Descargar - Secretaría Xeral da Emigración - Xunta de Galicia

Galegos en América e americanos en Galicia
preparada, que non era posible mercar doutro xeito. Crestar lembraba
este feito, sinalando que os que dispoñían de cartos podían obter algo de
comida extra por mediación dos camareiros ou ben dándolles algunha
propina ós cociñeiros100 .
Agora ben, pola propia idiosincrasia deste mercado negro, cometíanse
irregularidades no trato que deixaban ós seus usuarios inermes ante
os abusos e as estafas. Isto sucedeulle a Estebo durante a travesía realizada
a Cuba a comezos deste século. Gastouse tódolos cartos que levaba na
compra de víveres suplementarios ós camareiros, os cales estafábanlle sen
que el encontrase a forma de protestar101 .
Pero non sempre era o diñeiro o instrumento de pago. Con moita
frecuencia os emigrantes entregaban a cambio botellas de augardente ou
de viño, que adoitaban levar consigo tanto para o seu confortamento na
travesía como para ofrecérllelas ós seus parentes, que xeralmente lles
enviaran con anterioridade a carta de chamada, respondían por eles e
ofrecíanlles trabajo ou facilidades para atopalo e, en ocasións, tamén aloxamento.
A augardente era así case un agasallo obrigado. Poderiamos
dicir que as redes ou cadeas migratorias se lubricaban con alcohol para que
non chiasen, de xeito que se lograba que as relacións sociais operasen con
maior fluidez. Está claro que moitas destas botellas non chegaron ó seu
destino ad maiorem satisfactionem do persoal de a bordo. Pero como forma
de pago, este troco de bebidas a cambio de racións de comida, ofrecía
grandes vantaxes para uns campesiños que podían dispoñer delas con
moita máis facilidade que de numerario. Esto fixeron Carmen Cornes e as
súas tres amigas con moi bo resultado na súa viaxe a Bos Aires.
100 Memoria autobiográfica de Antón Crestar, op. cit., p. 194.
101 Ten interese reproduci-lo testemuño de Estebo: “Pasou catro días sin comer ben ó direito. Pra decila
verdá, ben ó direito non comeu nada en todo o viaxe. Se algunha vez podía pasar algo que lle termara
do corpo era unha lambetada que lle vendían os camareiros. Un anaco de carne, ou un prato de
calquera cousa. Según lle cadraba. Unha vez díronlle un conxote dun polo, por moita cousa, despois
de cobrarllo como quixeron, e resultou seco e duro como un toxo. Nin o demo lle chantaba o dente.
Tuvo que tiralo ó mar”.
“Como todo esto facíanllo por un gran favor e ás escondidas, inda que llo cobraban ben, como digo,
non podía da-las queixas. Había que roelas. O home levaba cerca de trescentos reás no peto, cando
embarcou na Cruña, e coasemente todos se lle foron indo. E como quen di sin sacarlles proveito ningún.”
Xosé Lesta Meis, op. cit., pp. 137-138.
47