06.05.2013 Views

issues of linguistics - Tbilisi State University

issues of linguistics - Tbilisi State University

issues of linguistics - Tbilisi State University

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

netikaSi, leqsikaSi, gramatikaSi. rac Seexeba, gomborel laijTa oTxenovan<br />

situacias, – laijuri gomborSi, iseve, rogorc yvelgan, saSinao, saojaxo<br />

urTierTobaTa enis funqcias asrulebs. gomborel laijTa ojaxSi<br />

dResac aqtiurad funqciobs e.w. ,,orive mSobliuri ena~ – laijuri da azerbaijanuli,<br />

ise, rom zogjer TviT deda-Svilis urTierTobaSic ki Wirs<br />

dominirebuli enis dadgena. laijTa umetesi nawili Sereuli eniT metyvelebs,<br />

xSiria enaTa gaucnobierebeli, meqanikuri monacvleoba, xSiria<br />

agreTve gacnobierebuli, Segnebuli monacvleoba _ ZiriTadad, ganaTlebisa<br />

da <strong>of</strong>icialuri urTierTobis enaTa moSveliebiT. es yovelive, cxadia,<br />

gaZlierebuli interferenciis niadags qmnis da arRvevs xmarebaSi my<strong>of</strong>i,<br />

faqtobrivad, yvela enis normebs. aqve SevniSnavT, rom gomborSi dResac<br />

cxovroben pirvelCamosaxlebul laijTa meore talRis (30-40-iani ww.)<br />

warmomadgenlebi. eseni arian Rrmad moxucebuli adamianebi, romlebic<br />

kargad metyveleben mSobliur enaze da aqtiurad iyeneben mas ojaxis<br />

axalgazrda wevrebTan urTierTobisas (kvaWaZe 2008a).<br />

gomborel laijTa metyveleba, ZiriTadad, inarCunebs TviTmy<strong>of</strong>adobas,<br />

Tumca gavlenebi yvela doneze SeiniSneba; cvlileba umetesad fonetikasa<br />

da leqsikaSi vlindeba, garkveulwilad exeba igi morfologiasa da sintaqssac.<br />

orenovnobis pirobebSi, iq, sadac wamyvan sazogadoebriv funqcias<br />

azerbaijanuli ena asrulebs, TaTebi (maT Soris laijebic) xSirad TavianT<br />

vokalizmsa da konsonantizms azerbaijanulisas uqvemdebareben, rac<br />

iwvevs enobrivi normebis meryeobasa da TaTuri enisaTvis ucxo fonemebis<br />

gaCenas. rac Seexeba gomboris oTxenovan situacias, sadac azerbaijanuli<br />

ena umwerlobo enis donezea gadanacvlebuli da amdenad, dakarguli aqvs<br />

avtoritetuli orientiris funqcia, gomborel laijTa metyvelebaSi bgeraTa<br />

warmoTqma zogjer eqvemdebareba qarTul an rusul kanonzomierebebs,<br />

rac xels uwyobs sawarmoTqmo normebis meryeobas, isedac mravalricxovani<br />

fonetikuri variantebis gamravlebasa da gavrcelebas. sxva kilokavebTan<br />

SedarebiT gomborel laijTa vokalizmis sistema xasiaTdeba<br />

xmovani bgerebis meti aramdgradobiT. TanxmovanTa sistemaSi icvleba ukanaenismier<br />

xSulTa palatalizaciis xarisxi, SezRudulia zem<strong>of</strong>aringaluri<br />

da uvularuli Tanxmovnebis gmoyeneba da sxv.<br />

ukanaenismieri g gadadis Suaenismier ģ ‐Si, romelic saSualo da, gansakuTrebiT,<br />

axalgazrda Taobis laijTa metyvelebaSi gamokveTilad ismis,<br />

rogorc Zà. saSualo da axalgazrda Taobis laijTa metyvelebaSi Suaenismieri<br />

ќ gadadis č-Si; SezRudulia zem<strong>of</strong>aringaluri (h) da uvularuli<br />

(x) Tanxmovnebis gamoyeneba. axalgazrda laijTa metyvelebaSi es<br />

bgerebi TiTqmis aRar ismis. saerTod, TaTuris q azerbaijanuli enis gavleniT,<br />

gadadis ukanaenismier g‐Si, xolo gomborel laijTa saSualo da<br />

axalgazrda Taobis warmomadgenelTa metyvelebaSi q gamoiTqmis, rogorc<br />

k da sxva.<br />

ramdenadme gamartivebulia gomborel laijTa metyvelebis morfologia<br />

da sintaqsi. SeiZleba iTqvas, axalgazrda laijTa bunebriv metyvele-<br />

155

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!