issues of linguistics - Tbilisi State University
issues of linguistics - Tbilisi State University
issues of linguistics - Tbilisi State University
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
semantika gansazRvravs morfosintaqsemaSi komponentis adgils. mxedvelobaSi<br />
misaRebia morfologiuri faqtoric; zogjer argumentad gvevlineba<br />
agreTve leqsikuri semantika (mag.: predikatuli birTvisa da misi referentebis<br />
urTierTobis garkvevisas an zedapiruli struqturis arCevisas).<br />
am argumentebis zemoqmedeba ikveTeba pirdapiri da iribi morfologiuri<br />
formebis aranJirebisas. masala adasturebs, rom pirdapir brunviT<br />
formad unda miviRoT zogadad mxolod nominativi an absolutivi, yvela<br />
danarCeni brunva iribi brunvebia. maT Soris, indoevropuli akuzativic,<br />
swored irib brunvaTa korpuss ganekuTvneba da ara pirdapir brunvebs.<br />
arsebobs garkveuli lingvisturi tradicia ie akuzativis anu braldebi-<br />
Ti brunvis pirdapirad moxseniebisa, radgan igi xSirad sintaqsurad pirdapiri<br />
damatebis/obieqtis gamomxatvelia, rac sinamdvileSi ufro gviani<br />
da meoreuli movlenaa (ix. desnickaia 1981, 1983; gamyreliZe, ivanovi<br />
1981, 1984a, 1984b:285-288, gonda 1957/1975:44-62, 1959/1975:72-81,<br />
1975a:63-71, 1975b:34-43; meie 1931, odri 1968, krisko 1984, 1988, 1990,<br />
1994 da sxva; amis Sesaxeb dawvr.: saxokia, 1985:13, 3-42, 141-162). pirdapir<br />
brunvaTa rigis lingvisturi arsi aris dasaxeleba, nominacia anu e.<br />
benvenistiseuli sagani (objet), romelic pirobiTad upirispirdeba process<br />
(proces) (benvenisti, 1950, 1966/1974). xolo iribi brunvebis rangi<br />
(Tu maTi sakompensacio saSualebebi, _ siRrmiseuli iribi brunvebi aRweriTi<br />
zedapiruli struqturiT) gamoxatavs nebismier SesaZlo mimarTebebs<br />
nominaciis rigis saganTa an movlenaTa Soris drosa da sivrceSi.<br />
Cemi daskvniT, aseTia urTierTmimarTeba morfosintaqssa da samyaros suraTis<br />
logikas Soris.<br />
irkveva, rom mraval enaSi, maT Soris, indoevropul da qarTul (qar-<br />
Tvelur) enebSi, am SemTxvevaSi ki, _ kerZod Zvel sparsulSi, ZiriTadad,<br />
yvela iribi brunva an misi Sesabamisi sxva forma, Seenacvleba erTurTs<br />
sxvadasxva funqciaTa mixedviT. ufro metic: urTierTcvalebadia zogjer<br />
iribi da pirdapiri brunviTi funqciebic, e.i. ori rangi brunviTi formebisa<br />
funqciebis mixedviT zogjer urTierTmonacvlea (ix. saxokia<br />
1985:182-183, 163-169, 185-186; saxokia 1984).<br />
amgvari indoevropuli uzusis saerTo suraTi Zalian kargad Cans swored<br />
Zveli sparsulis magaliTze. es memkvidre ena TvalnaTliv axdens *pie<br />
difuzuri mravalfunqciuri brunvis ilustrirebas, romelic Semdgom<br />
iwodeba sirkonstantul akuzativad (gamyreliZe, ivanovi 1984b:285-288).<br />
am did tipologiur sakiTxze ukve adreul naSromSi mqonda laparaki.<br />
iq Tqmuli vrceldeba Zveli sparsulis faqtebzec. zogierTi enobrivi<br />
sibrtye, magaliTad, tranzitoruli xasiaTis mqone morfosintaqsuri<br />
sistema, iZleva karg SesaZleblobas mravalferovani morfosintaqsuri<br />
faqtis dafiqsirebisa. aseTi diaqroniuli enobrivi done warmoadgens er-<br />
Tgvar poligons tipologiuri meqanizmebis gamosavlenad. aseT sinqronul<br />
masalas gvawvdis Zveli sparsulis warwerebis enobrivi done. aq ikveTeba<br />
ori ZiriTadi rgoli:<br />
217