06.05.2013 Views

issues of linguistics - Tbilisi State University

issues of linguistics - Tbilisi State University

issues of linguistics - Tbilisi State University

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

iTadi toniT an maRali toniT. magaliTad, abazuri enis afrikatebis<br />

momdevno xmovani iwyeba dabali f0-iT, xolo mskdomebi – maRali f0-iT.<br />

maSasadame, gamodis, rom afrikatebi warmoiTqmian saxmo simebis mcire<br />

gaswvrivi daWimulobiT da Zlieri medialuri kumSviT, xolo mskdomebi<br />

gaswvrivi daWimulobiTa da zomieri medialuri kumSviT.<br />

glotalizebulebis momdevno xmovnis dawyebis TrTolis xarisxi daaxloebiT<br />

iseTivea, rogoric qarTvelur enebSi da Tavkidur poziciaSi<br />

glotalizebulebis momdevno xmovnis TrTolis xarisxi meryeobs 5,0-<br />

10,2%-is farglebSi.<br />

rac Seexeba drois monakveTs skdomidan saxmo simebis JReris dawyebamde,<br />

Seswavlili kavkasiuri enebidan yvelaze grZeli periodi xunZurisTvis<br />

aris damaxasiaTebeli; is agreTve aRemateba svanuri enis balszemouri<br />

dialeqtis glotalizebuli Tanxmovnebis monacemebs.<br />

garda xunZurisa, romelic am niSniT xisti (stiff) glotalizaciis<br />

tips ganekuTvneba, sxva danarCeni enebis (abazuri, yabardouli, udiuri)<br />

glotalizebulebi susti tipis glotalizebulebs warmoadgenen. yvelaze<br />

mcire grZlivoba am periodis mixedviT damaxasiaTebelia abazuri enis<br />

glotalizebulebisaTvis.<br />

kavkasiuri arealis indoevropuli enis – osuris – glotalizebuli<br />

Tanxmovnebi skdomidan JReris dawyebamde drois periodis mixedviT aRemateba<br />

somxuri enis glotalizebul Tanxmovnebs, anu am parametriT osuri<br />

glotalizebulebi sustsa da xist glotalizebulebs Soris daikaveben<br />

adgils, xolo somxuri glotalizebulebi susti glotalizebulebis<br />

rigs miekuTvnebian.<br />

maSin roca f0-is cvlilebis mixedviT somxuri glotalizebulebi<br />

xisti glotalizebulebisaTvis damaxasiaTebel xmovnis maRali f0-iT dawyebas<br />

gviCveneben, osurisa ki – sustis. xmovnis sawyisi fonaciiT somxuri<br />

susti glotalizebulis tipia, xolo osuri – xistis.<br />

saboloo daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom f0-is cvlilebis, TrTolis<br />

xarisxis, xmovnis intensivobis matebis, fonaciis da VOT-is monacemTa<br />

gaTvaliswinebiT SeiZleba qarTveluri enebi pirobiTad sam jgufad<br />

daiyos, romlebic glotalizebulebis tradiciuli kvalifikaciiT arc<br />

erT kategorias ar miekuTvneba da ufro maT Soris aris. SedarebiT ufro<br />

`xisti~ glotalizebulis kategoriaSi Seva: balszemouri, balsqvemouri;<br />

zomierSi _ xevsuruli, lentexuri, lazuri da ufro `sust~ kategoriaSi<br />

– axali qarTuli, guruli da megruli.<br />

qarTveluri enebis xSuli Tanxmovnebis akustikuri analizi gviCvenebs,<br />

rom glotalizebuli Tanxmovnebis diqotomiuri klasifikacia [susti<br />

– xisti] ar asaxavs realobas, da am enebSi glotalizaciis niSani<br />

gansxvavebul, Sereul suraTs iZleva. qarTvelur enebSi glotalizebuli<br />

Tanxmovnebi ar SeiZleba mivakuTvnoT arc susti da arc xisti glotalizebulebis<br />

kategorias.<br />

198

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!