Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
²ØºÜ²ÚÜ Ð²Úàò βÂàÔÆÎàêܺð<br />
ïÇñáóÇ áñ¹áõÝ` êÙµ³ïÇÝ, ÇëÏ Ð³-<br />
Û³ëï³ÝÇ ëå³ñ³å»ï` »á¹áñáë<br />
èßïáõÝáõÝ:<br />
гۖµÛáõ½³Ý¹³Ï³Ý ù³Õ³ù³-<br />
Ï³Ý Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³ëݳÏÇ<br />
ϳñ·³íáñáõÙÁ µ³ñ»Ýå³ëï å³Û-<br />
Ù³ÝÝ»ñ ëï»ÕÍ»ó »Ï»Õ»ó³Ï³Ý µ³ñ»Ï³ñ·áõÃÛáõÝÝ»ñÇ<br />
Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý<br />
ѳٳñ: ²Û¹ Ýå³ï³ÏÇÝ ¿ñ ÙÇïí³Í<br />
645–Ç ¸íÇÝáõÙ ·áõÙ³ñí³Í ÅáÕáíÁ:<br />
Ü»ñë»ë î³Û»óáõ ݳ˳ӻéÝáõ-<br />
ÃÛ³Ùµ ¨ ³é³ç³ñÏáí ÅáÕáíÝ Áݹáõ-<br />
Ý»ó áõ í³í»ñ³óñ»ó 12 ϳÝáÝ:<br />
êñ³ÝóÇó ³é³çÇÝ ãáñëÁ ËáëáõÙ ¿ »-<br />
åÇëÏáåáëÝ»ñÇ Çñ³íáõÝùÝ»ñÇ ¨<br />
å³ñï³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ: ²Ûëï»Õ<br />
í»ñëïÇÝ ûñÇݳϳñ·íáõÙ ¿ ³ÛÝ<br />
í³ÕÝç³Ï³Ý ϳñ·Á, áñÇ Ñ³Ù³Ó³ÛÝ<br />
Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ »åÇëÏáåáëÇ Çñ³í³ëáõÃÛáõÝÁ<br />
ï³ñ³ÍíáõÙ ¿ µ³ó³é³å»ë<br />
Çñ íÇ׳ÏÇ íñ³: ÆëÏ áõñ ãϳ »-<br />
åÇëÏáåáë, ³ÛÝï»ÕÇ ·áñÍ»ñÁ ϳñáÕ<br />
»Ý í³ñ»É Ù»ñӳϳ íÇ׳ÏÇ »-<br />
åÇëÏáåáëÝ»ñÁ ϳÃáÕÇÏáëÇ ·Çïáõ-<br />
ÃÛ³Ùµ ¨ Ññ³Ù³Ýáí: ÐÇÝ·»ñáñ¹ ϳ-<br />
ÝáÝÁ, ϳñ¨áñ»Éáí »Ï»Õ»óáõ ëå³ë³íáñÝ»ñ<br />
å³ïñ³ëï»Éáõ ·áñÍÁ, »-<br />
åÇëÏáåáëÇÝ Çñ³íáõÝù ¿ í»ñ³å³-<br />
ÑáõÙ å³ïÅ»É Ýñ³Ý, áí ÍáõɳݳÉáí<br />
§½ÉáÛë »õ ½å³ßï³õÝ »Ï»Õ»óõáÛÝ<br />
˳÷³Ý»³ó ¿ »õ ½Ù³ÝÏáõÝë áõËïÇÝ<br />
Ç ¹åñáó áã ï³ó¿¦: Úáûñáñ¹ ϳÝá-<br />
ÝÁ ϳñ·³¹ñáõÙ ¿ ïÕ³Ù³ñ¹áõÝ Ï³Ù<br />
ÏÝáçÁ 7 ï³ñÇ ëå³ë»É ÙÇÝ㨠³Ùáõë-<br />
Ýáõ í»ñ³¹³ñÓÁ ·»ñáõÃÛáõÝÇó: ÆëÏ »-<br />
û ųٳݳÏÇó ßáõï ³Ùáõëݳݳ,<br />
å³ñï³íáñ ¿ µ³Å³Ýí»É »ñÏñáñ¹ ³-<br />
ÙáõëÝáõó ¨ ÙÇ³Ý³É ·»ñáõÃÛáõÝÇó í»-<br />
ñ³¹³ñÓ³Í ³é³çÇÝ ³ÙáõëÝáõÝ:<br />
ì»ñçÇÝ ãáñë ϳÝáÝÝ»ñÁ å³ïíÇñáõÙ<br />
»Ý Çß˳ÝÝ»ñÇÝ ¨ ³½³ïÝ»ñÇÝ<br />
ãµéÝ³Ý³É »Ï»Õ»ó³Ï³ÝÝ»ñÇ íñ³,<br />
ѳñ·»É Ýñ³Ýó Çñ³íáõÝùÁ:<br />
ê³Ï³ÛÝ ³Ûë ϳÝáÝÝ»ñáí ã»Ý<br />
ë³Ñٳݳ÷³ÏíáõÙ »Ï»Õ»ó³Ï³Ý<br />
µ³ñ»Ï³ñ·áõÃÛ³Ý áõÕÕáõÃÛ³Ùµ Ü»ñë»ë<br />
î³Û»óáõ ·áñͳ¹ñ³Í ×Ç·»-<br />
ñÁ: Üñ³ ³Ýí³Ý Ñ»ï ¿ ϳåí³Í<br />
ß³ñ³Ï³ÝÝ»ñÇ Ï³Ýáݳϳñ·áõÙÁ:<br />
ì³ñ¹³í³éÇ ïáÝÇ Ï³å³ÏóáõÃÛ³Ùµ<br />
ÙÇ ³Ý·³Ù Ý»ñϳ ·ïÝí»Éáí ´³·³í³ÝÇ<br />
»Ï»Õ»óáõÙ` ݳ ³Ï³Ý³ï»ë ¿<br />
ÉÇÝáõÙ, û ÇÝãå»ë ³Ýï»ÕÛ³ÏáõÃÛ³Ý<br />
ѻ勉Ýùáí ѳñóÇ ß³ñ³Ï³ÝÁ ãÇ<br />
ÏñÏÝíáõÙ: ÌÇë³Ï³Ý »ñ·Ç ëï»ÕÍ-<br />
Ù³Ý ¨ ϳï³ñÙ³Ý Ù»ç ÇßËáÕ ù³áëÁ<br />
í»ñ³óÝ»Éáõ Ýå³ï³Ïáí ݳ 645–Ç<br />
¸íÇÝÇ ÅáÕáíÇ ³ÝáõÝÇó ϳñ·³¹ñáõÙ<br />
¿ ³ÛÝ Å³Ù³Ý³Ï³ßñç³ÝÇ Ð³Û³ëï³-<br />
ÝÇ ï³ñµ»ñ ·³í³éÝ»ñáõ٠ϳï³ñíáÕ<br />
ß³ñ³Ï³ÝÝ»ñÇó ÁÝïñ»É ɳí³-<br />
·áõÛÝÝ»ñÁ ¨ §½³ÛÝ ÙdzÛÝ áõë³-<br />
ݻɦ: ¸ñ³ÝÇó Ñ»ïá ´³ñë»Õ ÖáÝÇ<br />
ç³Ýù»ñáí ÁÝïñí³Í ß³ñ³Ï³ÝÝ»ñÁ<br />
(ÖáÝÁÝïÇñ) å³ñï³¹Çñ ¹³ñÓ³Ý<br />
г۳ëï³ÝÇ µáÉáñ »Ï»Õ»óÇÝ»ñÇ Ñ³-<br />
Ù³ñ: Àëï ³ÛëÙ Ü»ñë»ë î³Û»óÇÝ<br />
ϳñ·³¹ñ»É ¿, áñ µáÉáñ »Ï»Õ»óÇÝ»-<br />
ñáõÙ ³ñ³ñáÕáõÃÛáõÝÁ ϳï³ñíÇ Öá-<br />
ÝÁÝïÇñ ß³ñ³Ï³ÝÝ»ñáí:<br />
¸íÇÝÇ »ñÏñáñ¹ ÅáÕáíÁ, áñ ï»ÕÇ<br />
áõÝ»ó³í 648–ÇÝ, ¿³å»ë ï³ñµ»ñíáõÙ<br />
¿ñ ³é³çÇÝÇó: Üñ³ ß³ñųéÇÃÁ<br />
¨ Ýå³ï³ÏÁ å³Ûٳݳíáñí³Í ¿ñ<br />
ѳۖµÛáõ½³Ý¹³Ï³Ý »Ï»Õ»ó³ù³Õ³ù³Ï³Ý<br />
ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÁÝ-<br />
óóùáí: Ü»ñë»ë î³Û»óáõ ¨ »á-<br />
¹áñáë èßïáõÝÇ ëå³ñ³å»ïÇ Ý³-<br />
˳ӻéÝáõÃÛ³Ùµ ·áõÙ³ñí³Í ³Ûë Åá-<br />
ÕáíÁ å³ï³ë˳ÝÝ ¿ñ Îáëï³ë II<br />
ϳÛë»ñ Ññáí³ñï³ÏÇ, áñáí ¹³í³-<br />
ݳ÷áËáõÃÛ³Ý Ïáã ¿ñ ³ñíáõÙ: ê³-<br />
ϳÛÝ, ÇÝãå»ë ÝϳïáõÙ ¿ Çñ³¹³ñ-<br />
ÓáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³Ï³Ý³ï»ë å³ïÙÇãÁ,<br />
189
Change language