Ամենայն Հայոց կաթողիկոսներ. հանրագիտարան
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին Տարեթիվ՝ 2008 Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
խմբագիր Պ. Հ. Հովհաննիսյան
Հրատարակչություն՝ Ս. Էջմիածին
Տարեթիվ՝ 2008
Գրքի մասին. Սույն հանրագիտարանը, լինելով Հայոց եկեղեցու պատմության յուրօրինակ արտահայտությունը, միաժամանակ հայոց պատմության համարժեք նկարագիրն է: Կաթողիկոսներից յուրաքանչյուրը, գտնվելով իր ժամանակի հասարակական-քաղաքական կյանքի, մշակույթի, գիտության և այլ բնագավառների ու իրադարձությունների կիզակետում, անշուշտ, կրել է դրանց որոշակի ազդեցությունը ու շատ դեպքերում էլ իր գործունեությամբ ուղղորդել և իր անձով է պայմանավորել պատմության այս կամ այն դրվագը: Մինչ այս հանրագիտարանի ստեղծումը Հայոց կաթողիկոսների կենսագրություններն արտացոլվել են երևելի արանց նվիրված բազմաթիվ հանրագիտական հրատարակություններում և բառարաններում:
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
²ØºÜ²ÚÜ Ð²Úàò βÂàÔÆÎàêܺð<br />
àñå»ë ϳÃáÕÇÏáë ¸³ÝÇ»É ²<br />
êáõñÙ³é»óÇÝ ãÇ Ñ³ëóñ»É ùÇã û<br />
ß³ï Ý߳ݳϳÉÇó ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝ<br />
ͳí³É»É: 1808–ÇÝ ÑÇÙÝ»É ¿ ê. ¾ç-<br />
ÙdzÍÝÇ µ³ñÓñ³·áõÛÝ ËáñÑñ¹³ñ³-<br />
ÝÁ` êÇÝá¹Á, áñÁ ë³Ñٳݳ÷³Ï»É ¿<br />
ϳÃáÕÇÏáëÇ Çß˳ÝáõÃÛáõÝÁ ¨ ÏáÉ»-<br />
·Ç³ÉáõÃÛ³Ý ëϽµáõÝù Ùïóñ»É »-<br />
ϻջóáõ ϳé³í³ñÙ³Ý ·áñÍáõÙ:<br />
1808–Ç ë»åï»Ùµ»ñÇ éáõë³Ï³Ý ½áñù»ñÇ<br />
»ñ¨³ÝÛ³Ý »ñÏñáñ¹ ³ñß³í³ÝùÇ<br />
Å³Ù³Ý³Ï ºñ¨³ÝÇ ÐÛáõë»ÇÝ–Õáõ-<br />
ÉÇ Ë³ÝÁ ¸³ÝÇ»É ² êáõñÙ³é»óáõÝ<br />
ï»Õ³÷áË»É ¿ Çñ Ùáï: ²Ûëï»Õ ¿É`<br />
˳ÝÇ å³É³ïáõÙ, 1808–Ç ÑáÏï»Ù-<br />
µ»ñÇ 9–ÇÝ ¸³ÝÇ»É ² êáõñÙ³é»óÇÝ<br />
ÏÝù»É ¿ Çñ Ù³ÑϳݳóáõÝ:<br />
γÃáÕÇÏáë³Ï³Ý ·³ÑÇÝ ¸³ÝÇ»É<br />
² êáõñÙ³é»óáõÝ Ñ³çáñ¹»É ¿ º÷ñ»Ù<br />
² Òáñ³·»ÕóÇÝ:<br />
ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ. ä»ñå»ñÛ³Ý ²í.,<br />
ä³ïÙáõÃÇõÝ Ð³Ûáó, Î. äáÉÇë, 1871: º-<br />
ñÇóÛ³Ý ²Õ., Ü»ñë»ë »åÇëÏáåáëÁ ¸³-<br />
ÝÇ»É Ï³ÃáÕÇÏáëÇ Å³Ù³Ý³Ï, ÂÇýÉÇë,<br />
1877: ºñÇóÛ³Ý ²Õ., ²Ù»Ý³ÛÝ Ð³Ûáó ϳ-<br />
ÃáÕÇÏáëáõÃÛáõÝÁ ¨ ÎáíϳëÇ Ñ³Ûù XlX<br />
¹³ñáõÙ, Ù³ëÝ ², ÂÇýÉÇë 1894: ²ß×Û³Ý<br />
Ø., ¾ç»ñ Ñ³Û »Ï»Õ»óáõ å³ïÙáõûݻÝ, º-<br />
ñ¨³Ý, 1994: úñÙ³ÝÛ³Ý Ø., ²½·³å³ïáõÙ,<br />
ѳï. ´–, ê. ¾çÙdzÍÇÝ, 2001:<br />
²Ô²ìÜÆ àôÂàôæÚ²Ü<br />
¸²ìÆ ² ²ð²ØàܺòÆ<br />
(728–741)<br />
F³Ûáó ϳÃáÕÇÏáë 728–Çó: гçáñ¹»É<br />
¿ ÐáíѳÝÝ»ë úÓÝ»óáõÝ:<br />
ÌÝ. Ã. ³ÝÑï., ÍÝí»É ¿ Îáï³Ûù<br />
·³í³éÇ ²ñ³ÙáÝù ·ÛáõÕáõÙ, Ù³-<br />
ѳó»É 741–ÇÝ ²ñ³ÙáÝùáõÙ:<br />
¸³íÇà ² ²ñ³ÙáÝ»óÇÝ Îáï³ÛùÇ<br />
²ñ³ÙáÝù ·ÛáõÕÇó ¿, áñÁ »Õ»É ¿<br />
îñ¹³ï lll Ø»ÍÇ ÏáÕÙÇó ñÇ·áñ Èáõë³íáñãÇÝ<br />
ßÝáñÑí³Í ϳÉí³ÍùÝ»ñÇó<br />
Ù»ÏÁ: ²Ûë Ù³ëÇÝ ÑÇßáõÙ ¿ ÐáíѳÝÝ»ë<br />
¸ñ³ë˳ݳϻñïóÇÝ` ÇÝùÁ ï»ë³Í<br />
ÉÇÝ»Éáí ϳÉí³Í³·ÇñÁ, ѳí³Ý³-<br />
µ³ñ ¸íÇÝÇ Ï³ÃáÕÇÏáë³ñ³ÝÇ ¹Çí³ÝáõÙ,<br />
áñï»Õ ͳé³ÛáõÙ ¿ñ ݳËù³Ý<br />
ϳÃáÕÇÏáë ÁÝïñí»ÉÁ:<br />
¸³íÇà ² ²ñ³ÙáÝ»óáõ ·³Ñ³Ï³-<br />
ÉáõÃÛ³Ý ³é³çÇÝ 13 ï³ñÇÝ»ñÁ ѳ-<br />
ÙÁÝÏÝáõÙ »Ý г۳ëï³ÝáõÙ ³ñ³µ³-<br />
Ï³Ý ïÇñ³å»ïáõÃÛ³Ý ³é³çÇÝ<br />
ï³ëݳÙÛ³ÏÝ»ñÇÝ: ²ñ³µ³Ï³Ý Çß-<br />
˳ÝáõÃÛáõÝÝ ³í»ÉÇ áõ ³í»ÉÇ ¿ñ ³Ùñ³åݹíáõÙ`<br />
ѳñϳѳÝáõÃÛ³Ý Ñ³-<br />
ٳϳñ·áí, é³½Ù³Ï³Ý áõ í³ñã³-<br />
Ï³Ý Ï³ñ·»ñáí: 724–ÇÝ Ð»ñà áëïÇ-<br />
ϳÝÇ ³Ýóϳóñ³Í ³ß˳ñѳ·ñÇó<br />
Ñ»ïá ѳñÏ»ñÝ ³×»óÇÝ, í׳ñáõÙ ¿ÇÝ<br />
áã û »ñ¹ÇϳѳñÏ, ³ÛÉ` ·É˳ѳñÏ:<br />
гÛÏ³Ï³Ý ½ÇÝ³Ï³Ý áõÅ»ñÝ ³Ûë<br />
ßñç³Ýáõ٠гÛáó ÇßË³Ý ²ßáï ´³·-<br />
ñ³ïáõÝáõ ·É˳íáñáõÃÛ³Ùµ Ù³ë-<br />
ݳÏó»óÇÝ ³ñ³µÝ»ñÇ ³ñß³í³ÝùÇÝ<br />
˳½³ñÝ»ñÇ ¹»Ù, áíù»ñ ³í³ñ³éáõ³Ï³Ý<br />
³ëå³ï³ÏÝ»ñáí ÑÛáõëÇë–³ñ¨»ÉùÇó<br />
Ý»ñËáõÅáõÙ ¿ÇÝ ²ñÙÇÝdz<br />
»ñÏñ³Ù³ëÇ ï³ñ³ÍùÝ»ñÁ: ݳ-<br />
ѳïí»Éáí Øñí³Ý áëïÇϳÝÇ ÏáÕ-<br />
ÙÇó` ²ßáï Çß˳ÝÁ ³Ûó»É»ó ݳ¨ ÐÇß³Ù<br />
˳ÉÇýÇÝ (724–744) ¨ ëï³ó³í<br />
ѳÛÏ³Ï³Ý Ñ»Í»É³½áñÇÝ í׳ñíáÕ<br />
·áõÙ³ñÁ ݳËáñ¹ »ñ»ù ï³ñí³ Ñ³-<br />
Ù³ñ` ï³ñ»Ï³Ý 100 ѳ½³ñ ¹ÇñÑ»Ù:<br />
²Ûë ßñç³ÝáõÙ ñÇ·áñ ¨ ¸³íÇà س-<br />
ÙÇÏáÝÛ³ÝÝ»ñÁ Øñí³Ý áëïÇϳÝÇ<br />
ÏáÕÙÇó ³ùëáñí»óÇÝ ºÙ»Ý:<br />
²ñ³µ³Ï³Ý ïÇñ³å»ïáõÃÛ³Ý<br />
³Ùñ³åÝ¹Ù³Ý Ñ»ï г۳ëï³ÝáõÙ<br />
ѳëï³ïíáõÙ ¿ñ ³ñ³µ µÝ³Ïãáõ-<br />
69
Change language