Descargar - Secretaría Xeral da Emigración - Xunta de Galicia

270
Entre os emigrantes galegos da última xeración non podemos falar
precisamente de lealdade lingüística. Neste feito debemos ter en conta,
ademais dos factores xa analizados, que son representantes dun grupo bastante
homoxéneo, educado dentro dun sistema para o cal a lingua válida
é a “lingua do imperio” coa que tratarán de identificarse.
Sen embargo, ó observa-lo fenómeno emigratorio na súa totalidade,
debemos ter en conta un feito moi significativo: que a cultura galega nace
na emigración. Os emigrantes levaron a cabo empresas culturais que marcaron
a súa presencia dando a coñece-la cultura galega cando aínda en
España era descoñecida. A Academia Galega naceu en 1906 en Cuba e a
obra de Rosalía de Castro tivo o seu centro de difusión en América, onde
tamén abrollou o xornalismo galego.
A nivel político, hai que subliña-la actuación de entidades galeguistas
que, co seu labor militante, traballaron a favor do refrendo sobre o
Estatuto Autonómico Galego e a súa aprobación. Cuando estalou a
Guerra Civil en España, os galegos radicados en América despregaron un
arduo labor a favor da República.
O xurdimento do galeguismo en América ten as súas orixes nas primeiras
décadas do século vinte, cando comezan a chegar, entre outros, o
grupo de exiliados políticos. Pero para o movemento nacionalista galego
na emigración o acontecemento máis importante foi a presencia do político,
dibuxante e humorista, Alfonso Rodríguez Castelao, exiliado en
Arxentina (1940 e 1950). A súa obra máxima Sempre en Galiza, publicada
en Arxentina, constitúe a maior defensa da lingua e da nación galegas.
Segundo testemuños da época pódese falar dun antes e dun despois
de Castelao. Ó redor do polifacético galeguista reuniuse unha xeración de
galegos que emprenderon un arduo labor cultural, político e social. Foron
coñecidos como a xeración dos “bós e xenerosos” que buscaron o recoñecemento
de Galicia como nación diferenciada con lingua e cultura propias;
levaron a súa leadade lingüística ata tal punto que o seu santo e seña
foi “falade en galego”, facendo da lingua o seu símbolo e a súa causa.