Descargar - Secretaría Xeral da Emigración - Xunta de Galicia

284
dicir, a residencia habitual, o lugar de residencia en México, así coma o
nome e domicilio de parentes, veciños ou persoas que puideran dar información
ou noticia do recén chegado. Nas fichas ou tarxetas que consultamos
non figura en moitas ocasións o porto de embarque e atraque, ou
datos coma o matrimonio e fillos, os cambios de ocupación e domicilio ou
a naturalización. Esta información, cando aparece, faise constar habitualmente
no anverso da tarxeta de identificación ou nunha folla anexa, moitas
veces inexistente ou deteriorada polos avatares que sufriu esta masa
documental tras o terremoto de 1985 12 .
Tamén figura na tarxeta o Consulado no que se expediu no caso de
non ter sido cumprimentada no momento da internación ao país; para os
galegos, os Consulados da Coruña e Vigo, por ser os portos habituais de
saída, pero tamén o de México na Habana. Este último dato estános sinalando
a Cuba, de masiva inmigración galega, como país de tránsito cara a
México –e probablemente tamén cara aos Estados Unidos–, ademais de
nos suxerir a existencia dunha minoritaria reemigración por goteo de
galegos de Cuba cara a México, sobre todo en períodos como a Guerra dos
Dez Anos ou de Yara (1868-1878), a independencia de 1898 ou as crises
azucreiras dos anos vinte, conxunturas todas elas de crises cubanas e de
bonanza mexicana, o que nos está a apuntar factores de expulsión e de
atracción entre dous países da área do Caribe e do Golfo. Países veciños
pero sobre todo cada vez mellor comunicados no tráfico marítimo de pasaxeiros
e mercancías ao constituír Veracruz o final da ruta da Trasatlántica
Española, da Hamburg Amerika Linie alemana e doutras compañías
inglesas. Unhas compañías internacionais que substituíndo a vela polo
vapor competiron dende a década de 1880 polo mercado da emigración
modernizando os transportes e facendo os buques cada vez máis grandes,
cómodos e rápidos 13 . As Compañías Hamburguesas por exemplo, ademais
12 Máis información sobre esta fonte en Clara E. Lida: “El perfil de una inmigración: 1821-1939”, Una
inmigración privilegiada privilegiada, comerciantes, empresarios y profesionales españoles en México en los
siglos XIX y XX, Compilación de Clara E. Lida, Alianza América, Madrid, 1994, pp. 25-27.
13 A parte dos seus traballos anteriores na mesma liña resulta esclarecedor o último e máis novedoso
artigo de Alejandro Vázquez González: “De la vela al vapor. La modernización de los buques en la emigración
gallega a América, 1835-1939”, en Estudios Migratorios Latinoamericanos, nº 28, decembro
1994.