Descargar - Secretaría Xeral da Emigración - Xunta de Galicia

Galegos en América e americanos en Galicia
E cando pola mañá espertou Estebo atopouse con que:
Polo chan seguía habendo de toda a porcallada que o puxera así. Anacos de pan
untados de prebe; pratos de lata enzoufados; comida estrada por tódolos sitios,
que parecía devolta dos peitos enfermos. A xente amontoada de calquera xeito,
e coa roupa porca de todo aquelo que tiña que chincar; nenos que facían de
corpo, ou que se mareaban e botaban todo no colo de súas nais. ¡Non había peito
que resistira tal ver! 43
Como apuntabamos anteriormente, algúns testemuños sinalan que
os propios pasaxeiros non estaban exentos dalgunha responsabilidade para
manter certo nivel de hixiene nos dormitorios. Atopamos esta crítica en
Lesta Meis, por exemplo 44 , aínda que a atenúa tomando en consideración
que os emigrantes non tiñan moitas posibilidades de comportarse dun
modo máis axeitado:
Estebo ben se decataba que algunha culpa de que alí estivera tan cocho tíñana os
mesmos pasaxeiros. Pero, qué iban facer nin con qué coidado podían andar, si os
obrigaban a comer por alí adiante como poideran, en fatos de seis ou oito; sin un
tallo pra sentarse nin unha mesa onde poñe-lo prato? 45
Por outra banda, con bastante máis comodidade puideron comer no
seu dormitorio Carmen Cornes e as súas amigas. Entre as catro colleron
un camarote conxunto, dentro da terceira clase, polo que tiveron que
pagar un suplemento. Fixérono por razóns de confort pero tamén de
pudor, xa que sinalaba a autora do testemuño que: “(...) si no en el barco
de aquella época dormían todos juntos” 46 .
Na década dos trinta parece que a existencia de comedores empezou
a xeneralizarse nos barcos. Así, un emigrante que viaxou a
Argentina no 1934 sinalou que no barco, español ó parecer, había un
43 Xosé Lesta Meis, op. cit., p. 137.
44 Este comentario realízase dende a vivencia no fogar familiar aldeán, dun relativo bo pasar, dun certo
nivel de limpeza. Lesta Meis, bo coñecedor destas realidades, comenta que a Estebo “inda que non iba
afeito a finuras, pois na aldea ben sabemos que non se ven, gustáballe moito a limpeza, que na súa casa
había en todo o que a poidera haber. Pra eso a siña Marica andaba de cote lavaricando”. Xosé Lesta
Meis, op. cit., p. 137.
45 Xosé Lesta Meis, op. cit., p. 137.
46 Beatriz López, op. cit., p. 31.
29