06.05.2013 Views

issues of linguistics - Tbilisi State University

issues of linguistics - Tbilisi State University

issues of linguistics - Tbilisi State University

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

(Acc/Loc/Gen/Dat). xolo farTo tipologiuri fonisTvis aq sakmarisia<br />

SevadaroT qarTveluri dativ-transformativi (Dat/ Trans). yvela am niSnis<br />

arseboba, rogorc araerTgzis aRminiSnavs, simpTomaturad damaxasiaTebelia<br />

sxvadasxva drois Tu erTdrouli damoukidebeli debulebebisTvis (ix.<br />

literatura). *pie difuzuri brunva, _ ie-akuzativis prototipi, emsaxureba<br />

predikatul leqsemasTan koordinebul yvela obieqtur leqsemas da<br />

agreTve, _ sirkonstantebsac. aseve iqceva mogviano akuzativi sxvadasxva<br />

ie-enaSi, iseve rogorc akuzativis brunviTi formis makompensirebeli sa-<br />

Sualebebi (rogoricaa, mag., Tandebuli – rB- axalsparsulSi). es mniSvnelovani<br />

debulebebi unda ikiTxebodes meore mniSvnelovan gramatikul debulebasTan<br />

erTad: ergatiuli konstruqcia (ek) da nominatiuri konstruqcia<br />

(nk) erTi siRrmiseuli gamonaTqvamis Tanabari urTierTtransformebia,<br />

zedapiruli struqturis modelebia (gamyreliZe, ivanovi<br />

1984a:308-319, 358-368, 1981; Sdr. saxokia 1985, 1998, 2004, 2007).<br />

Cems specialur naSromSi adreve Sepirispirebulia induriranuli<br />

akuzativi da qarTuli (qarTveluri) dativi da transformativi, sadac<br />

moxmobilia klasikuri sanskritisa da Zveli sparsulis masala. lingvisturi<br />

universaliebis doneze aRniSnuli brunviTi formebi-funqciebi ZiriTadad<br />

ekvivalenturia (saxokia 1984, Sdr. saxokia 1985:3-42, 141-162).<br />

indoevropuli akuzativisa da qarTuli (qarTveluri) dativis amgvari<br />

funqciur-tipologiuri ekvivalenturoba did gavlenas axdens sazogadod<br />

ergatiuli konstruqciisa da nominatiuri konstruqciis urTierTmimar-<br />

Tebis axlebur Sefasebaze rogorc indoevropuli, ise qarTveluri enebis<br />

dinamikaSi. kerZod, magaliTisTvis, ergatiulobisa da akuzatiurobis dapirispireba<br />

zogadtipologiurad ar aris mkveTri, aramed ufro Sereulia<br />

an gaxleCili (mixed, split), rasac gansakuTrebiT amyarebs da adasturebs<br />

Tavad indoevropuli akuzativis iribuloba warmoSobiT da misi tipologiuri<br />

adekvaturoba qarTvelur dativTan (dawvr. ix. saxokia 1985,<br />

1998). rogorc aqve dublirebulad warmodgenili tabulebidanac Canda,<br />

indoevropuli akuzativis mimarT gamovitane daskvnebi, romelic vrceldeba<br />

sakuTriv Zveli sparsulis akuzativze pirvel rigSi (saxokia<br />

1985:183, 185-186, tab. 9, 11).<br />

Zveli sparsulis akuzativi morfosintaqsur konebSi funqciobisas<br />

faqtobrivad ikavebs erT-erTi posesiuri brunvis erTgvari qvetipis adgils.<br />

am mxriv igi amJRavnebs funqciur naTesaobas dativTan da genitiv-<br />

Tan. akuzativi, rogorc zogadi posesiuri brunva, Zvel sparsulSi<br />

gvxvdeba ergativisebur (anu posesiuri gardamavlobis) konebSi da normatiulad,<br />

_ afeqtur konebSi (grZnoba-gunebis posesiuroba), Sesabamisad,<br />

_ akuzativi aris mgrZnobeli/ganmcdeli subieqtic (eqsperienceri) da<br />

gardamavali predikatis agensic (aqtiuri subieqti). amave dros akuzativi<br />

ganekuTvneba rogorc zogadi dativis, aseve zogadi lokativis sferosac.<br />

ukanaskneli semantikuri velebidan gansakuTrebiT cnobilia da far-<br />

Tod gavrcelebulia indoevropuli akuzativis mimarTulebiTi funqcia.<br />

yovelive es Zvel sparsulSi kargadaa warmodgenili.<br />

222

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!