Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
²ØºÜ²ÚÜ Ð²Úàò βÂàÔÆÎàêܺð<br />
ùÁ ϳ½Ù³íáñíáõÙ ¿ ÇÝùÝáõñáõÛÝ ×³-<br />
ݳå³ñÑáí, »ÉÝ»Éáí ï»Õ³Ï³Ý å³Û-<br />
Ù³ÝÝ»ñÇó ¨ ³ÝÏ³Ë ³ÛÝ ÁÝóóùÇó,<br />
áñ áõÝ»ó³í »Ï»Õ»óÇÝ ÐéáÙ»³Ï³Ý<br />
ϳÛëñáõÃÛ³Ý Ù»ç, áõñ 325-ÇÝ ÜÇÏdz-<br />
ÛÇ ² ïÇ»½»ñ³Ï³Ý ÅáÕáíáõ٠ѳëï³ïí»ó<br />
Ù»ïñáåáÉÇï³Ï³Ý ѳٳ-<br />
ϳñ·Á, ÇëÏ 381 Ã. Î. äáÉÇëÇ ´ ïÇ»-<br />
½»ñ³Ï³Ý ÅáÕáíáõÙª å³ïñdzñù³-<br />
ϳÝÁ:<br />
ê. ñÇ·áñ Èáõë³íáñÇãÁ Ñá· ¿<br />
ï³ñ»É ݳ¨ ùñÇëïáÝ»áõÃÛáõÝÁ ѳñ¨³Ý<br />
»ñÏñÝ»ñáõÙ ï³ñ³Í»Éáõ ѳ-<br />
Ù³ñ£ ²Ûëå»ë ݳ ìñ³ëï³Ý ¿ áõÕ³ñ-<br />
Ï»É Æñ»Ý³ñùáëÇÝ, ȳ½»ñÇ »ñÏÇñª<br />
êá÷ñáÝÇáëÇÝ, ²Õí³Ýùª ÂáíÙ³ëÇÝ£<br />
ê. ñÇ·áñ Èáõë³íáñÇãÁ, ÝϳïÇ<br />
áõݻݳÉáí Çñ ³Ýí»ñç³Ý³ÉÇ áõÕ¨áñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ<br />
г۳ëï³ÝÇ ï³ñµ»ñ<br />
ßñç³ÝÝ»ñáõÙ ùñÇëïáÝ»áõÃÛ³Ý ÉáõÛëÁ<br />
ï³ñ³Í»Éáõ ¨ ѳëï³ï»Éáõ ѳ-<br />
Ù³ñ, Áݹ³é³ç»Éáí îñ¹³ï III-Ç<br />
³é³ç³ñÏÇÝ, ³ñùáõÝÇ »åÇëÏáåáë ¨<br />
Çñ»Ý ѳçáñ¹ ¿ Ó»éݳ¹ñáõÙ Çñ<br />
Ïñïë»ñ áñ¹áõݪ ²ñÇëï³Ï»ëÇÝ (325-<br />
333), áñ Èáõë³íáñãÇ Ï»Ý¹³ÝáõÃÛ³Ý<br />
ûñáí ÇëÏ ëÏëáõÙ ¿ í³ñ»É гÛáó ϳ-<br />
ÃáÕÇÏáëáõÃÛ³Ý ·áñÍ»ñÁ£<br />
IV ¹³ñÇ »ñÏñáñ¹ ï³ëݳÙÛ³ÏÇÝ<br />
ÀݹѳÝñ³Ï³Ý »Ï»Õ»óáõ ÍáóáõÙ ³-<br />
é³ç ¿ ·³ÉÇë ÙÇ Ñ»ñ»ïÇÏáëáõÃÛáõÝ,<br />
áñ Çñ áõëáõóãÇ ³ÝáõÝáí ÏáãíáõÙ ¿ ³-<br />
ñÇáë³Ï³ÝáõÃÛáõÝ£ ²ÛÝ Ù»ñÅáõÙ ¿ñ<br />
øñÇëïáëÇ ³ëïí³ÍáõÃÛáõÝÁ ¨<br />
íï³Ý·Ç ï³Ï ¹ÝáõÙ áÕç ùñÇëïá-<br />
Ý»³Ï³Ý í³ñ¹³å»ïáõÃÛáõÝÁ£ Àëï<br />
²ñÇáëÇ` øñÇëïáë ³ÝëÏǽµ ã¿, ³ÛÉ<br />
ëï»ÕÍí»É ¿ ųٳݳÏÝ»ñÇó ¨ ¹³ñ»-<br />
ñÇó ³é³ç, гÛñ ²ëïÍá ó³ÝÏáõ-<br />
ÃÛ³Ùµ£ ܳ ³é³ç³ó»É ¿ á°ã û Ðáñ<br />
¿áõÃÛáõÝÇó, ³Ûɪ áãÝãÇó£ γñ ųٳ-<br />
ݳÏ, »ñµ àñ¹ÇÝ ãϳñ£ ²Ûë Ñ»ñ»-<br />
ïÇÏáëáõÃÛáõÝÁ ¹³ï³å³ñïíáõÙ ¿<br />
325-Ç ÜÇÏdzÛáõÙ ·áõÙ³ñí³Í ² ïÇ»-<br />
½»ñ³Ï³Ý ÅáÕáíáõÙ, áñÇÝ Ù³ëݳÏó»É<br />
¿ ݳ¨ ²ñÇëï³Ï»ë ѳÛñ³å»ïÁ£<br />
ÄáÕáíÇ ¹³í³Ý³µ³Ý³Ï³Ý µ³-<br />
ݳӨÁ, áñ ͳÝáà ¿ ÜÇÏÇ³Ï³Ý Ñ³Ý-<br />
·³Ý³Ï ³ÝáõÝáí, ²ñÇëï³Ï»ë ѳÛñ³å»ïÁ<br />
µ»ñáõÙ ¿ г۳ëï³Ý ¨ Ý»ñ-<br />
ϳ۳óÝáõÙ ê. ñÇ·áñ Èáõë³íáñãÇÝ£<br />
ì»ñçÇÝÇë ϳñ·³¹ñáõÃÛ³Ùµ ³ÛÝ<br />
¹³éÝáõÙ ¿ Ð³Û »Ï»Õ»óáõ ¹³í³Ý³-<br />
µ³ÝáõÃÛ³Ý ÑÇÙùÁ ¨ ÙÇÝ㨠³Ûëûñ ³Ý-<br />
˳÷³Ý û·ï³·áñÍíáõÙ ¿ Ð³Û »Ï»-<br />
Õ»óáõ ÍÇë³Ï³ñ·áõÙ£ ²ñÇëï³Ï»ëÁ<br />
Çñ Ñ»ï г۳ëï³Ý ¿ µ»ñáõ٠ݳ¨ ÜÇ-<br />
ÏdzÛÇ ÅáÕáíáõÙ ÁݹáõÝí³Í í³ñã³-<br />
Ï³Ý µÝáõÛÃÇ Ï³ÝáÝÝ»ñÁª Ãíáí 20, á-<br />
ñáÝù ÝáõÛÝå»ë ÁݹáõÝíáõÙ »Ý Èáõë³íáñãÇ<br />
ÏáÕÙÇó£<br />
ê. ñÇ·áñ Èáõë³íáñÇãÁ ٳѳ-<br />
ÝáõÙ ¿ ÜÇÏdzÛÇ ² ïÇ»½»ñ³Ï³Ý Åá-<br />
ÕáíÇó ³ÝÙÇç³å»ë Ñ»ïá£<br />
Æñ ÏÛ³ÝùÇ í»ñçÇÝ Ý³ ³é³ÝÓ-<br />
ݳó»É ¿ ¸³ñ³Ý³ÕÛ³ó ·³í³éÇ ê»-<br />
åáõÑ É»é³Ý íñ³ ·ïÝíáÕ Ø³Ý»³ ³ÛñáõÙ,<br />
áõñ ¨ ÏÝù»É ¿ Çñ Ù³ÑϳݳóáõÝ£<br />
î³ñÇÝ»ñ ³Ýó, ìñóݻë ϳÃáÕÇÏáëÇ<br />
ûñ»ñÇÝ (333-341), Ýñ³ Ù³ñÙÇÝÁ<br />
·ïÝáõÙ »Ý ÑáíÇíÝ»ñÁª ³Ý³å³Ï³Ý<br />
íÇ׳ÏáõÙ£ ì»ñ³Ã³Õí»É ¿ Âáñ¹³-<br />
ÝáõÙ: лﳷ³ÛáõÙ Ýñ³ Ù³ëáõÝù-<br />
Ý»ñÁ Âáñ¹³ÝÇó ѳÝí»É ¨ ë÷éí»É »Ý<br />
³ÙµáÕç ùñÇëïáÝÛ³ ³ß˳ñÑáõÙ`<br />
¹³éݳÉáí å³ßï³ÙáõÝùÇ ³é³ñϳ:<br />
Üß˳ñÝ»ñÇ ÙÇ Ù³ëÁ ÷á˳¹ñí»É ¿<br />
Î. äáÉÇë, ÇëÏ VIII ¹³ñÇ í»ñçÇÝ` Æ-<br />
ï³ÉdzÛÇ Ü»³åáÉ ù³Õ³ùÁ, áñï»Õ<br />
ϳéáõóí»É ¿ ê. ñÇ·áñ гÛÇ »Ï»Õ»-<br />
óÇÝ: 2000-Ç ÝáÛ»Ùµ»ñÇ 11-ÇÝ Ðáí-<br />
ѳÝÝ»ë-äáÕáë ´ å³åÁ ²Ù»Ý³ÛÝ<br />
гÛáó ϳÃáÕÇÏáë ³ñ»·ÇÝ ´ Ü»ñëÇëÛ³ÝÇ<br />
ì³ïÇÏ³Ý Ï³ï³ñ³Í ³Û-<br />
51
Change language