Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ð²Ú ºÎºÔºòàô вÜð²Æî²ð²Ü<br />
гÏáµ ¸ æáõÕ³Û»óÇÝ XVll ¹.<br />
60–³Ï³Ý Ãí³Ï³ÝÝ»ñÇÝ Ù»Í ç³Ýù»ñ<br />
¿ ·áñͳ¹ñ»É ݳ¨ »Ï»Õ»ó³Ï³Ý<br />
ÏÛ³ÝùÇ Ï³ñ·³íáñÙ³Ý áõÕÕáõÃÛ³Ùµ.<br />
ÑÇß³ñÅ³Ý ¿ ѳïϳå»ë ²ÕóٳñÇ,<br />
êëÇ, Î.äáÉëÇ ¨ ºñáõë³Õ»ÙÇ Ñá·¨áñ<br />
Ï»ÝïñáÝÝ»ñÇ ÙÇç¨ Í³·³Í ï³ñ³-<br />
Ó³ÛÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áõ ѳϳëáõÃÛáõÝ-<br />
Ý»ñÇ ÉáõÍáõÙÁ: гÏáµ ¸ æáõÕ³Û»óáõó<br />
Ù»Í ç³Ýù»ñ å³Ñ³Ýçí»óÇÝ Ç ãÇù<br />
¹³ñÓÝ»Éáõ úëÙ³ÝÛ³Ý ÂáõñùdzÛÇ<br />
ïÇñ³å»ïáõÃÛ³Ý ï³Ï ·ïÝíáÕ ²-<br />
ñ¨ÙïÛ³Ý Ð³Û³ëï³Ýáõ٠ѳϳÃáé<br />
ϳÃáÕÇÏáëáõÃÛáõÝ ëï»ÕÍ»Éáõ ºñáõë³Õ»ÙÇ<br />
гÛáó å³ïñdzñù ºÕdz-<br />
½³ñ ²ÛÝó÷óáõ ·áñÍÝ³Ï³Ý Ó»é-<br />
ݳñÏáõÙÝ»ñÁ: 1665–1667–ÇÝ Ð³Ïáµ<br />
¸ æáõÕ³Û»óÇÝ ³Û¹ Ýå³ï³Ïáí<br />
ëïÇåí³Í ³Ûó»É»ó ¼ÙÛáõéÝdz, ºñáõë³Õ»Ù,<br />
Î. äáÉÇë, ÇëÏ ²¹ñdzݳåáÉëáõÙ<br />
ÁݹáõÝ»ÉáõÃÛ³Ý ³ñųݳó³í<br />
ëáõÉÃ³Ý Ø»ÑÙ»¹ lV–Ç ÏáÕÙÇó: гÏáµ<br />
¸ æáõÕ³Û»óáõ Ï»Ýë³·ñáõÃÛ³Ý ÷³Û-<br />
ÉáõÝ ¿ç»ñÇó »Ý 1668–ÇÝ, ºñ¨³ÝÇ<br />
ê³ýÇ Ë³ÝÇ Ï³ÙùÇÝ Ñ³Ï³é³Ï,<br />
·³ÕïÝÇ Ù»ÏÝáõÙÁ êå³Ñ³Ý, êáõÉ»Û-<br />
Ù³Ý ß³ÑÇÝ ³Ûó»ÉáõÃÛáõÝÁ ¨ ê³ýÇ<br />
˳ÝÇ å³ßïáݳÝÏáõÃÛáõÝÁ: 1670–Ç<br />
ëϽµÇÝ í»ñ³¹³éݳÉáí ê. ¾çÙdz-<br />
ÍÇÝ` гÏáµ ¸ æáõÕ³Û»óÇÝ Ï³ñ·³íáñ»ó<br />
»Ï»Õ»ó³Ï³Ý ·áñÍ»ñÁ ¨ ¹ñ»ó<br />
Ë³Õ³Õ ÁÝóóùÇ Ù»ç:<br />
гÏáµ ¸ æáõÕ³Û»óÇÝ Ùï³ÍáõÙ<br />
¿ñ ³ñ¨ÙïÛ³Ý ï»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ û·-<br />
ÝáõÃÛ³Ùµ г۳ëï³ÝÝ ³½³ï³·ñ»É<br />
ûï³ñÇ ïÇñ³åïáõÃÛáõÝÇó: ÐáõÛë áõ-<br />
ݻݳÉáí, áñ ³Û¹ ѳñóáõ٠ϳñáÕ ¿<br />
ѳٳ·áñͳÏó»É ÐéáÙÇ å³åÇ Ñ»ï,<br />
ݳٳÏÝ»ñ ¿ ÑÕ»É ²Õ»ùë³Ý¹ñ ¾ ¨<br />
ÎÕ»Ù»ë Ä å³å»ñÇÝ, ÇÝãå»ë ݳ¨<br />
ϳå»ñ ѳëï³ï»É ýñ³ÝëdzϳÝ<br />
ÙÇëÇáÝ»ñÝ»ñÇ Ñ»ïª ³ÏÝϳɻÉáí<br />
Ýñ³Ýó ÙÇçÝáñ¹áõÃÛ³Ùµ ëï³Ý³É<br />
ÈÛáõ¹áíÇÏáë XIV ó·³íáñÇ Ñáí³-<br />
ݳíáñáõÃÛáõÝÁ: âµ³í³ñ³ñí»Éáí<br />
ÝÙ³Ý Ó»éݳñÏáõÙÝ»ñáí` гÏáµ ¸<br />
æáõÕ³Û»óÇÝ áñáßáõÙ ¿ ³ÝÓ³Ùµ Ù»Ï-<br />
Ý»É ºíñá峪 ѳÛñ»ÝÇùÇ ³½³ï³·-<br />
ñáõÃÛ³Ý ·áñÍÁ Çñ³Ï³Ý ÑÇÙù»ñÇ<br />
íñ³ ¹Ý»Éáõ ѳٳñ: ø³ç ѳëϳݳ-<br />
Éáí, áñ »íñáå³Ï³Ý ï»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ<br />
³ÏÝϳÉí³Í û·ÝáõÃÛ³Ý ¹ÇÙ³ó ϳñáÕ<br />
»Ý Ù»Í ·ÇÝ å³Ñ³Ýç»É, ³ÛëÇÝùݪ<br />
³é³ç³ñÏ»É Ð³Ûáó »Ï»Õ»óÇÝ »Ýóñ-<br />
Ï»É ÐéáÙÇ ·»ñÇß˳ÝáõÃÛ³ÝÁ, гÏáµ<br />
¸ æáõÕ³Û»óÇÝ áñáßáõÙ ¿ ³Ý»ÉÇùÁ<br />
Ñëï³Ï»óÝ»Éáõ Ýå³ï³Ïáí Ññ³íÇñ»É<br />
ËáñÑñ¹³ÅáÕáíÝ»ñ ¨ ùÝݳñÏ»É<br />
Çñ Íñ³·ñ»ñÁ: »¨ ѳ۳·»ïÝ»ñÇó<br />
áÙ³Ýù ·ïÝáõÙ »Ý, áñ 1670–ÇÝ êå³-<br />
ѳÝÇó ¾çÙdzÍÇÝ í»ñ³¹³éݳÉáõó<br />
Ñ»ïá §³ÛÝï»Õ ¹³¹³ñ»ó³í ÙÇÝã¨<br />
1678 ï³ñÇݦ (Ø. úñÙ³ÝÛ³Ý, ²½·³å³ïáõÙ),<br />
µ³Ûó ӻ鳷Çñ ëϽµÝ³Õµ-<br />
ÛáõñÝ»ñÇ áõëáõÙݳëÇñáõÃÛáõÝÇó<br />
å³ñ½íáõÙ ¿, áñ 1673–1674–ÇÝ Ý³<br />
ÝáñÇó »Õ»É ¿ Üáñ æáõÕ³ÛáõÙ ¨ ï»ÕÇ<br />
Ñá·¨áñ, ѳí³Ý³µ³ñ ݳ¨ ³ß˳ñ-<br />
ÑÇÏ ³í³·³Ýáõ Ñ»ï ùÝݳñÏ»É Çñ ³-<br />
Ý»ÉÇùÝ»ñÁ: ²Û¹ Ù³ëÇÝ Ñ»ï³ùñùÇñ<br />
ï»Õ»ÏáõÃÛáõÝÝ»ñ ¿ ѳÛïÝáõÙ Ñá·¨áñ³Ï³ÝÝ»ñÇ<br />
ËáñÑñ¹³ÅáÕáíÇ Ù³ë-<br />
ݳÏÇó ÐáíѳÝÝ»ë Øñùáõ½ æáõÕ³Û»-<br />
óÇÝ:<br />
ÜáõÛÝ Ýå³ï³Ïáí 1677–ÇÝ (³Û-<br />
Éáó ϳñÍÇùáí 1678) ¾çÙdzÍÝáõÙ ¨ë<br />
Ññ³íÇñ»É ¿ Ñá·¨áñ ¨ ³ß˳ñÑÇÏ ³½-<br />
¹»óÇÏ ·áñÍÇãÝ»ñÇ ËáñÑñ¹³ÅáÕáí,<br />
áñÇÝ Ù³ëݳÏóáõÙ ¿ÇÝ Ý³¨ Ô³ñ³-<br />
µ³ÕÇ Ù»ÉÇùÝ»ñÁ: лÝó ³Ûë ËáñÑñ-<br />
¹³ÅáÕáíáõÙ ¿É áñáßíáõÙ ¿ гÏáµ ¸<br />
æáõÕ³Û»óáõ ·É˳íáñáõÃÛ³Ùµ Ñá-<br />
·¨áñ áõ ³ß˳ñÑÇÏ ·áñÍÇãÝ»ñÇó<br />
µ³Õϳó³Í ѳïáõÏ å³ïíÇñ³Ïáõ-<br />
122
Change language