Descargar - Secretaría Xeral da Emigración - Xunta de Galicia

personalistas (o 73, 07%). En resumo, temos localizadas en Puerto Rico
un total de 52 Sociedades Personalistas.
Á vista destes datos, obsérvase claramente que o modelo empresarial
preferido polos comerciantes guardeses é o da sociedade, e en concreto
a sociedade personalista –colectiva ou en comandita simple– na que se
responde sempre da marcha do negocio fronte a terceiros con tódolos bens
persoais. En canto ó outro modelo de sociedade, a capitalista, só temos
encontrado unha sociedade anónima, aínda que tampouco temos datos
suficientes para detectar algunha sociedade limitada ou unha sociedade
comanditaria por accións.
Esta preeminencia da sociedade personalista como principal fórmula
empresarial, correspóndese co modelo de acceso ás tarefas comerciais
dos emigrantes que tiveron o seu destino nas cidades 9 . Desta forma, as
sociedades permitían que se puidera establecer unha “cadea de paisanaxe”,
baixo un sistema de tipo comanditario, no que os xa asentados no
comercio poñían o negocio e os recén chegados a industria. Desta forma,
os inmigrantes atopaban rapidamente traballo; no caso de Puerto Rico,
case sempre garantido dende o momento da súa saída de España gracias ás
“cartas de chamada” e ás recomendacións. E, por outro lado, os empresarios
estaban en disposición de aproveitar man de obra de confianza e ben
disposta ó sacrificio. Pasado un tempo, o empregado “establécese”, converténdose
en empregador doutros paisanos seus, en moitos casos familiares
directos, e así sucesivamente, perpetuándose a relación en cadea e, por
tanto, a súa incidencia nas orixes xeográficas e nos destinos laborais
comúns, por medio da estratificación.
A continuación imos coñece-las 52 sociedades personalistas localizadas:
SAN JUAN (33)
GARCÍA Y CO. S. en C.
PORTELA Y CO. S. en C.
JOSE MARTÍNEZ S. en C., SUCESORES
9 Pilar Cagiao Vila e Antonio Bernal, op. cit., pp. 279-280.
Galegos en América e americanos en Galicia
175