Descargar - Secretaría Xeral da Emigración - Xunta de Galicia

Galegos en América e americanos en Galicia
listas de producción durante o século XIX. No caso dos inmigrantes españois,
a súa importancia radicaba en que predominaban claramente no
comercio; en moitos lugares eran os únicos comerciantes. E como xa dixemos
antes, a oferta de crédito supuxo para eles un medio importante
mediante o cal estes comerciantes obtiveron o control sobre a producción
agrícola. A necesidade de simples artigos de consumo diario levou ós
pequenos e medianos agricultores a contraer débedas que liquidaban, ou
intentaban liquidar, entregando a súa colleita ó comerciante que lles proporcionara
os fondos. En definitiva, a posibilidade de obter ganancias
mediante a concesión de crédito era inmensa.
Do que non cabe dúbida hoxe en día é de que os inmigrantes lle
ofreceron dende fóra un ímpeto dinámico á economía de Puerto Rico, que
internamente se tería desenvolvido con máis lentitude.
E chegados a este punto, collémoslle a pista a un colectivo de emigrantes
españois, pertencente a unha poboación da provincia galega de
Pontevedra chamada A Guarda. Para poder coñece-lo papel que desempeñaron
no proceso antes descrito realizamos un estudio da súa actividade
mercantil e empresarial na illa de Puerto Rico no período comprendido
entre 1880 e 1930.
En primeiro lugar, debemos dicir que, aínda que temos constatada a
presencia de guardeses en Puerto Rico dende o primeiro decenio do século
XIX, a súa principal contribución produciuse nas décadas iniciadas en
1860, 1870 e 18801 . A idade media de chegada destes inmigrantes guardeses
era duns 16 anos, é dicir, moi novos2 . O que sucede é que xa viñan, polo
xeral, a integrarse nunha colonia guardesa que estaba por aquelas décadas
practicamente asentada na economía e na sociedade portorriqueña.
Centrándonos exclusivamente na parte económica, debemos dicir que
este asentamento da colonia guardesa en Puerto Rico no último tercio do
século XIX levárase a cabo a través da que vai ser, dende un primeiro momento,
a actividade fundamental dos inmigrantes guardeses en Puerto Rico: o
1 Xoaquín Miguel Villa Álvarez: La inmigración guardesa en Puerto Rico en el siglo XIX y en el cambio de
siglo: 1897-1910, Universidade de Santiago de Compostela, Santiago de Compostela, 1994, pp. 32-33
e 37-39. (Inédito).
2 Xoaquín Miguel Villa Álvarez, op. cit., pp. 27-28.
165