06.05.2013 Views

issues of linguistics - Tbilisi State University

issues of linguistics - Tbilisi State University

issues of linguistics - Tbilisi State University

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

amjerad ganvixiloT ori qvesistema, romelmac Zlieri transformacia<br />

ganicada semituri enebis diferenciaciisa da ganviTarebis gzaze. esenia<br />

xmovanTa da sibilantTa qvesistemebi. semitur xmovnebs enobriv sistemaSi<br />

axasiaTebT funqcionaluri TvalsazrisiT arasrulfasovneba, rac<br />

imaSi vlindeba, rom isini relaciur elementebad gvevlineba, radgan semituri<br />

Ziris mniSvnelobas konsonanti fonemebi gadmoscemen, xolo vokalebi<br />

gramatikul funqcias asruleben, an kidev azusteben ZiriTadi mniSvnelobis<br />

sxvadasxva niuansebs. protosemitur doneze aRdgeba sami xmovani<br />

ori sigrZiT, kerZod, wina rigis dabali aweulobis farTo a, maRali<br />

aweulobis i da ukana rigis maRali aweulobis u. amgvari suraTi ucvleli<br />

saxiTaa SenarCunebuli CrdiloarabulSi, epigrafikul samxreTarabulsa<br />

da ugaritulSi. sainteresoa, rom dasaxelebuli enebi zogadad<br />

mdidari konsonantizmiT xasiaTdeba, maTSi, Sesabamisad, 28, 29 da 27<br />

Tanxmovania warmodgenili. isic unda iTqvas, rom ganviTarebis mogviano<br />

etapze Crdiloarabulis dialeqtebSi e da o xmovnebic gaCnda. cvlilebebi<br />

ganxorcielda asa enebSic, kerZod, aq gvaqvs 7 xmovani; grZeli a e i<br />

o u da mokle a da e. msgavsi viTarebaa eTiosemiturSic; aq warmodgenilia<br />

5 mokle (a e i o u) da 2 grZeli xmovani (a e). amas garda, amharulSi<br />

ultramokle xmovanic gaCnda. rac Seexeba aqadurs, aq tradiciuli a i u<br />

xmovnebis garda meoTxe e xmovanic gaCnda, TiToeuli or-ori sigrZiT.<br />

xmovanTa sistema ukiduresad modificirebulia Crdilodasavlur StoSi,<br />

kerZod, ebraulsa da arameulSi. aq gvaqvs 5 (a i u o e) xmovani mokle da<br />

grZeli variantebiT. Amas emateba mesame _ ultramokle sigrZe, anu xmovanTa<br />

sistema ukiduresad gamdidrebulia. yuradRebas imsaxurebs fonologiur<br />

sistemaSi e.w. balansis faqtori, am enebSi konsonantTa sistema<br />

gaRaribda, moxda zogierT Tanxmovan fonemaTa opoziciis neitralizacia<br />

da Serwyma aramarkirebul konsonantebTan. Sedegad, 28-29 protosemituri<br />

Tanxmovnis nacvlad am enebSi darCa 22-23 konsonanti, samagierod gamdidrda<br />

xmovanTa sistema. es movlena sainteresoa zogadtipologiuri<br />

TvalsazrisiTac.<br />

dabolos, SevexoT urTules sibilantTa qvesistemasac, romelic<br />

protosemitur doneze 9 fonemiTaa warmodgenili. esenia erTmaneTisgan<br />

minimaluri diferencialuri niSnebiT gansxvavebuli napralovani sisin-Si-<br />

Sina fonemebi, romelTa Soris ori mJReria (z d) da 7 yru, sami maTgani<br />

glotalizebulia (an faringalizebuli anu `emfatikuri~), saartikulacio<br />

rigebia interdentaluri, alveolaruli, prepalataluri, aris ori<br />

damatebiTi lateraluri koartikulaciis mqone fonemac. sibilantTa qvesistema<br />

protosemitur doneze Semdegi saxiT aRdgeba: ix. sqema (1)<br />

d t t ³<br />

z s ¿<br />

š<br />

- ŝ ¾<br />

(1) (2) D (3) (4)<br />

d t d ³<br />

z s ¿³<br />

š<br />

- ś ź<br />

d t z³<br />

z s ¿<br />

š<br />

đ<br />

z s ¿<br />

š<br />

207

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!