Descargar - Secretaría Xeral da Emigración - Xunta de Galicia

282
A nova lexislación, ademáis de vetar aos narcotraficantes e toxicómanos
tamén esixía un certo nivel de escolarización ou instrucción,
impedindo a entrada, entre outros, dos analfabetos sen parentes próximos
asentados en México. Ós efectos do noso colectivo, a elevación do
listón cultural estimulou a moitos potenciais emigrantes a recibir unha
escolarización acelerada e de emerxencia, como detectamos de forma
precisa nalgunhas entrevistas realizadas en Galicia e en México. Unha
nova, breve e improvisada instrucción do adolescente ou do adulto candidato
a emigrar que ingresara na escola á idade de seis ou sete anos para
abandoala ós dous ou tres de permanencia na mesma; e iso naturalmente
para os que tiñan mestre e escola a menos de dous ou tres quilómetros
da súa aldea nun país frío, húmido e chuvioso, con oito meses de inverno,
coa metade dos núcleos de poboación de todo o Estado español e co
hábitat máis disperso de Europa 10 .
Se os informes policiais dependentes da Secretaría de Gobernación
non alegaban razóns en contra como carencia de recursos ou conducta
inmoral, concedíaselle ó inmigrante unha prórroga para permanecer na
República. Desta maneira, aquel inmigrante temporal, que ingresaba
tamén ás veces baixo a forma de visitante ou turista, conseguía xeralmente
permanecer no novo país e pasaba da condición de inmigrante á de inmigrado,
situación previa á naturalización. Pero México, salvo para o caso dos
refuxiados republicanos baixo os gobernos de Cárdenas e Ávila Camacho
nunca estimulou a naturalización e os inmigrados non se naturalizaban
10 Véxase Antón Costa Rico: Escolas e Mestres. A Educación en Galicia: da Restauración á IIª República,
Consellería da Presidencia e Administración Pública da Xunta de Galicia, Santiago de Compostela,
1989. No cadro 32 da páxina 136 aparece a cifra de 115 alumnos por mestre para o ano 1922, e o cadro
34 da páxina 159, seguindo os datos dos Censos de Poboación de España de 1920 e 1930, reflicte un
56, 28 por cento e un 45, 25 por cento, superior á media española, do 52, 23 por cento para 1920 e
do 42, 34 por cento para o ano 1930. Fundamental para estes temas é o voluminoso estudio en dous
tomos de Vicente Peña Saavedra: Éxodo, organización comunitaria e intervención escolar. La impronta
educativa de la emigración transoceánica en Galicia, Secretaría Xeral para as Relacións coas
Comunidades Galegas, Xunta de Galicia, A Coruña, 1991. No Tomo I, epígrafe 2. 1. Orixe
Sociocultural e Nivel Educativo dos Emigrantes, p. 177, califica a moitos emigrantes como analfabetos
funcionais, “ya que apenas debían poder hacer uso con soltura suficiente de las habilidades de lectura
y escritura que declaraban, aplicándolas a fines prácticos. En cualquier caso, se trataba de sujetos
que, de ordinario, habían sido sometidos a una breve e inconstante escolarización, y que además se
caracterizaban por poseer una escasa cuando no nula cualificación profesional”.