issues of linguistics - Tbilisi State University
issues of linguistics - Tbilisi State University
issues of linguistics - Tbilisi State University
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
(Acc/Loc/Gen/Dat). xolo farTo tipologiuri fonisTvis aq sakmarisia<br />
SevadaroT qarTveluri dativ-transformativi (Dat/ Trans). yvela am niSnis<br />
arseboba, rogorc araerTgzis aRminiSnavs, simpTomaturad damaxasiaTebelia<br />
sxvadasxva drois Tu erTdrouli damoukidebeli debulebebisTvis (ix.<br />
literatura). *pie difuzuri brunva, _ ie-akuzativis prototipi, emsaxureba<br />
predikatul leqsemasTan koordinebul yvela obieqtur leqsemas da<br />
agreTve, _ sirkonstantebsac. aseve iqceva mogviano akuzativi sxvadasxva<br />
ie-enaSi, iseve rogorc akuzativis brunviTi formis makompensirebeli sa-<br />
Sualebebi (rogoricaa, mag., Tandebuli – rB- axalsparsulSi). es mniSvnelovani<br />
debulebebi unda ikiTxebodes meore mniSvnelovan gramatikul debulebasTan<br />
erTad: ergatiuli konstruqcia (ek) da nominatiuri konstruqcia<br />
(nk) erTi siRrmiseuli gamonaTqvamis Tanabari urTierTtransformebia,<br />
zedapiruli struqturis modelebia (gamyreliZe, ivanovi<br />
1984a:308-319, 358-368, 1981; Sdr. saxokia 1985, 1998, 2004, 2007).<br />
Cems specialur naSromSi adreve Sepirispirebulia induriranuli<br />
akuzativi da qarTuli (qarTveluri) dativi da transformativi, sadac<br />
moxmobilia klasikuri sanskritisa da Zveli sparsulis masala. lingvisturi<br />
universaliebis doneze aRniSnuli brunviTi formebi-funqciebi ZiriTadad<br />
ekvivalenturia (saxokia 1984, Sdr. saxokia 1985:3-42, 141-162).<br />
indoevropuli akuzativisa da qarTuli (qarTveluri) dativis amgvari<br />
funqciur-tipologiuri ekvivalenturoba did gavlenas axdens sazogadod<br />
ergatiuli konstruqciisa da nominatiuri konstruqciis urTierTmimar-<br />
Tebis axlebur Sefasebaze rogorc indoevropuli, ise qarTveluri enebis<br />
dinamikaSi. kerZod, magaliTisTvis, ergatiulobisa da akuzatiurobis dapirispireba<br />
zogadtipologiurad ar aris mkveTri, aramed ufro Sereulia<br />
an gaxleCili (mixed, split), rasac gansakuTrebiT amyarebs da adasturebs<br />
Tavad indoevropuli akuzativis iribuloba warmoSobiT da misi tipologiuri<br />
adekvaturoba qarTvelur dativTan (dawvr. ix. saxokia 1985,<br />
1998). rogorc aqve dublirebulad warmodgenili tabulebidanac Canda,<br />
indoevropuli akuzativis mimarT gamovitane daskvnebi, romelic vrceldeba<br />
sakuTriv Zveli sparsulis akuzativze pirvel rigSi (saxokia<br />
1985:183, 185-186, tab. 9, 11).<br />
Zveli sparsulis akuzativi morfosintaqsur konebSi funqciobisas<br />
faqtobrivad ikavebs erT-erTi posesiuri brunvis erTgvari qvetipis adgils.<br />
am mxriv igi amJRavnebs funqciur naTesaobas dativTan da genitiv-<br />
Tan. akuzativi, rogorc zogadi posesiuri brunva, Zvel sparsulSi<br />
gvxvdeba ergativisebur (anu posesiuri gardamavlobis) konebSi da normatiulad,<br />
_ afeqtur konebSi (grZnoba-gunebis posesiuroba), Sesabamisad,<br />
_ akuzativi aris mgrZnobeli/ganmcdeli subieqtic (eqsperienceri) da<br />
gardamavali predikatis agensic (aqtiuri subieqti). amave dros akuzativi<br />
ganekuTvneba rogorc zogadi dativis, aseve zogadi lokativis sferosac.<br />
ukanaskneli semantikuri velebidan gansakuTrebiT cnobilia da far-<br />
Tod gavrcelebulia indoevropuli akuzativis mimarTulebiTi funqcia.<br />
yovelive es Zvel sparsulSi kargadaa warmodgenili.<br />
222