Descargar - Secretaría Xeral da Emigración - Xunta de Galicia

Galegos en América e americanos en Galicia
enriquecerse rapidamente: “Es de mi licorería. Etiqueta estranguera, pero
producción nacional... Hay que ser vivo para ganar diñeiro” 19 .
Nos sainetes o galego aparece como unha personaxe sinxela, cunha
grande inxenuidade, que o leva nalgunhas ocasións a caer na estupidez,
humilde, ignorante por unha escasa cultura, bruto, que logra ascender
economicamente a través do aforro –que chega a converterse nun agarrado
20 – e do traballo: “el gallego pasa a ser la síntesis y el símbolo del trabajo
tenaz, del ahorro a contramano de cualquier adversidad. Los gallegos
nutrieron entonces los esquemas caricaturescos del sainete rioplatense” 21 .
Tamén podemos encontrarnos ó galego leal, submiso, persoa de confianza
dos señores, que chega a traizoar ós seus compañeiros converténdose
no seu confidente 22 , ou o que adapta o seu pensamento ás conveniencias
do momento 23 . Así mesmo, pode figura-lo galego astuto e vivaz, que
trata de prexudicar a outros para conserva-lo emprego 24 . Visións moi de
acordo coas necesidades sociais do momento de apoxeo deste xénero,
período dunha gran conflictividade social, na que a intelectualidade
arxentina responsabiliza ó inmigrante de se-lo causante de tódolos males
e conflictos sociais, mentres tenden a idealiza-la situación social anterior:
19 Federico Mertens e Carlos R. de Paolis: “Enlace Undarraga-Fumigueiro”, en Talía, nº 15, 26 de marzo
de 1937; estreada no Teatro París o 27 de setembro de 1935.
20 “Cometen con nosotros una injusticia motejándonos de tacaños y desagradecidos, los que mal nos
conocen”. Francisco Mañach: “Gallego”, en Almanaque de Galicia, 1909, p. 44.
21 C. Zubillaga, op. cit., p. 493.
22 Armando Diescepolo: Babilonia (Una hora entre criados), en Bambalinas, nº 389, 19 de setembro de
1925; estreada no Teatro Nacional o 3 de xullo de 1925.
23 J. González Castillo: La noche de la Revolución, en La Escena, nº 716, 17 de marzo de 1932; estreada
no Teatro Smart o 1 de marzo de 1932. Aínda que esta visión do galego afastado das loitas sociais proporcionada
polos sainetes queda máis nun desexo que nunha realidade, xa que inmigrantes galegos
participaron nas loitas sociais arxentinas; así nunha folga declarada na fábrica Rigollau de Berazategui
en 1913, os propietarios colocan un cartel co texto: “No queremos más gallegos”. I Congreso de la
Confederación Española, Editorial Club Español, Bos Aires, 1913, pp. 377-382, celebrado do 1 ó 10 de
maio de 1913. Ou o caso recollido polo periódico Galicia, cando ó interesarse un representante da
Federación Obreira de Choferes por un detido, a policía contéstalle que “el país no necesita gallegos”.
Galicia, nº 193, 18 de febreiro de 1931, p. 2.
24 É o caso da obra de A. Diescepolo, op. cit., na que a trama argumental xira en torno ó mucamo galego
que trata de prexudicar a outro para garanti-lo seu emprego, acusándoo do roubo dun colar.
199