06.05.2013 Views

issues of linguistics - Tbilisi State University

issues of linguistics - Tbilisi State University

issues of linguistics - Tbilisi State University

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Tavkiduri glotalizebuli Tanxmovnebis momdevno xmovnis JReris<br />

dawyebis aperiodulobis maCvenebeli – TrTolis xarisxi meryeobs 4,5-<br />

8,5%-is farglebSi; is yovelTvis maRalia mJRerisa da, – gansakuTrebiT<br />

ki, fSvinvieris imave maCvenebelTan SedarebiT. Tumca, unda aRiniSnos,<br />

rom xSirad gansxvaveba arcTu ise didia.<br />

kidev erTi parametri, romlis mixedviTac ganasxvaveben sust (slack)<br />

da xist (stiff) glotalizebulebs, aris xmovnis sawyisi fonacia. am TvalsazrisiT,<br />

qarTvelur enebSi glotalizebulis momdevno xmovnis dawyeba<br />

SesaZlebelia rogorc aperioduli JReriT, ise `Wriala~ xmiT (creaky<br />

voice).<br />

izolirebul sityvebSi warmoTqmuli qarTveluri enebis Tavkiduri<br />

glotalizebuli p, t, k, xSul-mskdomi Tanxmovnebis skdomidan JReris<br />

dawyebamde drois monakveTis (VOT-is) mixedviT aseTi klebadi mimdevroba<br />

gveqneba (grZlivoba milisekundebSi):<br />

balszemouri (49)> balsqvemouri (43)> xevsuruli (36) ><br />

zugdidur-samurzayanouli (31) > lentexuri (29) > x<strong>of</strong>uri (28) ><br />

guruli (26) > axali qarTuli (25).<br />

am parametris mixedviT balszemouri, balsqvemouri da xevsuruli<br />

CaiTvleba `xist glotalizebulebad~, guruli da axali qarTuli _<br />

`sust glotalizebulebad~, xolo megrul-lazuri da lentexuri SeiZleba<br />

`zomier (saSualo) glotalizebulebad~ CaiTvalos.<br />

gaanalizebul masalaSi qarTveluri enebis xSul TanxmovanTa xSvis<br />

fazis grZlivobis Semdegi Tavisebureba gamovlinda: mJReri Tanxmovnis<br />

xSvis grZlivoba mcirea yrus grZlivobasTan SedarebiT, xolo glotalizebulis<br />

xSva, rogorc wesi, aRemateba fSvinvierisas. amasTanave, mskdomis<br />

xSva ufro grZelia, vidre afrikatis.<br />

erT-erTi parametri, romlis mixedviTac ganasxvaveben sust da xist<br />

glotalizebulebs, aris xSvisa da skdomidan JReris dawyebamde monakve-<br />

Tis grZlivobaTa Sefardeba. susti eieqtivebisaTvis es maCvenebeli didia,<br />

xolo xisti eieqtivebisaTvis mcire.<br />

glotalizebul /p, t, k/ mskdom TanxmovanTa xSvisa da skdomidan<br />

JReris dawyebamde monakveTis grZlivobaTa Sefardeba saSualo mniSvnelobebia:<br />

balszemouri 2,16; axali qarTuli 2,69; zugdidur-samurzayanouli 3,15;<br />

xevsuruli 3,25; guruli 3,75; lentexuri 3,79; x<strong>of</strong>uri 4,05.<br />

Cven mier Seswavlili kavkasiuri enebis glotalizebuli Tanxmovnebi<br />

momdevno xmovnis intensivobis dinamikis TvalsazrisiT SeiZleba mivakuTvnoT<br />

susti tipis glotalizebulebs, radgan energiis mateba yovelTvis<br />

nelia, Tumca Zalian iSviaTad SeiZleba iyos zomieric da swrafic.<br />

glotalizebulis momdevno xmovnis f0-is cvlilebis mixedviT aq qar-<br />

Tvelur enaTa msgavsi viTarebaa, anu xmovani SeiZleba daiwyos dabali Zi-<br />

197

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!