Descargar - Secretaría Xeral da Emigración - Xunta de Galicia

204
que representa a serventa fiel, creada polo debuxante Lino Palacios para
o periódico porteño La Opinión, durante os anos trinta; chegando a adquirir
un perfil iconográfico propio:
En caracterizaciones y en dibujos presentaban una cabezota “cuadrada” –en realidad,
cúbica– y algo muy característico: un espeso matorral de cejas tétricas, de sien a sien,
en alero sobre los “ojos moros” (?!). Nunca bien afeitados, cubrían las recias quijadas
una sombra puntillesca. La pelambrera cerdosa y en cepillo. 37
Unha parte dos valores transmitidos por estas obras serán asumidos
e interiorizados polos propios inmigrantes, que chegan a avergonzarse da
súa procedencia, ocultando a súa orixe. O periodista J. R. Lence relata
que, durante unha visita realizada a un emigrante adiñeirado, ó manifestar
que era galego, a filla, descoñecedora da orixe de seu pai, exclama:
“¡Gallego! ¡Por Dios! No diga usted eso” 38 . Actitude que tamén se reflicte
nos sainetes. É o caso de Casimiro, personaxe galego de Farruco, quen
renega da súa orixe: “Diga usted, más bien casi gallego. Nací navegando
por el Miño, puede decirse, que soy portujés”.
Por este sentimento de autoesquece-la súa procedencia ou quizais
–segundo C. M. Rama– asumindo a burla como o pagamento que debe
realiza-lo inmigrante para consegui-la súa integración, asistirán ás representacións
teatrais, e mesmo se divertirán coas chanzas nas que son ridiculizados
39 . Segundo o relato autobiográfico de A. Paz Míguez, quen, ó
asistir a unha representación teatral en que todo o mundo se ri menos el,
ó preguntarlle a outro galego a razón, este contéstalle: “Tamén a min me
37 A. Pérez Prado: “Imágenes de la discriminación”, en Grial, nº 118, Galaxia, Vigo, 1993, p. 41.
38 J. R. Lence, op. cit., pp. 165-166.
39 Este autor, seguindo a Tulio Carella, considera que esa burla do inmigrante fundaméntase en razóns
máis profundas que a crueldade ou o desprezo: denota a loita do nativo contra unha maioría que se fai
dona do seu patrimonio e ameaza con destruí-la conciencia nacional tan duramente lograda. Pero ó
mesmo tempo que o público nativo protesta, divírtese aceptando a incorporación do inmigrante, por
esa mesma burla o emigrante paga a súa nacionalización transformándose en figura irrisoria. C. M.
Rama: Los gauchipolíticos rioplatenses, CEAL, Bos Aires, 1982, p. 146. Segundo Alejo Carpentier, esta
situación tamén se daba no caso cubano, no que asumir estas burlas era unha mostra do seu grao de
inserción no país. Citado por X. Neira Vilas: A prensa galega en Cuba, Ediciós do Castro, Sada-A
Coruña, 1985, p. 59.