issues of linguistics - Tbilisi State University
issues of linguistics - Tbilisi State University
issues of linguistics - Tbilisi State University
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
iTadi toniT an maRali toniT. magaliTad, abazuri enis afrikatebis<br />
momdevno xmovani iwyeba dabali f0-iT, xolo mskdomebi – maRali f0-iT.<br />
maSasadame, gamodis, rom afrikatebi warmoiTqmian saxmo simebis mcire<br />
gaswvrivi daWimulobiT da Zlieri medialuri kumSviT, xolo mskdomebi<br />
gaswvrivi daWimulobiTa da zomieri medialuri kumSviT.<br />
glotalizebulebis momdevno xmovnis dawyebis TrTolis xarisxi daaxloebiT<br />
iseTivea, rogoric qarTvelur enebSi da Tavkidur poziciaSi<br />
glotalizebulebis momdevno xmovnis TrTolis xarisxi meryeobs 5,0-<br />
10,2%-is farglebSi.<br />
rac Seexeba drois monakveTs skdomidan saxmo simebis JReris dawyebamde,<br />
Seswavlili kavkasiuri enebidan yvelaze grZeli periodi xunZurisTvis<br />
aris damaxasiaTebeli; is agreTve aRemateba svanuri enis balszemouri<br />
dialeqtis glotalizebuli Tanxmovnebis monacemebs.<br />
garda xunZurisa, romelic am niSniT xisti (stiff) glotalizaciis<br />
tips ganekuTvneba, sxva danarCeni enebis (abazuri, yabardouli, udiuri)<br />
glotalizebulebi susti tipis glotalizebulebs warmoadgenen. yvelaze<br />
mcire grZlivoba am periodis mixedviT damaxasiaTebelia abazuri enis<br />
glotalizebulebisaTvis.<br />
kavkasiuri arealis indoevropuli enis – osuris – glotalizebuli<br />
Tanxmovnebi skdomidan JReris dawyebamde drois periodis mixedviT aRemateba<br />
somxuri enis glotalizebul Tanxmovnebs, anu am parametriT osuri<br />
glotalizebulebi sustsa da xist glotalizebulebs Soris daikaveben<br />
adgils, xolo somxuri glotalizebulebi susti glotalizebulebis<br />
rigs miekuTvnebian.<br />
maSin roca f0-is cvlilebis mixedviT somxuri glotalizebulebi<br />
xisti glotalizebulebisaTvis damaxasiaTebel xmovnis maRali f0-iT dawyebas<br />
gviCveneben, osurisa ki – sustis. xmovnis sawyisi fonaciiT somxuri<br />
susti glotalizebulis tipia, xolo osuri – xistis.<br />
saboloo daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom f0-is cvlilebis, TrTolis<br />
xarisxis, xmovnis intensivobis matebis, fonaciis da VOT-is monacemTa<br />
gaTvaliswinebiT SeiZleba qarTveluri enebi pirobiTad sam jgufad<br />
daiyos, romlebic glotalizebulebis tradiciuli kvalifikaciiT arc<br />
erT kategorias ar miekuTvneba da ufro maT Soris aris. SedarebiT ufro<br />
`xisti~ glotalizebulis kategoriaSi Seva: balszemouri, balsqvemouri;<br />
zomierSi _ xevsuruli, lentexuri, lazuri da ufro `sust~ kategoriaSi<br />
– axali qarTuli, guruli da megruli.<br />
qarTveluri enebis xSuli Tanxmovnebis akustikuri analizi gviCvenebs,<br />
rom glotalizebuli Tanxmovnebis diqotomiuri klasifikacia [susti<br />
– xisti] ar asaxavs realobas, da am enebSi glotalizaciis niSani<br />
gansxvavebul, Sereul suraTs iZleva. qarTvelur enebSi glotalizebuli<br />
Tanxmovnebi ar SeiZleba mivakuTvnoT arc susti da arc xisti glotalizebulebis<br />
kategorias.<br />
198