Descargar - Secretaría Xeral da Emigración - Xunta de Galicia

Galegos en América e americanos en Galicia
saúde, como centros de instrucción educacional e de ampliación de cultura
e como lugares de entretemento para o tempo de lecer.
Na súa función de centros asistenciais hai que destacar entidades
coma os Centros Galegos da Habana ou Bos Aires, a Casa de Galicia de
Montevideo, ou o Hospital Español de Salvador de Bahía que, a pesares
desta denominación, estivo integrado fundamentalmente por galegos. As
actividades desenvolvidas por estes centros no tocante á atención médica
e á saúde merecerían unha análise aparte en cada caso particular. Por
outro lado, os galegos demostraron que tamén estaban preocupados pola
adquisición de instrucción e cultura, cando na súa creación dotaron estas
entidades asociativas de servicios docentes nos que se impartían, segundo
os casos, ensinanza primaria, mecanografía, contabilidade, taquigrafía,
etcétera. Esta preocupación tivo consecuencias positivas na sociedade de
orixe, sobre todo en períodos posteriores, contribuíndose desde a emigración
á creación e mellora dos centros escolares dos lugares de procedencia
dos inmigrantes, xa fose a través de iniciativas individuais ou colectivas.
Sobre este tema existen varios estudios relativamente recentes –excelentes,
ó meu xuízo– realizados por especialistas en historia da educación
36 . Ademais, proxectos culturais desenvolvidos desde as asociacións
como son: publicacións periódicas, organización de conferencias, creación
de bibliotecas, etcétera, contribuíron a modifica-las pautas culturais das
colectividades, polo menos de moitos dos seus integrantes, así como a
mellora-la consideración social que tiñan de cara ós nacionais. Este desexo
de acceso á cultura queda expresado en testemuños coma o que segue:
(...) o Centro Galego tiña asistencia médica, ademais dos lugares de actos culturais
de demais esto, entón anotóume, abonóume e levóume a atenderme xa
(...). Esto entón, bueno pois, un día tiña unha das nenas, estaba enfermiña unha
delas e fumos ó Centro Galego e á entrada do centro, bueno entrando por un
pasilliño que había ¿non? era onde estaba a biblioteca pero para min aquelo era
tabú, eu nin ousaba siquera de pasar aquela porta ¿non? e que para min era
inconcebible que eu poidera entrar nun lugar así, en unha vitrina estaba o libro
de Ramón Cabanillas (...), ó señor que estaba alí, moi educado pero falándome
nun galego correctísimo: “Usted é socia daquí do Centro Galego” “si, soy socia”,
36 A. Costa: Escolas e Mestres. A educación en Galicia: da Restauración á Segunda República, Xunta de
Galicia, Santiago de Compostela, 1989; V. Peña: Éxodo, organización comunitaria e intervención escolar,
Xunta de Galicia, Santiago de Compostela, 1991.
129