Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ð²Ú ºÎºÔºòàô вÜð²Æî²ð²Ü<br />
Ñ»ÕÇݳÏáõÃÛáõÝÝ áõ í³ñÏÁ: ÂÕóÏó»É<br />
¿ ñÇ·áñ î³Ã¨³óáõ Ñ»ï: ì»ñçÇ-<br />
ÝÇë ËáñÑñ¹áí 1409–ÇÝ µ³Ý³¹ñ³ÝùÇó<br />
³½³ï»É ¿ ²ÕóٳñÇ ³ÃáéÁ:<br />
ØÛáõë ÏáÕÙÇó í×é³Ï³Ý ù³ÛÉ»ñ ¿ ϳï³ñ»É<br />
³Û¹ ³ÃáéÇ Ñ³í³ÏÝáõÃÛáõÝÁ,<br />
áñå»ë ÁݹѳÝñ³Ï³Ý ³ÃáéÇ, Ç ãÇù<br />
¹³ñÓÝ»Éáõ áõÕÕáõÃÛ³Ùµ: Æñ ÁݹѳÝñ³Ï³Ý<br />
Ñ»ÕÇݳÏáõÃÛáõÝÁ ß»ßï»Éáõ<br />
ÙÇïáõÙáí Çñ»Ý Ñéã³Ï»É ¿ §Î³ÃáÕÇ-<br />
Ïáë ²Ù»Ý³ÛÝ Ð³Ûϳ½Ý»³ó ѳÝáõñó<br />
¨ ì³Õ³ñß³å³ïáõ¦ ïÇïÕáëáí, á-<br />
ñáí ϳÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ÙÛáõë ³ÃáéÝ»-<br />
ñÁ` ²ÕóٳñÇ ¨ ²Õí³ÝÇó, å³ïñ³íáñí»Éáõ<br />
¿ÇÝ ×³Ý³ã»É ê. ¾çÙdzÍÇÝÁ<br />
áñå»ë ²Ù»Ý³ÛÝ Ð³Ûáó ϳÃáÕÇÏáë³Ï³Ý<br />
³ÃáéÇ µáõÝ Ýëï³í³Ûñ, ÇëÏ<br />
Çñ»Ýó` ï»Õ³Ï³Ý ³ÃáéÝ»ñ: гÏáµ <br />
êë»óáõ ç³Ýù»ñÁ áñ¨¿ ³ñ¹ÛáõÝù ã»Ý<br />
áõÝ»ó»É ¨ êëÇ Ð³Ûáó ϳÃáÕÇÏáëáõ-<br />
ÃÛáõÝÁ ß³ñáõÝ³Ï»É ¿ ³ÝÏáõÙ ³åñ»É:<br />
Ø. â³ÙãÛ³ÝÇ ³ÝͳÝáà ³ÕµÛáõñÁ<br />
ѳí³ëïáõÙ ¿, û гÏáµ êë»óÇÝ<br />
ëå³Ýí»É ¿ §Ç Ùdzµ³ÝÇó гÛñ³å»-<br />
ï³ÝáóÇÝ ¹»Õ Ù³Ñáõ ³ñµáõó»³É¦:<br />
γÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ·³ÑÇÝ Ð³Ïáµ<br />
êë»óáõÝ Ñ³çáñ¹»É ¿ ñÇ·áñ À<br />
ʳÝÓáÕ³ïÁ:<br />
ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ. â³ÙãÛ³Ý Ø., ä³ï-<br />
ÙáõÃÇõÝ Ð³Ûáó, ѳï. , ì»Ý»ïÇÏ, 1786:<br />
úñÙ³ÝÛ³Ý Ø., ²½·³å³ïáõÙ, ѳï. ´, ê.<br />
¾çÙdzÍÇÝ, 2001:<br />
²Ô²ìÜÆ àôÂàôæÚ²Ü<br />
вÎà´ ¸ æàôÔ²ÚºòÆ<br />
(1655–1680)<br />
AٻݳÛÝ Ð³Ûáó ϳÃáÕÇÏáë<br />
1655–Çó: гçáñ¹»É ¿ öÇÉÇåáë ²<br />
²Õµ³Ï»óáõÝ:<br />
ÌÝí»É ¿ 1598–ÇÝ, ÐÇÝ æáõÕ³-<br />
ÛáõÙ, ٳѳó»É 1680–Ç û·áëïáëÇ<br />
1–ÇÝ Îáëï³Ý¹ÝáõåáÉëáõÙ: ²×-<br />
ÛáõÝÝ ³Ù÷á÷í»É ¿ ԳɳÃdzÛÇ<br />
ê. Èáõë³íáñÇ㠻ϻջóáõ µ³ÏáõÙ,<br />
·»ñ»½Ù³ÝÁ ¹³ñÓ»É ¿ ëñµ³ï»ÕÇ:<br />
1604–Ç ß³Ñ ²µ³ë Ø»ÍÇ µéݳ-<br />
·³ÕÃÇ Ñ»ï¨³Ýùáí гÏáµ ¸ æáõÕ³-<br />
Û»óáõ ÁÝï³ÝÇùÁ ÝáõÛÝå»ë ï»Õ³-<br />
÷áËí»É ¿ Æñ³ÝÇ Ù³Ûñ³ù³Õ³ù<br />
êå³Ñ³ÝÇ Ùáï ѳëï³ïí³Í Üáñ<br />
æáõÕ³ ·ÛáõÕ³ù³Õ³ù: ²Ûëï»Õ г-<br />
Ïáµ ¸ æáõÕ³Û»óÇÝ ëï³ó»É ¿ Çñ<br />
ëϽµÝ³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛáõÝÁª ³ß³Ï»ñï»Éáí<br />
Üáñ æáõÕ³ÛÇ ¹åñáóÇ ¨ ѳÛ-<br />
Ï³Ï³Ý ïå³ñ³ÝÇ ÑÇÙݳ¹Çñ, Üáñ<br />
æáõÕ³ÛÇ Ñá·¨áñ ûÙÇ ³é³çÝáñ¹<br />
ʳã³ïáõñ λë³ñ³óáõÝ, ÇëÏ ³ÛÝáõ-<br />
Ñ»ï¨ áõëáõÙÁ ß³ñáõÝ³Ï»É ¿ ê. ¾ç-<br />
ÙdzÍÝáõÙ:<br />
öÇÉÇåáë ² ²Õµ³Ï»óáõ ϳÃáÕÇ-<br />
ÏáëáõÃÛ³Ý í»ñçÇÝ ï³ñÇÝ»ñÇÝ Ð³-<br />
Ïáµ ¸ æáõÕ³Û»óÇÝ »Õ»É ¿ ï»Õ³å³Ñ<br />
¨ Ñ»Ýó ³Ûë Å³Ù³Ý³Ï ¿É ͳí³É»É ßÇ-<br />
ݳñ³ñ³Ï³Ý µ»ÕáõÝ ·áñÍáõÝ»áõ-<br />
ÃÛáõÝ:<br />
²Û¹ ï»ë³Ï»ïÇó ÑÇß³ï³Ï»ÉÇ »Ý<br />
ê. ³Û³Ý»Ç ¨ ê. ÐéÇ÷ëÇÙ»Ç íϳ۳ñ³ÝÝ»ñÇ<br />
Ýáñá·áõÙÁ, ¨ ѳïϳå»ë<br />
¸³ñ³ß³ÙµÇ ê. êï»÷³Ýáë ܳ˳í-<br />
ϳÛÇ í³Ý³Ï³Ý ѳٳÉÇñÇ ÑÇÙÝáíÇÝ<br />
í»ñ³ßÇÝáõÃÛáõÝÁ, áñÁ ¹³ñÇ Ù»Í³-<br />
·áõÛÝ å³ïÙ³·Çñ ²é³ù»É ¸³íñÇÅ»-<br />
óÇÝ Ýϳñ³·ñáõÙ ¿ ³ÝóùáõÛó Ñdzó-<br />
ÙáõÝùáí:<br />
1655–Ç ³åñÇÉÇ 8–ÇÝ ûÍí»Éáí ²-<br />
ٻݳÛÝ Ð³Ûáó ϳÃáÕÇÏáë` гÏáµ ¸<br />
æáõÕ³Û»óÇÝ Ï³ñ× Å³Ù³Ý³Ï ³Ýó<br />
³Ûó»É»É ¿ êå³Ñ³Ýª Ýå³ï³Ï áõÝ»-<br />
ݳÉáí ѳݹÇå»Éáõ ³Û¹ ųٳݳÏ<br />
سÛñ гÛñ»ÝÇùÇ Ñ³ë³ñ³Ï³-<br />
120
Change language