Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ð²Ú ºÎºÔºòàô вÜð²Æî²ð²Ü<br />
ðÆàð ¸ îÔ²<br />
(1173–1193)<br />
AٻݳÛÝ Ð³Ûáó ϳÃáÕÇÏáë<br />
1173–Çó: гçáñ¹»É ¿ Ü»ñë»ë ¸<br />
ÞÝáñѳÉáõÝ:<br />
ÌÝí»É ¿ Ùáï³íáñ³å»ë<br />
1125–ÇÝ, ÍÝ. í³ÛñÁ ³ÝÑï.: س-<br />
ѳó»É ¿ 1193–ÇÝ êÇë ù³Õ³ùáõÙ,<br />
³Ù÷á÷í»É ¿ ¸ñ³½³ñÏÇ í³ÝùáõÙ:<br />
ä³ÑɳíáõÝÇÝ»ñÇ ïáÑÙÇó ¿`<br />
ñÇ·áñ س·ÇëïñáëÇ ÍáéÁ, ñÇ·áñ<br />
ìϳ۳ë»ñ ¨ Ü»ñë»ë ¸ ÞÝáñѳÉÇ<br />
ϳÃáÕÇÏáëÝ»ñÇ ³í³· »Õµ³Ûñ ì³ëÇÉÇ<br />
áñ¹ÇÝ: 1138–ÇÝ ì³ëÇÉÇ ·»ñÇ<br />
ÁÝÏÝ»Éáõó Ñ»ïá 14–³ÙÛ³ ñÇ·áñÁ<br />
³åñ»É ¿ ëϽµáõÙ ÌáíùÇ, ÇëÏ ³å³<br />
ÐéáÙÏɳÛÇ Ï³ÃáÕÇÏáë³ñ³ÝÝ»ñáõÙ,<br />
áñï»Õ ¿É Ñáñ»Õµ³ÛñÝ»ñÇ ³ÝÙÇç³-<br />
Ï³Ý ÑëÏáÕáõÃÛ³Ùµ ëï³ó»É ¿ ÏñÃáõ-<br />
ÃÛáõÝ áõ ¹³ëïdzñ³ÏáõÃÛáõÝ: àñå»ë<br />
ѳٻëï, µ³ÝÇÙ³ó ¨ »é³Ý¹³·ÇÝ<br />
·áñÍÇã` ß³Ñ»É ¿ Ñáñ»Õµ³ÛñÝ»ñÇ Ñ³-<br />
Ù³Ïñ³ÝùÝ áõ íëï³ÑáõÃÛáõÝÁ ¨ ϳ-<br />
ÃáÕÇÏáë ¹³éݳÉáõó ß³ï ³é³ç Ý»ñ-<br />
·ñ³íí»É Ïñáݳ–»Ï»Õ»ó³Ï³Ý ·áñ-<br />
Í»ñÇ Ù»ç: гÛïÝÇ ¿, áñ ñÇ·áñ <br />
ìϳ۳ë»ñÁ Ïï³Ï ¿ñ ÃáÕ»É Çñ »Õ-<br />
µ³Ûñ Ü»ñë»ëÇó Ñ»ïá ϳÃáÕÇÏáëáõÃÛáõÝÁ<br />
ñÇ·áñ îÕ³ÛÇÝ ÷á˳Ýó»Éáõ<br />
Ù³ëÇÝ, ÇëÏ Ü»ñë»ë ÞÝáñѳ-<br />
ÉÇÝ, ÁÝïñí»Éáí ϳÃáÕÇÏáë, Ýñ³Ý<br />
¹³ñÓñ»É ¿ Çñ û·Ý³Ï³ÝÁ, áñáí<br />
ñÇ·áñÁ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ëï³ó»É<br />
Ù³ëݳÏó»Éáõ ÞÝáñѳÉáõ ų-<br />
Ù³Ý³Ï ëÏǽµ ³é³Í ѳۖµÛáõ½³Ý-<br />
¹³Ï³Ý »Ï»Õ»ó³Ï³Ý ѳñ³µ»ñáõ-<br />
ÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³ñ·³íáñÙ³Ý ·áñÍÁÝ-<br />
óóÇÝ: 1170–ÇÝ ¹³ñÓ»É ¿ Ü»ñë»ë ¸<br />
ÞÝáñѳÉáõ ï»Õ³å³ÑÁ ¨ »Ï»Õ»ó³-<br />
Ï³Ý ·áñÍ»ñÇ ÷³ëï³óÇ Õ»Ï³í³ñÁ:<br />
1173–Ç û·áëïáëÇÝ, »ñµ ñÇ·áñ<br />
îÕ³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ÇÝã–ÇÝã ³é³ù»-<br />
ÉáõÃÛ³Ùµ µ³ó³Ï³ÛáõÙ ¿ñ ÎÇÉÇÏdz-<br />
ÛÇó, ٳѳÝáõÙ ¿ Ü»ñë»ë ¸ ÞÝáñѳ-<br />
ÉÇÝ: γ½Ù³Ï»ñå»Éáí ÞÝáñѳÉáõ<br />
ÑáõÕ³ñϳíáñáõÃÛáõÝÁ` Ýñ³ ޳ѳÝ<br />
»Õµáñáñ¹Ç ñÇ·áñ »åÇëÏáåáë ²åÇñ³ïÁ,<br />
û·ïí»Éáí ñÇ·áñ îÕ³ÛÇ µ³ó³Ï³ÛáõÃÛáõÝÇó,<br />
ÇÝãå»ë íϳÛáõÙ »Ý<br />
¹»åù»ñÇ Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó, Ù³ë³Ùµ ¨<br />
Ù³ëݳÏÇó ØÇù³Û»É ²ëáñÇÝ ¨ ñÇ-<br />
·áñ ñÇãÁ, ϳñáÕ³ó»É ¿ ³éųٳ-<br />
Ý³Ï ¹³éÝ³É Ï³ÃáÕÇÏáë: ì»ñ³¹³é-<br />
ݳÉáí ÐéáÙÏɳ` ñÇ·áñ îÕ³Ý, ³Ýßáõßï,<br />
ãÇ Ñ³ßïíáõÙ ¹»åù»ñÇ ÝÙ³Ý<br />
ÁÝóóùÇ Ñ»ï, áõëïÇ Çñ áïݳѳñí³Í<br />
Çñ³íáõÝùÁ í»ñ³Ï³Ý·Ý»Éáõ ѳ-<br />
Ù³ñ ¹ÇÙáõÙ ¿ Çñ ÷»ë³` ÎÇÉÇÏdzÛÇ<br />
Ø»Í ÇßË³Ý ØÉ»ÑÇ û·ÝáõÃÛ³ÝÁ` Áëï<br />
³Û¹Ù ëï³Ý³Éáí ݳ¨ гɻåÇ ëáõÉ-<br />
Ã³Ý Üáõñ ³¹–¸ÇÝÇ ³ç³ÏóáõÃÛáõÝÁ:<br />
Ðñ³íÇñíáõÙ ¿ »Ï»Õ»ó³Ï³Ý ÅáÕáí,<br />
áñÁ ϳÃáÕÇÏáë ¿ ÁÝïñáõÙ ñÇ·áñ ¸<br />
îÕ³ÛÇÝ: »¨ Ø. úñÙ³ÝÛ³ÝÁ ÷áñ-<br />
ÓáõÙ ¿ Ù»ñÅ»É ØÇù³Û»É ²ëáñáõ ³Ûë<br />
ϳñ·Ç ï»Õ»ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ÇëÏ ñÇ-<br />
·áñ ñÇãÝ ÁݹѳÝñ³å»ë Ýñ³Ý<br />
ѳÛïÝÇ ã¿, µ³Ûó ù³ÝÇ áñ ϳ ݳ¨<br />
Ü»ñë»ë ȳٵñáݳóáõ` ÝáõÛÝÁ ѳëï³ïáÕ<br />
³ÝáõÕÕ³ÏÇ íϳÛáõÃÛáõÝÁ,<br />
áõëïÇ Ï³ñ»ÉÇ ¿ åݹ»É, áñ ñÇ·áñ<br />
îÕ³Ý ÷³ëï³óÇ Ï³ÃáÕÇÏáë ¿ ¹³ñ-<br />
Ó»É 1175–ÇÝ` 51 ï³ñ»Ï³Ý ѳë³-<br />
ÏáõÙ: ñÇ·áñ ¸ îÕ³ÛÇ Ï³ÃáÕÇÏáë<br />
ÁÝïñí»Éáõ ³é³çÇÝ ÇëÏ ï³ñÇÝ»ñÇó<br />
µáõéÝ ùÝݳñÏÙ³Ý ³é³ñϳ ¿ ¹³é-<br />
ÝáõÙ Ñ³Û ¨ µÛáõ½³Ý¹³Ï³Ý »Ï»Õ»-<br />
óÇÝ»ñÇ` ݳËÏÇÝÇó »ÏáÕ ÙÇáõÃÛ³Ý<br />
ËݹÇñÁ: ´Ûáõ½³Ý¹³Ï³Ý ÏáÕÙÁ, ³ß-<br />
˳ñÑÇÏ áõ Ñá·¨áñ Çß˳ݳå»ï»ñÇ<br />
56
Change language