issues of linguistics - Tbilisi State University
issues of linguistics - Tbilisi State University
issues of linguistics - Tbilisi State University
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
svanurSi ki rusuli yruebi ufro xSirad aspirirebulebiT gadmodian:<br />
qarT<strong>of</strong>il /qarTobil, fiTil rus. фитиль, farTik¡ `winsafari~ rus.<br />
фартук, farSi¡æ`yalbi, orguli~ rus. паршивый, foSda/foSta fosta<br />
rus. почта, feC, surduq `serTuki~ rus. сюртук; gvaqvs glotalizebulebiT<br />
gadmocemis SemTxvevebic: pilatok, pirisda¡ rus. пристав, papiros/pŠpiroz,<br />
pŠrtia, karavŠt, rubzŠk.<br />
mTis kavkasiur enebSi es sakiTxi SeviswavleT afxazuri, adiReuri,<br />
yabardouli, xunZuri, wezuri, xvarSiuli, hinuxuri, beJituri, arCibuli,<br />
hunziburi, lezgiuri, Tabasaranuli, udiuri, CeCnuri, inguSuri, bacburi<br />
enebis monacemebis safuZvelze (masala movipoveT gamokvlevebidan da leqsikonebidan:<br />
lomTaTiZe 1954, qadagiZe, qadagiZe 1984, jeiraniSvili 1971,<br />
Бокарев 1967, Дешериев 1967, Кумахов 1967, Муркелинский 1954, Шагиров<br />
1962, Карасаев, Мациев 1978, Оздоев, 1980, Хайдаков, 1962, WOLD). rusuli<br />
yru xSulebi Crdilo kavkasiur enebSi ufro xSirad aspirirebulebiT<br />
gadmodis. gansxvavebas gvaZleven mxolod samxreT kavkasiaSi mcxovrebTa<br />
enebi: bacburi da udiuri, romlebSic rusuli yruebi glotalizebulebiT<br />
gadmodian. aq savaraudoa qarTuli enis gavlena.<br />
amrigad, qarTulsa da megruls nasesxeb masalaSi ucxo enaTa yruebis<br />
mkveTrebiT Canacvleba axasiaTebT, xolo svanuri ufro aspirirebulebiT<br />
gadmoscems sasesxebeli (rusuli) enis yru Tanxmovnebs. amiT igi uaxlovdeba<br />
mTis kavkasiur enebs, sadac aseve upiratesoba rusuli yru Tanxmovnebis<br />
aspirirebulebiT gadmocemas eniWeba. qarTulTan siaxloves iCenen<br />
bacburi da udiuri, rac qarTulis gavlenas SeiZleba mieweros. es<br />
gansxvaveba gamowveuli unda iyos glotalizaciis xarisxis sxvaobiT.<br />
glotalizaciis dabali xarisxi iZleva ucxo enis martiv yru fonemas-<br />
Tan SeTanadebis safuZvels, xolo maRali xarisxi – qmnis specifikur<br />
bgeras, romlis SeTanadeba ucxo enis martiv yrusTan ufro Znelia, vidre<br />
aspirirebulTan an preruptivTan.<br />
4. qarTveluri, kavkasiuri da kavkasiis enobrivi arealis<br />
indoevropuli enebis xSuli Tanxmovnebis akustikuri analizi<br />
qarTveluri, kavkasiuri da kavkasiis enobrivi arealis indoevropuli<br />
enebis xSul-mskdomi Tanxmovnebisa da afrikatebis cifruli akustikuri<br />
analizi Sesrulebulia kompiuteruli programebiT _ Praat-iTa da Wave-<br />
Surfer-iT. gaanalizebuli audiomasalis grafikuli gamosaxulebebi (oscilograma,<br />
speqtrograma da intensivobis mrudi) vizualizebulia Wave-<br />
Surfer -is meSveobiT.<br />
sakvlevi erTeulebia: axali qarTuli ena, qarTuli enis guruli da<br />
xevsuruli dialeqtebi; svanuri enis balszemouri, balsqvemouri da lentexuri<br />
dialeqtebi; megrul-lazuris zugdidur-samurzayanouli da x<strong>of</strong>uri<br />
kilokavebi; xunZuri enis andalaluri dialeqti, abazuri enis tapanTuri<br />
dialeqti, yabardouli enis besleneuri dialeqti, udiuri enis<br />
varTaSnuli (oguzuri) dialeqti; osuri enis ironuli dialeqti da<br />
somxuri enis aRmosavluri dialeqti.<br />
194