛáõÝ<br />
ï³ñ³Í»óÇÝ »ñÏñáõÙ, ëï³ÝÓÝ»Éáí<br />
ݳ¨ ÏÇÉÇϳѳÛáõÃÛ³Ý ¨ »íñáå³-<br />
Ï³Ý å»ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÙÇç¨ ù³Õ³ù³Ï³Ý<br />
ÙÇçÝáñ¹Ç ¹»ñÁ: ºñÏñáõÙ ³-<br />
é³ç³ó³Í ɳïÇݳٻï Ñáë³ÝùÇ<br />
·ÉáõË Ï³Ý·Ý»ó лÃáõÙ ll ó·³íáñÁ,<br />
áñÁ, ѳϳé³Ï Îáëï³Ý¹ÇÝ ´ γïáõÏ»óáõ,<br />
ç³ÝáõÙ ¿ñ Çñ³Ï³Ý³óÝ»É<br />
Ð³Û ¨ ȳïÇÝ »Ï»Õ»óÇÝ»ñÇ ÙdzíáñáõÙÁ:<br />
ܳ 1289–ÇÝ É³ïÇݳٻï Ñá-<br />
·¨áñ³Ï³ÝÝ»ñÇ Ñ»ï ÅáÕáí Ññ³íÇñ»ó<br />
Ù³Ûñ³ù³Õ³ù êÇëáõÙ: ÄáÕáíÇÝ<br />
Îáëï³Ý¹ÇÝ ´ γïáõÏ»óÇÝ ãÑñ³íÇñí»ó:<br />
ÄáÕáí³Ï³ÝÝ»ñÁ Ýñ³ íñ³<br />
µ³ñ¹»óÇÝ Ùï³ó³ÍÇÝ Ù»Õ³¹ñ³Ýù-<br />
Ý»ñ, ϳÝáݳ½³ÝóáõÙÝ»ñ, ³ß˳ñ-<br />
ÑÇÏ ·³ÛóÏÕáõÃÛáõÝÝ»ñ, áõëïÇ Îáëï³Ý¹ÇÝ<br />
´ γïáõÏ»óÇÝ Ï³ÙáíÇÝ<br />
108
Change language