Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
²ØºÜ²ÚÜ Ð²Úàò βÂàÔÆÎàêܺð<br />
Ýáñ¹: ºÕ»É ¿ سÛñ ²ÃáéÇ ÝíÇñ³Ï<br />
ì³Ý, ´³Õ»ß ¨ γñÇÝ ù³Õ³ùÝ»ñáõÙ,<br />
Ý߳ݳÏí»É ϳÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ÷á-<br />
˳Ýáñ¹: Øáíë»ë î³Ã¨³óáõ Ù³-<br />
ÑÇó Ñ»ïá` í»ñçÇÝÇë ϳÙáù, ³é³ç³¹ñí»É<br />
¿ ²Ù»Ý³ÛÝ Ð³Ûáó ϳÃáÕÇ-<br />
Ïáë: γÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ûÍáõÙÁ ï»ÕÇ<br />
¿ áõÝ»ó»É 1632–Ç ¹»Ïï»Ùµ»ñÇÝ:<br />
öÇÉÇåáë ² ²Õµ³Ï»óÇÝ »Õ»É ¿<br />
гÛáó »Ï»Õ»óáõ ³Ù»Ý³³ñ¹Ûáõݳ߳ï<br />
¨ Ý߳ݳíáñ ѳÛñ³å»ïÝ»ñÇó:<br />
̳í³É»É ¿ »Ï»Õ»ó³µ³ñ»Ï³ñ·ã³-<br />
Ï³Ý É³ÛÝ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝ, Ýå³ëï»É<br />
Ñ³Û Ùï³íáñ Ùß³ÏáõÛÃÇ ¨ Éáõë³íáñ³Ï³Ý<br />
ß³ñÅÙ³Ý ³ßËáõųóÙ³-<br />
ÝÁ: ¼³ñÏ ¿ ïí»É ïå³·ñáõÃÛ³ÝÁ,<br />
µ³ó»É ¹åñáóÝ»ñ, ϳéáõó»É ¨ í»ñ³-<br />
Ýáñá·»É »Ï»Õ»óÇÝ»ñ, í³Ýù»ñ: Æñ<br />
³Û¹ Ó»éݳñÏáõÙÝ»ñÇ ßÝáñÑÇí<br />
§í³ÕÝçáõó ˳÷³Ý»³É í³Ýûñ³Ûù<br />
Éó³Ý ³µ»Õ³ÛÇõù, »õ ·ÇõÕù »õ ù³-<br />
Õ³ùù »ñÇó³Ùµù, µ³½áõÙ ÏÇë³õ»ñ »õ<br />
˳Ëï»³É »Ï»Õ»óÇù Ýáñá·»ó³Ý,<br />
ÛáÉáí »Ï»Õ»óÇù Ýáñ ßÇÝ»ó³Ý¦ (²é³ù»É<br />
¸³íñÇÅ»óÇ): ijٳݳϳ·Çñ<br />
¸³íÇà ´³ÕÇß»óÇÝ Ñ³í³ëïáõÙ ¿, û<br />
öÇÉÇåáë ² ²Õµ³Ï»óÇÝ §Ó»éݳ¹ñ»³ó<br />
³í»ÉÇ ù³Ý ½ãáñë ѳñÇõñ »-<br />
åÇëÏáåáë »õ í³ñ¹³å»ï¦: ì»ñ³-<br />
µ³ó»É ¿ ¾çÙdzÍÝÇ í³Ý³Ï³Ý ¹åñáóÁ<br />
¨ ³Ûëï»Õ Ññ³íÇñ»É ß³ï Ý߳ݳíáñ<br />
Ù³Ýϳí³ñÅÝ»ñÇ: 1635–-<br />
1637–Ý»ñÇÝ ÐáíѳÝݳí³ÝùÇ ¹åñáóÁ<br />
ï»Õ³÷áË»É ¿ ¾çÙdzÍÇÝ ¨, Ùdzíáñ»Éáí<br />
ï»ÕÇ í³Ý³Ï³Ý ¹åñáóÇ<br />
Ñ»ï, 1646–ÇÝ ³Ûëï»Õ áõëáõóã³å»ï<br />
¿ Ýß³Ý³Ï»É êÇÙ»áÝ í³ñ¹³å»ï æáõ-<br />
Õ³Û»óáõÝ:<br />
öÇÉÇåáë ² ²Õµ³Ï»óÇÝ Çñ<br />
ßáõñçÝ ¿ ѳٳËÙµ»É ųٳݳÏÇ ³-<br />
ٻݳÝ߳ݳíáñ Ùï³íáñ³Ï³ÝÝ»-<br />
ñÇÝ` ³ëïí³Í³µ³ÝÝ»ñ, ÷ÇÉÇëá÷³-<br />
Ý»ñ, Ù³Ýϳí³ñÅÝ»ñ, ÷áñÓ»É Ø³Ûñ<br />
²Ãáé ê. ¾çÙdzÍÇÝÁ í»ñ³Í»É ѳÛ<br />
Ùï³íáñ ¨ Ñá·¨áñ ÏÛ³ÝùÇÝ ËóÝ<br />
ѳݹÇë³óáÕ Ï»ÝïñáÝÇ: ijٳݳ-<br />
ϳÏÇóÁ íϳÛáõÙ ¿, û Ýñ³ ûñáù ¾ç-<br />
ÙdzÍÝáõ٠ϳñ §Ñ³ñÇõñ ëå³ë³õáñë<br />
·ñáó` í³ñųë¿ñë »õ ѳÝ׳ñ³ï»Ýãë¦:<br />
ì»ñ³Ýáñá·»É ¿ ÏÇë³í»ñ íÇ׳-<br />
ÏáõÙ ·ïÝíáÕ ê. ³Û³Ý» (1652),<br />
ê. ÐéÇ÷ëÇÙ» (1653), гÕå³ïÇ, ê³-<br />
ݳÑÇÝÇ í³Ýù»ñÁ, ºñ¨³ÝÇ ê. ²Ý³-<br />
Ýdz ²é³ùÛ³ÉÇ ³Ý³å³ïÁ (1654),<br />
سÛñ î³×³ñÝ áõ ѳñ³ÏÇó ßÇÝáõ-<br />
ÃÛáõÝÝ»ñÁ, ëÏë»É سÛñ î³×³ñÇ<br />
½³Ý·³Ï³ï³Ý ϳéáõóáõÙÁ (1654):<br />
Üñ³ ѳÝÓݳñ³ñáõÃÛ³Ùµ ¿, áñ<br />
1651–ÇÝ ²é³ù»É ¸³íñÇÅ»óÇÝ ëÏë»É<br />
¿ ß³ñ³¹ñ»É Çñ Ý߳ݳíáñ §Çñù<br />
å³ïÙáõû³Ýó¦ »ñϳëÇñáõÃÛáõÝÁ:<br />
1638–ÇÝ áõÕ¨áñí»É ¿ êå³Ñ³Ý ¨<br />
å³ñëÇó ß³Ñ ê»ýÇÇ Ñ³Ù³Ó³ÛÝáõ-<br />
ÃÛ³Ùµ 1623–Çó Üáñ æáõÕ³ÛáõÙ å³ÑíáÕ<br />
ñÇ·áñ Èáõë³íáñÇãÇ ²çÁ ÷á-<br />
˳¹ñ»É ê. ¾çÙdzÍÇÝ:<br />
1651–1653–Ý»ñÇÝ Ñáíí³å»ï³-<br />
Ï³Ý ³Ûó»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñ ¿ ϳï³ñ»É º-<br />
ñáõë³Õ»Ù ¨ Î. äáÉÇë: ºñáõë³Õ»ÙáõÙ<br />
Ù³ëݳÏÇáñ»Ý í»ñ³Ýáñá·»É ¿ ê. г-<br />
ÏáµÛ³ó ï³×³ñÁ: 1652–ÇÝ ºñáõë³-<br />
Õ»ÙáõÙ ·áõÙ³ñ»É ¿ »Ï»Õ»ó³Ï³Ý Åá-<br />
Õáí, áñÇÝ Ù³ëݳÏó»É ¿ 125–Çó ³í»-<br />
ÉÇ Ù³ñ¹, ³Ûëï»Õ ÁݹáõÝí»É ¿ 13 ϳ-<br />
ÝáÝ: Î. äáÉëáõÙ ÷áñÓ»É ¿ ѳßï»óÝ»É<br />
ѳٳÛÝùÇ Ý»ñëáõÙ µáñµáùí³Í<br />
§Ý»ñë»óǦ ¨ §¹ñë»óǦ ËÙµ³íáñáõÙÝ»ñÇ<br />
ÙÇç¨ µáñµáùí³Í å³Ûù³ñÁ<br />
¨ ѳë»É áñáß³ÏÇ ¹ñ³Ï³Ý ³ñ¹ÛáõÝù-<br />
Ý»ñÇ (1653): γñ·³íáñ»É ¿ ÎÇÉÇÏ-<br />
Û³Ý ³ÃáéÇ Ñ»ï ɳñí³Í ѳñ³µ»-<br />
ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, Ù³ëݳíáñ³å»ë »-<br />
åÇëÏáåáë³Ï³Ý Ó»éݳ¹ñáõÃÛ³Ý<br />
245
Change language